Werkstuk Geschiedenis Gorbatsjov

Inhoud

Inleiding
“Wie is Gorbatsjov?”
“Hoe verliep zijn carrière?”
“Wat waren Gorbatsjov’s richtlijnen in zijn bestuur?”
“Was hij een goed leider?”
“Heeft hij voor enige verandering in Rusland gezorgd?”
Werkwijze
Bronnen
Bijlage

Inleiding

Ik heb er voor gekozen om mijn werkstuk als het ware over Gorbatsjov te doen. Ik heb hier voor gekozen omdat Gorbatsjov mij wel een aardige man leek, dus leek het mij leuk om een werkstuk over hem te maken. Nadat ik dit had besloten heb ik op internet informatie gezocht en ik heb boeken uit de bieb geleend. Na het lezen van de stof ben ik op de volgende hoofdvraag gekomen:

“Wat heeft Gorbatsjov voor Rusland betekent?”

Hierna heb ik enkele deelvragen erbij bedacht, deze zijn:

“Wie is Gorbatsjov?”

“Hoe verliep zijn carrière?”

“Wat waren Gorbatsjov’s richtlijnen in zijn bestuur?”

“Was hij een goed leider?”

“Heeft hij voor enige verandering in Rusland gezorgd?”

Met behulp van deze deelvragen heb ik geprobeerd om de hoofdvraag ongeveer te beantwoorden. Op het eind van het werkstuk heb ik nog een concreet antwoord gegeven op de hoofdvraag.

Deelvraag 1:

“Wie is Gorbatsjov?”

Michail Sergejevitsj Gorbatsjov werd geboren op 2 maart 1931 in een klein dorpje genaamd Privolnoje. Hier is hij echter niet gebleven, maar zoals alle leiders van de Russische Revolutie is ook hij verder opgegroeid in steden en industriële vestigingen. Zijn moeder, Maria Pantelejevna, werkte op het veld en zijn vader, Sergej Gorbatsjov, werkte bijna veertig jaar lang als ‘mechanisator’ (dit betekende dat hij combines en tractoren bestuurde en dat hij verantwoordelijk was voor de reparatie en het onderhoud van de landbouwmachines). Michail was altijd al een erg ijverige en intelligente leerling. Hij werkte hard en hielp anderen vaak een handje. Hij ging dan ook door de week naar school en in het weekend en in de vakanties hielp hij op het land. Op een gegeven moment oversteeg de oogst de plancijfers en Gorbatsjov kreeg hiervoor de Orde van de Rode Banier.
Buitenschools zat hij ook nog bij de jeugdorganisatie van de Communistische Partij (CPSU), de Komsomol. Binnen deze organisatie was hij waarschijnlijk één van de waardevolste leden.
Na zijn schoolexamen te hebben gehaald met zeer hoge cijfers ging Michail rechten studeren in Moskou. Waarschijnlijk zou hij niet toegelaten zijn als hij niet de Orde van de Rode Banier had bezeten. Gelukkig werd hij dus toegelaten en volgde hij zijn studie. Weer hoorde Gorbatsjov bij de betere studenten en ook nog steeds was hij een trouwe partijganger. Hij viel op binnen de partij en werd partijlid.
In 1953 ontmoette Michail zijn Raisa. Dit was op stijldansen, Michail’s beide vrienden volgden deze cursus namelijk en kregen Raisa Maksimovna en haar vriendin als danspartners. De vrienden stelden Michail en Raisa aan elkaar voor en Michail was verliefd. Raisa was een slimme meid die erg veel van concerten, musea en theater hield. Bij Raisa duurde het was langer voordat ze verliefd werd maar gelukkig was deze liefde wel heel oprecht. Ze trouwden zelfs samen op 25 september in datzelfde jaar. Pas in 1954 gingen Raisa en Michail samen wonen in het nieuwe studentenhuis van de universiteit. Na het volbrengen van hun laatste studiejaar moesten beide beslissen wat voor werk ze wouden doen. Beide hadden ze veel mogelijkheden, Raisa kon aan de filosofische faculteit promoveren en een veelbelovende academische caarrière maken en Michail kreeg zelfs een functie bij het openbaar ministerie aangeboden. Helaas konden ze dan niet een woonruimte krijgen. Vandaar dat Michail en Raisa dan ook besloten terug te gaan naar Stavropol, naar de geboorteplaats van Michail en Michail zorgde ervoor dat hij een baan kreeg van het Komsomolcomité in Stavropol. Eerst bekleede hij de functie van jurist en later werd hij instructeur voor propaganda. Op zijn werk was Michail de hoogst opgeleide en toch had hij niet een hoge functie en dik salaris. Raisa doceerde aan een universiteit filosofie. In 1957 werd hun dochtertje geboren, genaamd Irina. Maar dit betekende niet dat Raisa haar werk op gaf om meer thuis te zijn voor haar dochtertje en het huishouden maar de situatie bleef hetzelfde en Michail droeg ook geregeld zijn steentje bij (iets wat in die tijd in rusland zeer ongewoon was) en voor de rest verzorgde het nichtje van Michail hun dochtertje.
Raisa is altijd erg belangrijk voor Michail geweest. Ze heeft hem erg geholpen met zijn werk door hem adviezen te geven en goed naar hem te luisteren. Michail was nu partijchef van Stavropol en moest voor zijn werk hier de top van de partij ontvangen. In de buurt van Stavropol waren namelijk veel kuuroorden en vele partijleden zochten hier hun toevlucht. Door zijn werk leerde Michail onder andere Andropov kennen. Deze was de leider van de KGB. Hij won diens vertrouwen en ontmoette ook nog Andropov’s rivaal Soeslov, de partijideoloog.Ook met Soeslov kon Gorbatsjov het wel goed vinden, terwijl Andropov hier natuurlijk niets van wist. Beide hoge heren dachten Gorbatsjov wel te kunnen vertrouwen aangezien hij nog erg jong was en geen serieuze bedreiging kon vormen voor hen. Toch kreeg Gorbatsjov in 1978 (hij was nog maar 47) de functie van secretaris voor landbouwproblemen in het Centraal Comité toegewezen en zeven jaar later zou hij zelfs algemeen secretaris van de partij zijn. Dit hadden de beide heren natuurlijk niet kunnen voorzien en waarschijnlijk Gorbatsjov zelf ook niet helemaal.
Gorbatsjov was wel geliefd bij veel mensen en hij was een goede kandidaat voor zijn nieuwe functie doordat hij: intelligent en bescheiden was, hij was een harde werker, hij was nog jong en energiek en hij was natuurlijk een landbouwexpert met een groot hart. Ook had Michail alles zelf natuurlijk al een keer meegemaakt, zijn ouders waren vroeger ook niet rijk geweest en hij wist hierdoor dus hoe de mensen dachten en kon hierdoor in hun behoeftes voorzien.
Het ging alsmaar beter met Gorbatsjov’s carrière en hij werd in maart 1985 gekozen tot secretaris-generaal van het Centraal Comité en op 15 maart 1990 werd hij gekozen als eerste minister van de Sovjetunie. Hij begon goed en was erg geliefd bij het volk. Hij was dan ook een intelligente en charmante man. Maar ook Gorbatsjov kon de situatie in zijn land niet verbeteren en al snel was hij toch niet meer zo geliefd. Wel in het buitenland was en is hij nog erg geliefd, er is in Nederland zelfs een wassenbeeld van hem gemaakt! Al in 1991 trad Gorbatsjov af om door Jeltsin te worden opgevolgd. Hij ontving nog de Nobelprijs voor de vrede, maar dit was het einde van zijn carrière.

Deelvraag 2:

“Hoe verliep Gorbatsjov’s carrière?”

Broertje Alexander
15 maart 1990 gorrie=gekozen als 1e president v/d sovjetunie tijdens 3e congres v/d volksvertegenwoordiging
waar de top van de partij zich neervleide om te genezen van ouderdomskwalen en bij te komen van het drankmisbruik. Als partijchef van Stavropol moest Gorbatsjov hen ontvangen. Zo leerde hij Andropov kennen, de leider van de KGB, en diens rivaal Soeslov, de partijideoloog. Hij won het vertrouwen van Andropov en bleef tegelijk op goede voet met Soeslov, die hem wegens z'n jeugdige leeftijd nauwelijks bedreigend vond. Toen Gorbatsjov in 1978 naar Moskou promoveerde, was hij nog maar 47 jaar. Hij werd secretaris van het Centraal Comité van de CPSU, belast met landbouw. De meeste leden waren voorbij de 70. Ze waardeerden hem om zijn intelligentie, vlijt en bescheiden leefwijze. Noch door factiezucht, noch door kritiek op de partijlijn had hij zich misgaan. Volgens biograaf Gerd Ruge maakten deze kwaliteiten hem rijp voor de hoogste functie in de partij, die van secretaris-generaal. ,,Hem konden de oude mannen van het Politburo accepteren als hun opvolger in de leiding van het Centraal Comité, zonder dat ze angst behoefden te hebben voor de concurrentie.'' De benoeming, in maart 1985, geschiedde op voorspraak van minister van buitenlandse zaken Andrej Gromyko, 75, een van de eersten die vervolgens een pas op de plaats moesten maken.

ONVERHOOPT EN ONVERWACHT
Niemand, ook Gorbatsjov niet, had de SovjetUnie in 1985 nog kunnen redden. De economie stagneerde al sinds de jaren zestig, hoewel de stijgende olieopbrengsten de kwaal verhulden. Rond 1985 was de pijn overal voelbaar. De oorlog in Afghanistan kostte veel geld, de bewapeningswedloop met het Westen nog meer. Voor een antwoord op het Strategisch Defensie Initiatief (SDI), dat Amerika nucleair onkwetsbaar maakte, had Moskou geen geld meer. Drastische hervorming van de economie, perestrojka, was nodig, een onduidelijk begrip met wisselende inhoud. Eerst stond het voor discipline en arbeidszin, later voor een nieuwe economische structuur. Steeds was het Gorbatsjov te doen om het toepassen van wat Lenin zeventig jaar eerder gezegd en geschreven had. De tijden veranderden, de dogma's bleven.Spoedig werd duidelijk dat economische groei alleen bereikbaar was met meer vrijheid voor de burgers. Gorbatsjov sprak van glasnost, en ging eraan voorbij dat meer vrijheid voor de burgers schadelijk was voor zijn machtsbasis, de CPSU. Ondanks historische bewijzen van het tegendeel geloofde Gorbatsjov dat glasnost zijn positie versterken zou. Spoedig bleek zijn ongelijk. In Hongarije en Polen werden de communistische machthebbers verdreven. Gorbatsjov weigerde in te grijpen, zoals zijn voorgangers Chroesjtsjov en Brezjnjev hadden gedaan. Hij kon en wilde geen militair geweld gebruiken, uit vrees voor sancties en verdere economische aftakeling. Steeds bleef hij geloven in de wederopstanding van het communisme, zelfs in Oost-Duitsland na de val van de Muur. De Duitse hereniging was een verrassing voor hem. Hij kon er weinig meer aan doen, afhankelijk als hij was van de kredieten van Helmut Kohl.
In eigen land was Gorbatsjovs populariteit snel verdwenen. Hij wilde zich herstellen, met grootse manoeuvres in de buitenlandse politiek. Aan de oorlog in Afghanistan kwam een eind en de wapenwedloop werd gestopt. Het bracht tijdelijke verlichting. Oude communisten maakten zich boos over de afbraak van het Sovjetleger en de verbrokkeling van het imperium. Het volk leed onder de inflatie en de schaarste. Gorbatsjov verloor de regie, moest improviseren en was feitelijk uitgeregeerd toen naaste medewerkers in augustus 1991 een staatsgreep pleegden. Z'n tegenstander Boris Jeltsin, sinds juni 1991 president van Rusland, voorkwam erger, maar meer nog dan voorheen gingen Jeltsins Rusland en andere deelrepublieken hun eigen gang. Nog hetzelfde jaar verdween de communistische partij, verdween de Sovjet-Unie en verdween haar laatste president, Michail Gorbatsjov. Slechts het geloof had hij behouden.

Gorbatsjov voor vrouwen had hij eigenlijk geen tijd - in verwarring raakte. Hij werd verliefd, zij zag het wekenlang aan en gaf uiteindelijk toe, waarna de liefde nooit meer overging. Nog voor het afstuderen trouwden ze.Raisa was in alles Michails meerdere. Zij was geniaal. De middelbare school had ze afgesloten met een tien voor alle vakken, reden waarom ze in Moskou mocht studeren. Zij had zich verdiept in kunst en cultuur, was enorm belezen en een trouw bezoekster van concerten en toneelvoorstellingen. Michail was weliswaar slim en gedreven, maar ook beperkt. Raisa bracht hem tot de muze. Zij was de meester, hij de gezel.
Michail studeerde af met lof, en kreeg een zilveren onderscheiding. Raisa ontving een gouden eerbetoon. Het onderscheid zette zich voort in Stavropol, waar het jonge paar in 1955 ging wonen. Hij diende er in de lagere regionen van de partij, zij doceerde filosofie op de universiteit. Om zich te vormen, volgde Michail haar colleges. Dat viel op en wekte bevreemding, evenals Raisa's bezigheden. Zij zeulde niet op kurkzolen met zware boodschappentassen over straat, altijd in de weer voor man en groeiend kindertal, zoals de vrouwen van Stavropol gewend waren. Raisa had een huishoudster en liet haar enig kind, het meisje Irina, verzorgen door een nichtje van haar man.Belangrijker was dat ze Michail respect leerde voor andere denkers dan Marx, Engels en Lenin. Ze duldde geen ideologische kritiek op andere denkwijzen; ze aanvaardde slechts wetenschappelijke kritiek en weigerde les te geven in het atheïsme. Het vak sociologie hoorde ook bij haar leeropdracht; ze stuurde studenten de straat op om mensen te interviewen. Veldonderzoek zei haar meer dan de voorgebakken antwoorden van Marx en Lenin. Hoewel ze een tienurige werkdag had, vond ze tijd voor een dissertatie over arbeidsmoraal. Ze promoveerde op een onderzoek waarin ze aantoonde dat boeren beter af waren met loon naar prestatie. Het vloekte met de leer van de CPSU, de partij waarin Michail zich omhoog wilde werken.

TROUW AAN DE PARTIJ
Raisa had veel invloed op haar man. Ze was zijn vraagbaak, aan haar liet hij zijn redevoeringen horen, hij noemde haar 'mijn generaal'. Maar heeft ze hem van z'n communistische geloof gebracht? Het kan niet waar zijn. Raisa was kritisch, meer niet. Op de universiteit was geen plaats voor dissidenten. Michail was onverminderd trouw aan de partij, uit overtuiging en uit drang om hogerop te komen. Daarvoor bevond hij zich op de juiste plaats. In de omgeving van Stavropol lagen de kuuroorden
www.nd.nl/htm/dossier/schaduw/kop7.htm
Michail Gorbatsjov verloor alles, behalve zijn geloof
door Willem Bouwman
Geen rijk gaat zonder geweld ten onder en vaak gaan er jaren overheen. Het Romeinse rijk verkeerde eeuwen in mineur voor de barbaren Rome plunderden. Het Derde Rijk verdween in drie jaar tijd, maar wel na een wereldoorlog en ten koste van dertig miljoen doden. De teloorgang van het Nederlandse koloniale rijk in Indië bracht de dood van meer dan 100.000 mensen. De ondergang van het meest gevreesde imperium van deze eeuw, de SovjetUnie, verliep snel en vreedzaam. Dat was voor een goed deel te danken aan Michail Gorbatsjov, de laatste sovjet-leider (1985-1991).

KIND VAN DE TERREUR
Toch was Gorbatsjov geen verrader of afvallige. De communistische ideologie bleef hij trouw tot het laatst, altijd voelde hij zich schatplichtig aan zijn ideologische vader, Vladimir Iljitsj Lenin, de grondlegger en ontwerper van de sovjetstaat. Onverminderd geloofde hij in de toekomst van de communistische partij. De scherprechter van het communistische systeem wilde het hervormen, opdat het des te beter functioneren zou.
Gorbatsjov werd op 11 maart 1985 gekozen tot secretarisgeneraal van de communistische partij. Eerder was hij zeven jaar verantwoordelijk geweest voor het landbouwbeleid in de Sovjet-Unie. Landbouw was Gorbatsjovs specialisme en tegelijk een ongelukkig uitgangspunt voor de weg naar de sovjet-top. Aan de landbouw was weinig eer te behalen, met de landbouw ging het altijd slecht. Dat was vooral de schuld van Josef Stalin, die rond 1930 de boeren hun land had afgenomen en hen te werk had gesteld in staatsboerderijen (kolchozen). Deze collectivisatie had miljoenen boeren het leven gekost en hun voorgoed de arbeidslust ontnomen. Het was altijd kwakkelen met de landbouw in de Sovjet-Unie.Gorbatsjov was geboren tijdens het hoogtepunt van de collectivisatie, op 2 maart 1931, in het dorpje Privolnoje in het noorden van de Kaukasus. Om de wil van de boeren te breken liet Stalin de bevolking verhongeren. Families die zich verzetten, werden opgepakt en gedeporteerd naar werkkampen, waar ze meestal stierven. Er heerste terreur en wetteloosheid; de opgezwollen lijken van de slachtoffers dreven met de rivier naar de zee. In het najaar van 1932 en de winter van 1933 was er niets meer te eten; een derde van de bevolking van Privolnoje kwam om het leven. Nabestaanden waren te zwak om graven te maken; ze legden de lichamen met twee of drie tegelijk in hetzelfde graf.
De ellende raakte Gorbatsjovs familie. Zijn ouders waren beiden boer. Z'n moeder werkte dagelijks op het land, z'n vader was 'mechanisator': Hij bestuurde tractors en combines en was veertig jaar lang verantwoordelijk voor het onderhoud van de landbouwmachines. Zij overleefden de terreur, wat een klein wonder was, want ze kwamen beiden uit rijke boerenfamilies. Voor het te laat was, hadden ze zich achter Stalins beleid geschaard. Hun bezittingen stonden ze af aan de staat en ze werden ambtenaar, om vervolgens hetzelfde werk te doen wat ze altijd hadden gedaan. Met hun ambtenarenloon en bijbehorend rantsoen hielden ze zich in leven. Hadden ze zich verzet, dan was zoontje Michail waarschijnlijk verdwenen in de statistieken van de kindersterfte; nu werd hij in leven gehouden met waterige gierstsoep. Zijn opa van vaders zijde verborg graan en kreeg negen jaar strafkamp. De andere opa werd in 1937 gearresteerd en gedeporteerd, als een van de vele slachtoffers van de stalinistische terreur. Hij was trouw partijlid en propagandist van de collectivisatie. Men vond hem te ijverig, ging hem wantrouwen en hij verdween, volgens de familie naar de executiepaal. Toen hij anderhalf jaar later terugkeerde, leek hij uit de dood herrezen.

IN WEZEN GERECHTVAARDIGD
Het drama van zijn jeugd is Gorbatsjov nooit meer kwijtgeraakt, en hij kon het ook niet kwijtraken. Zolang Stalin regeerde, was iedere boerentelg een fout en verdacht figuur, voortgesproten uit de klasse der bezitters. Pas na Stalins dood, in 1953, durfde Gorbatsjov zich te uiten over de ellende van zijn jonge jaren. Hij studeerde rechten in Moskou en vertelde vrienden, dat een familielid, een boer, destijds was gearresteerd en gedood, hoewel hij een onschuldig en rechtschapen mens was geweest.Altijd sluimerde er wrok en onbehagen in Gorbatsjovs binnenste over wat de boeren in de jaren dertig was aangedaan. Maar zelfs toen hij sovjetleider was geworden, bleef hij de collectivisatie verdedigen. In november 1987, bij de zeventigste verjaardag van de Russische revolutie, noemde hij de strijd tegen de koelakken 'in wezen gerechtvaardigd'. In zijn boek Perestrojka gaat hij verder. Daar heette collectivisatie de belangrijkste sociale verandering sinds 1917, waaraan alle vooruitgang in het land te danken was. Dat er zoveel bloed moest vloeien, was jammer, want de boeren waren omstreeks 1930 al een betrouwbare bondgenoot van de werkende klasse. Waarna met één ideologisch handgebaar de spijt, de wrok en het verdriet werden weggeveegd: 'Dit is nu eenmaal de realiteit van de geschiedenis.'

KIND VAN DE OORLOG
Wat van Dik Trom is gezegd, geldt ook voor Gorbatsjov: Hij was een bijzonder kind. Eind jaren tachtig, toen iedereen zich afvroeg wie Gorbatsjov nu werkelijk was: een gehaaide communist of een werkelijke hervormer, trokken journalisten naar Privolnoje om Gorbatsjovs wortels te vinden. De vroegere buurman, de meisjes van de lagere school, Gorbatsjovs bejaarde moeder wierpen licht op de man die het Westen voor raadsels plaatste. Het buurmeisje herinnerde zich dat Michail altijd een kozakkenpet op had. ,,Hij was knap toen hij al zijn haar nog had, kon je die moedervlek helemaal niet zien.''Volgens de geruchten waren de boeren van Privolnoje verwant aan de kozakken, een vrijheidslievend ruitervolk, symbool van onafhankelijkheid en vrijheid van geest. Michails moeder Maria Pantelejevna was een karakter. ,,Ze kon veel werk verzetten en ook goed ruzie maken'', wist het buurkind. Ze was koppig, eigenzinnig, nieuwsgierig, welbespraakt, de baas in huis. Haar man Sergej was anders, herinnerde een collega van de kolchoz zich. ,,Hij sloeg nooit een onbehoorlijke toon aan. Weet u, als er iets mis gaat op het land is alles mogelijk. Maar niemand heeft hem ooit horen vloeken.'' Het strookt met uitlatingen van Gorbatsjov zelf. ,,Vaders buren respecteerden hem om zijn ijver en bescheidenheid en begrip. Ik ben trots op mijn vader.''
Michail bleek gedoopt, op aandringen van z'n oma, een vrome Russischorthodoxe vrouw. Ondanks het atheïsme van het stalinistische regime behield ze haar iconen, die ze tijdens het hoogtepunt van de terreur verborg achter onschuldige tekeningen. Haar dochter, Gorbatsjovs moeder, was evenzeer gelovig. Volgens de aartsbisschop van het nabijgelegen Stavropol voedde ze haar zoon op met de gedachte ,,dat God de schepper is van deze wereld en dat we het beeld van God moeten zien in elk menselijk wezen en hem liefdevol moeten bejegenen''.Michail aardde naar zijn moeder. Hij was een harde werker, behept met een grote geldingsdrang, een helder verstand en een groot geheugen. Het was nodig om verder te komen, zeker voor Gorbatsjov, wiens boerenkomaf altijd tegen hem werkte. In de oorlog was er nog een struikelblok op zijn levensweg gelegd. In de zomer van 1942 hadden de Duitsers tijdens hun opmars naar de olievelden van de Kaukasus ook Privolnoje veroverd. De bezetting duurde slechts vijf maanden, lang genoeg om het wantrouwen van Stalin te wekken. Bewoners van bevrijde gebieden waren verdacht. Ze waren besmet met een vreemde, fascistische ideologie en hadden mogelijk gecollaboreerd. Nog jaren na de Duitse nederlaag moest iedere bewoner van voormalig bezet gebied dit melden bij sollicitaties en verzoekschriften. Ze waren bij voorbaat fout, ook Michail Gorbatsjov. Dat vader Andrej tegen de Duitsers gevochten had, deed hier niets aan af.Gorbatsjov had alles in zich om iets te bereiken, maar om hem heen werkte alles tegen. Als puber moest hij hard meewerken aan de wederopbouw van het land. Wie faalde, verdween in het strafkamp. Michail maakte van de nood een deugd, werkte zeer hard en werd lid van de Komsomol, de jeugdorganisatie van de Communistische Partij CPSU. Het was de enige manier om hogerop te komen, om naar de middelbare school twintig kilometer verderop te mogen. Z'n moeder bedelde geld bijeen voor een paar schoenen van Michail, waarop hij dag in dag uit naar en van school liep, tot de familie een slaapplaats voor hem huurde. In de vakanties werkte hij thuis op het land, als combine-bestuurder. De oogst oversteeg de plancijfers en Gorbatsjov ontving voor zijn inspanningen de Orde van de Rode Banier van de Arbeid. Het was de enige manier om toegang te krijgen tot de Staatsuniversiteit van Moskou. In de omgeving van Stavropol was de onderscheiding nog maar drie keer eerder uitgereikt.

MOEDIG EN EIGENZINNIG
Wilskracht, werkdrift en intelligentie tekenden de jonge Gorbatsjov en vergezelden hem op zijn levensweg. Op de universiteit was hij een trouw partijganger, altijd klaar om afwijkingen van de communistische leer te signaleren en neer te sabelen. Het viel op, hij werd partijlid, een voorrecht aan weinigen gegeven. In de Komsomol rees zijn ster, door ijver en doortraptheid. Hij voerde een concurrent dronken, bracht hem in opspraak en passeerde hem. Zelf was hij geheelonthouder.Tussen de betonnen partijtrouw bloeide nu en dan een bloemetje van durf en rechtvaardigheid. Aan een hoogleraar die op college slechts voorlas uit een van Stalins geschriften, schreef hij: ,,We kunnen het ook zonder deze colleges. Als we iets willen weten kunnen we het zelf wel nakijken.'' Vlak voor zijn dood ontketende Stalin een nieuwe hetze tegen de Joden. Een van Gorbatsjovs medestudenten, een Jood, werd belasterd door een andere student. Michail was hierover ontstemd. ,,Jij, jij bent een zak zonder ruggengraat'', beet hij de dader toe. Beide daden waren moedig maar gevaarlijk, want Stalins luimen en leringen waren wet. Wie ze trotseerde, was z'n leven niet zeker en stelde zeker z'n toekomst op het spel.

RAISA, Z'N MEERDERE
Fundamenteel voor Gorbatsjovs carrière was Raisa Titarenko, een filosofiestudente, die hij ontmoette op een cursus stijldansen. Zij heette knap en ongenaakbaar, waardoor zelfs de weerbarstige vrijgezel

De Sowjetunie voor Gorbatsjovs tijd
Na de val van het Tsarenrijk in maart 1917, die de geschiedenis is ingegaan als de eerste revolutie, werd Rusland geleid door een gemengd sociaalrevolutionaire en liberale regering met aan het hoofd Kerenski. Een grote concurrent van hem was de bolsjewiek Lenin die na zijn verkondiging van zijn aprilstellingen moest vluchten naar Finland, om niet als landverader gearresteerd te worden. Een lange tijd van communisme en dictatuur hing Rusland boven het hoofd.

Lenin
In oktober 1917 gebeurde het toch; in de tweede revolutie grepen de Bolsjewieken de macht, onder leiding van Lenin en Trotski. De marxist Lenin zou te boek komen te staan als een dictator van het ergste soort, die veel gebruik maakte van de Tsjeka.
In maart 1918 sloot Rusland vrede met Duitsland; de Vrede van Brest Litowsk.
Later in 1918 kwam het tot een roodwitte burgeroorlog tussen de Bolsjewieken (rood) en hun tegenstanders, die gesteund werden door het westen, dat zich ergerde aan de houding van Rusland. Deze oorlog duurde tot 1920, toen het Rode leger won.
Na een opstand tegen de Bolsjewieken in 1921, kondigde Lenin de NEP af.
In 1924 sterft Lenin, na twee jaar ziekte en drie beroertes, op 53jarige leeftijd. Rusland heet inmiddels de Sowjetunie, officieel de USSR, van welke de grenzen tussen de republieken door Lenin waren gebaseerd op etnische scheidslijnen.

Stalin
Na een machtsstrijd van vier jaar won Stalin het van Trotski en werd de nieuwe leider. Trotski werd verbannen. Stalin wilde industrilisatie van de unie, die gefinancierd zou worden door de landbouw. Hiervoor voerde hij de planeconomie in.
Stalin was erg wantrouwend, waardoor hij veel mensen vermoorde via schijnprocessen of in concentratiekampen terecht liet komen. Was Lenin al erg, Stalin was nog veel erger.
De tweede wereld oorlog werd een tijd van gebiedsuitbereiding voor de Sowjetunie. Delen van Polen, Finland en Roemenië, en de Baltische staten werden ingelijfd. Nadat Duitsland de oorlog verloor, werd bijna heel OostEuropa, op ex-Joegoslavië na, communistisch, en zo een verlengstuk van de Sowjetunie. Zo onstond de Comecon ( 1949) en het Warschaupact ( 1955). De Sowjetunie was een wereldmacht geworden. Hierdoor volgden jaren van Koude oorlog met het westen.
Nadat in 1953 Stalin was overleden werd de machtsstrijd gewonnen door Chroetsjov, die de Destalinisatie invoerde. Door een aantal fouten werd Chroetsjov afgezet in 1964. Hij werd opgevolgd door Breznjev, onder wie de tijdens Chroetsjov ingezette wapenwedloop hard verder ging. Na Breznjevs dood volgden nog twee doodzieke leiders, die het samen niet meer dan 4 jaar uithielden. In 1984 werd de weg vrijgemaakt voor Michail Gobatsjov, een leider die anders dacht dan zijn voorgangers.

De rol van Michail Gorbatsjov in de overgang van Sowjetunie naar Rusland
Het is duidelijk dat Michail Gorbatsjov een heel ander beleid heeft gevoerd dan zijn voorgangers. In de volgende deelteksten wordt zijn beleid en de verschillen met zijn voorgangers duidelijk gemaakt.
Glasnost en Perestroika
Door de grote economische schade die de Sowjetunie had opgelopen, kondigde Gorbatsjov op het partijcongres in 1986 Glosnast en Perestroika aan. Deze uitgangspunten zijn duidelijk terug te vinden in zijn beleid.

Buitenlands Beleid
Na een reeks topontmoetingen tussen de twee grootste presidenten van die tijd, Gorbatsjov en Reagan (die in zijn laatste termijn zat en maar al te graag als vredepresident de boeken in wilde gaan), kwam het tot een INF Agreement, welke samen met een volgend congres waar besloten werd tot inkrimping van de troepen zorgde voor het einde van de Koude Oorlog. Dit was niet raar, want de wapenwedloop, waaraan de Sowjetunie 19% van het BNP aan besteede ( tegenover de 7% van de VS), remde de economische groei, en dat was in strijd met de perestroika.

Keren daarop verraste hij de wereld aangenaam door de Sowjettroepen uit Afghanistan weg te halen, daarna in Polen zei dat elk land zijn eigen weg maar moest zoeken naar het Socialisme ( en zo een einde maakte aan de onderdrukking), op de vergadering van de VN beloofde 500 000 soldaten en 10 000 tanks uit Europa terug te trekken ( en het ook deed) en hij weigerde verdere steun aan Oostblok landen te verlenen. Hierdoor bezweek daar het communisme onder de oppositie en kregen Polen, Tjecho-Slowakije, Hongarije, Roemenië en Bulgarije hun nationale onafhankelijkheid terug.
Door deze maatregelen werden meteen de Comecon en het Warschaupact volkomen nutteloos, dus werden ook die afgeschaft.
Gorbatsjov leek hierdoor toch nog een Happy End aan de twintigste eeuw te geven ( maar Saddam houdt daar schijnbaar niet van) en ontving daarom de Nobelprijs voor de vrede in 1990.

Binnenlands Beleid
In het binnenland ging het onze held een stuk minder goed af. In één van zijn eerste besluiten wilde hij alcohol aan banden leggen ( beetje naïef), waarmee hij de mafia een nieuwe bron van inkomsten verschafte en zichzelf er een ontnam. Hij had natuurlijk te kampen met een slechte economische situatie. Maar omdat Gorbatsjov een beetje tussen het kapitalistische en het socialistische hing, ging het alleen maar slechter. De Sowjeteconomie onder Gorbatsjov werd in het westen omschreven als "a centrally led economy with the center knocked out."
Toch was ook hier de glasnost duidelijk zichtbaar. Michail liet dissident en atoomgeleerde Andrej Sacharov vrij en met hem de meeste politiek gevangenen. Hij zorgde voor persvrijheid en wilde dat het parlement ook werkelijk ging debateren. Hij zette ook een grote stap in de goede richting door de terreur van het communisme in het verleden te erkennen, en zo de voetstukken onder Stalin en Lenin weg te trappen.

De uitwerking op het volk
Toen Gorbatsjov aan de macht kwam, was het volk de propaganda al lang zat. Ze wisten nu ook wel dat het zo niet verder kon, want hun levensstandaard was nog nooit zo laag geweest. Met de glasnost was er eindelijk de mogelijk gekomen om kritiek te leveren, of je te uitten, zonder dat je gevaar liep. Daarom gingen de mijnwerkers staken en staken allerlei groepen de kop op. De etnische minderheden durfden ook op te staan en door de grenzen die door Lenin gemaakt waren ontstonden er grote etnische conflicten. Ook onafhankelijksbewegingen doken in de republieken op en eens te meer bleek hoe verdeeld de 300 miljoen burgers eigenlijk waren. Iedereen wist nu wie de schuldigen waren; de communistische machthebbers. En was er nu niet weer een communist aan de macht? Juist, dus de communisten verzetten zich tegen de machthebbers, omdat ze vonden dat er al veel te veel veranderd was, en de andere kant vond juist dat de veranderingen nu doorgezet dienden te worden. Overal was duidelijk dat er sprake van was dat Gorbatsjov wilde liberaliseren, maar toch nog zijn communistische idealen in zijn achterhoofd hield, en daarom tweeslachtig overkwam.

De val
Na pogingen van Gorbatsjov om het land weer uit de wanorde te halen ( staatsinrichting veranderen, van koers veranderen en toch weer niet). Werd het een onhoudbare situatie. Ondertussen was Boris Jeltsin gekozen als president van republiek Rusland. Toen een stel van Jeltsins ministers en zijn premier een staatsgreep probeerden te plegen, werd deze, mede dankzij een grote rol van Jeltsin binnen 36 uur teniet gedaan. Jeltsin was nu echt boos op de communisten en verbood de communistische partij. Gorbatsjov was nu dus alleen nog maar president van de Sowjetunie, die weinig waarde meer had, omdat Gorbatsjov de republieken niet binnen de Unie kon houden. Op 8 december 1991 werd de Sowjetunie ontbonden. En het GOS opgericht. Op 74jarige leeftijd overlijdt het communisme als staatsvorm in Rusland.

De schuld
Is het Gorbatsjovs schuld dat de Sowjetunie gevallen is? Schuld is hier niet het goede woord. Eigenlijk heeft hij zichzelf opgeofferd ( niet expres, lijkt me). Door de glasnost en de perestroika ging het volk nadenken en opkomen voor hun eigen rechten. Hierdoor wilden veel republieken onafhankelijk worden. Aangezien Gorbatsjov er al voor had gezorgd dat het communisme sterk ingekrompen was door alle legers terug te trekken uit het buitenland, was er ook in eigen land (unie) geen houden meer aan. Hij heeft de mensen laten zien dat ze het communisme niet meer willen ( en dus eigenlijk willen dat hij aftreedt). Toen de macht in de belangrijkte republiek Rusland naar de democraat Jeltsin ging, was het afgelopen.
Het communisme heeft zijn eigen bron uitgeput; eerst door haar eigen mensen uit te putten en zich rot laten werken (voor de tijd Gorbatsjov) en toen ook nog eens laten zien dat dat gebeurd is, zodat de mensen helemaal van hun communistische leer afvallen.
Michail Gorbatsjov heeft dus een erg grote rol gespeeld in de val van de Sowjetunie en daarbij het communisme. Maar was het beter geweest als hij op dezelfde voet was doorgegaan als zijn voorgangers? lijkt mij niet.
Hoe ging het na Gorbatsjov?
Boris Jeltsin kreeg van de Sowjetleiders een erfenis waar je niet echt lekker van kan leven; nog steeds zijn er de etnische problemen, vooral Tsjetsjenië is daar een "goed" voorbeeld van. Ook zwerfen er in de republieken nog veel atoomwapens rond, en de vraag is wie daar de leiding over heeft. Nog steeds is er sprake van een economische crisis in Rusland, die niet lijkt te verminderen.

In Jeltsin is in ieder geval iets van de communistische leiders te herkennen; hij is ziek. Misschien geeft dat de Russen rust.

Tot slot: wodka doet echt iets met je; drank maakt meer kapot dan je lief is:

5. 19de en 20ste eeuw
In het begin van de negentiende eeuw hoorden Polen en een deel van Slovakije tot het Koninkrijk Pruisen; de rest van Slovakije, Hongarije en een deel van Roemenië vormden met Oostenrijk de dubbelmonarchie OostenrijkHongarije. Bulgarije behoorde nog steeds tot het Ottomaanse Rijk. Het huidige Tsjechië hoorde bij het Duitse Rijk waar in 1871 ook Pruisen aan toegevoegd werd. Nadat de Russen het Turkse Rijk verslagen hadden werd het noordelijk deel van Bulgarije onafhankelijk en in 1885 kwam daar ook het zuidelijk deel bij. Ferdinand van Saxen-Coburg-Gotha werd er koning en in 1908 nam hij ook de titel van tsaar aan. In de eerste Balkanoorlog slaagde Bulgarije er samen met Servië, Montenegro en Griekenland in de Turken te verdrijven, maar de Balkanstaten konden onderling niet overeenkomen en in 1913 kwam het tot een tweede Balkanoorlog die Bulgarije verloor. In 1914 brak dan de Eerste Wereldoorlog uit, waarna Oostenrijk-Hongarije in twee onafhankelijke staten gesplitst werd (weliswaar met aanzienlijk verlies van grondgebied) en West-Pruisen bij het opnieuw onafhankelijke Polen gevoegd werd. Bulgarije moest Servië en Griekenland afstaan. Roemenië kreeg er heel wat nieuwe gebieden bij en verdubbelde daardoor zijn grondgebied en Bohemen, Moravië, Slovakije en Galicië werden tot Tsjechoslovakije samengevoegd. Ook Estland, Letland en Litouwen werden onafhankelijke staten. Bij deze nieuwe verdeling van Oost- en Centraal-Europa werd echter weinig rekening gehouden met de volkeren die er leefden, waardoor volkeren bij elkaar geklutst werden (in Tsjechoslovakije is dit erg duidelijk) of waardoor kleine minderheden in andere staten terecht kwamen (Hongaren in Roemenië bijvoorbeeld).

In oktober 1938 bereikte Slovakije eindelijk haar onafhankelijkheid, maar vlak daarna werd heel Tsjechoslovakije al door Hitler ingelijfd en in 1939 viel het Duitse Leger Polen binnen. Na zes weken gevecht capituleerde het land, waarna de Tweede Wereldoorlog losbrak. In 1940 werden Estland, Letland en Litouwen ingelijfd bij Rusland. De oorlog eindigde met een Russische bezetting en daarna de instelling van een communistisch regime, dat vooral vanuit Moskou geleid werd, in de meeste OostEuropese staten (Polen, Hongarije, Bulgarije, Roemenië en Tsjechoslovakije). Het beleid van deze landen werd naar het voorbeeld van Sovjetunie gevoerd (onder meer met vijfjarenplannen). Voor weinig industrieel ontwikkelde landen als Bulgarije en Roemenië betekende dit een vooruitgang, terwijl voor reeds sterk geïndustrialiseerde landen als Tsjechoslowakije zeer nadelig was.

Toen de WestEuropese landen samen met de Verenigde Staten de NAVO oprichten als verdediging tegen de communistische landen, richtten de USSR en haar satellietstaten het Warschaupact op, dat de communistische landen militair verenigde. De oprichting van de NAVO en het Warschaupact veroorzaakten de enorme wapenwedloop en verergerden de Koude Oorlog. Behalve in het militair gerichte Warschaupact, verenigden de communistische landen zich ook in de economische Comecon. Na het harde beleid van Stalin kwam er voor de Oost-Europese landen iets meer ademruimte onder Chroesjtsjov, maar toen enkele Oost-Europese landen te veel zelfstandigheid probeerden te bereiken, kwam de USSR militair tussen in Hongarije (1956) en Tsjechoslovakije (1968). Nadien kwamen de communistische regimes echter nog meer onder druk te staan. Met de aanstelling van Gorbatsjov als president begonnen de situatie in Oost-Europa echter te veranderen. Het Kremlin loste zijn greep op Oost-Europa en in 1989 en 1990 vielen in snel tempo ("als domino's") alle communistische regimes. Dit gebeurde grotendeels geweldloos door onderhandelingen of massademonstraties, alleen in Roemenië werden na een korte revolutie president Ceaucescu en zijn vrouw geëxecuteerd. De oude communistische regimes werkten amper of helemaal niet tegen, wat nog maar eens aantoont dat het communisme in Oost-Europa eigenlijk nooit een echte overtuiging is geweest en dat het sterk verzwakt was. Het communisme kon daarom vanuit de basis stukgemaakt worden (men spreekt wel eens over de 'implosie' van de communistische regimes), zeker in Midden-Europa waar heel wat dissidente intellectuelen waren die ook na 1989 een belangrijke politieke rol bleven spelen (Lech Walesa in Polen, Vaclav Havel in Tsjechië).
Ook in de USSR wilden heel wat staten onafhankelijk worden en Estland, Letland en Litouwen riepen in 1990 als eersten hun onafhankelijkheid uit en werden in 1991 ook door Rusland erkend. Na het uiteenvallen van het Oostblok werden de Comecon en het Warschaupact opgeheven en begon een razendsnelle desintegratie van het vroeger communistisch bestuurde gebied. De (voorlopig?) laatste grenswijziging in OostEuropa kwam er in 1992 met de "Fluwelen Scheiding" tussen Tsjechië en Slovakije.
Nu.nl/document?n=4428&
Plaatje zie: mijn documenten, gorba.













Gorbatsjov krijgt hoogste Duitse onderscheiding
Uitgegeven: 811-1999 7:32
Laatst gewijzigd: 811-1999 7:39
BERLIJN Oud-president Michail Gorbatsjov van de voormalige Sovjetunie heeft zondag van de Duitse president Johannes Rau de hoogste onderscheiding van de Bondsrepubliek gekregen.
De Bijzondere Trap van het Grote Kruis van de Orde van de Merite van de Bondsrepubliek Duitsland is voorbehouden aan (oud)staatshoofden. Gorbatsjov kreeg de onderscheiding voor zijn verdiensten om de vreedzame eenwording van Duitsland, die werd ingeluid door de val van de Berlijnse Muur bijna tien jaar geleden.
www.reformatorischdagblad.nl/kl/001025kl05.html
Gorbatsjov breekt
lans voor geestelijke
vrijheid in Rusland
Van onze kerkredactie
LOS ANGELES – OudSovjetleider Michail Gorbatsjov heeft een lans gebroken voor geestelijke vrijheid in zijn land. „Vrijheid heeft geen bestaansrecht zonder dat er geestelijke vrijheid is en mensen zelf kunnen kiezen welke geloofsovertuiging ze aanhangen."

Gorbatsjov zei dit tijdens een interview dat werd afgenomen door ds. Robert Schuller in diens Crystal Cathedral in Garden Grove, bij Los Angeles. Gorbatsjov riep op tot wereldvrede en tot het bestrijden van de wereldwijde armoede.
Tijdens het interview, dat een huiselijk karakter had, vertelde Gorbatsjov dat bijna zijn hele familie christelijk is.
De heropleving van de RussischOrthodoxe Kerk noemde hij een van de grootste verworvenheden van de perestroika, de vernieuwing die onder zijn regering totstandkwam.
Schuller oefende tijdens het vraaggesprek enige druk uit op Gorbatsjov om hem te laten ontkennen dat hij atheïst is. Maar Gorbastjov weigerde dat. „Later wil ik daar nog wel eens over praten."
www.rusnet.nl/netwerk/woordenboek/gorbatsjov.shtm
Michail Sergejevitsch Gorbatsjov (geb. 2.3.1931), Sovjetpoliticus.
Sinds 1971 was Gorbatsjov lid van het Centraal Comité van de CPSU. Sinds 1978 secretaris van het Centrale Comité.
In 1980 werd hij lid van het politbureau.
Van maart 1985 tot 24.8.1991 leidde hij als secretarisgeneraal van het Centraal Comité van de CPvdSU.

In 1987 vermindering van het aantal raketten voor de middellange afstand in de INFovereenkomst.
Vanaf maart 1990 (tot 25.12.1991) bekleedde hij de functie van eerste president van de SovjetUnie. Zijn doel was de politieke en economische hervorming onder de trefwoorden "Glasnost" en "Perestrojka".
Nadat hij zich wegens binnenlandse politieke problemen op een conservatieve koers moest begeven, concentreerde hij zich erop, nader tot het Westen te komen.
19901991: De politiek van Gorbatsjov leidde tot een sterke toenadering van het Oostblok tot het Westen, maar vooral tot het uiteenvallen van de SovjetUnie
In 1990: kreeg Gorbatsjov de Nobelprijs voor de Vrede
In 199091: Pogingen van M. Gorbatsjov om het uiteenvallen van de USSR te verhinderen of een klemer Sovjet-Unie in een andere vorm te scheppen, leiden tot grote ontevredenheid van zijn partijgenoten, KGB en militairen.
In augustus 1991 werd de ratificering van het Unieverdrag verhinderd door de staatsgreep van behoudsgezinde krachten en de internering van Gorbatsjov op de Krim;
18.08.199121.08.1991:De weerstand van de Russische regering onder leiding van Jeltsin en het gebrek aan steun voor de opstandelingen in het leger deden de staatsgreep na drie dagen mislukken.
Eind van 1991 Mislukte poging van de Communistische topfunctionarissen tot staatsgreep verzwakte positie van Gorbatsjov en rol van Boris Jeltsin versterkte. De politieke invloed van Jeltsin was aanzienlijk gestegen ten opzichte van de macht van Gorbatsjov.
Op 8.12.1991 Tijdens een jacht partij vormden de republieken: Rusland (Jeltsin), Oekraïne (Kravtsjoek) en WitRusland (Schoesjkevitsj), achter de rug van Gorbatsjov, de kern van het Gemenebest van Onafhankelijke Staten (GOS) dat twee weken later uitgebreid werd met acht andere staten.
Op 25.12.1991. Na de oprichting van de GOS legde Michail Gorbatsjov zijn functie neer en hield de USSR op te bestaan.. Deze hervormingspolitiek kon het streven naar onafhankelijkheid van enkele republieken evenwel niet verhinderen.
www.rusnet.nl/netwerk/decenium.shtm

Het Nieuwe Rusland

1985: Na dood van Konstantin Tsjernenko wordt Michail Gorbatsjov secretarisgeneraal van het CC van de CPSU
1985: Andrei Gromyko, voormalige minister van de Buitenlandse Zaken, wordt staatshoofd van de USSR
Paradoxaal genoeg volgde hierop een periode van 'dooi' in de betrekkingen tussen de VS en de SovjetUnie. De Sovjet-Unie en de VS beseften dat ze de bewapeningswedloop niet langer mogen ontwikkelen.
In 1987 Verdrag over vermindering van het aantal raketten voor de middellange afstand in de INF overeenkomst.
1986In eigen land voerde Gorbatsjov in 1986 een hervormingspolitiek: Perestrojka en de Glasnost door. Economisch werden bijvoorbeeld priv?handelaren toegelaten, politiek werden congressen van volksafgevaardigden.
1986: Kernreactorongeluk in Tsjernobyl.
In 1986 werd Boris Jeltsin partijchef van Moskou en bestreed corruptie en bureaucratie in zijn gebied.
1988Nadat Michail Gorbatsjov zich wegens binnenlandse politieke problemen op een conservatieve koers moest begeven, concentreerde hij zich erop
Al in februari 1988 ontzette Gorbatsjov en het CC van CPSU Jeltsin uit al zijn politieke ambten op grond van zijn verdediging van de perestrojka. Korte tijd later benoemde Gorbatsjov hem tot eerste plaatsvervangende voorzitter van het bouwcomit?' van de SovjetUnie.
Sinds 1988 leidt de hervormingspolitiek van Michail Gorbatsjov tot het uiteenvallen van de communistische heerschappijstructuren in de landen van het Verdrag van Warschau.
In maart 1989 werd Jeltsin verkozen in het Congres van Volksafgevaardigden,
In mei 1989 wordt Jeltsin lid van de Opperste Sovjet.
1990 Vanaf maart 1990 (tot 25.12.1991) bekleedde Michail Gorbatsjov de functie van de eerste en laatste president van de SovjetUnie
op 29.5.1990 Boris Jeltsin tot Russisch parlementsvoorzitter gekozen was,
1990 Einde oorlog in Afghanistan
Op 12. juli 1990: Jeltsin trad uit de CPSU om het ambt te kunnen uitoefenen boven de partijen heen.
In juni 1991: werd Boris Jeltsin met 57,3 % van de stemmen de eerste direct verkozen president van de Russische Federatie.
19901991: De politiek van Gorbatsjov leidde tot een sterke toenadering van het Oostblok tot het Westen, maar vooral tot het uiteenvallen van de SovjetUnie
1990: Oekra?ne verklaart haar soevereiniteit.
In 1990: kreeg Gorbatsjov de Nobelprijs voor de Vrede
januari 1991: Mislukte poging KGB tot staatsgreep in Litouwen
In 199091: Pogingen van M. Gorbatsjov om het uiteenvallen van de USSR te verhinderen of een klemer Sovjet-Unie in een andere vorm te scheppen, leiden tot grote ontevredenheid van zijn partijgenoten, KGB en militairen. In augustus 1991 werd de ratificering van het Unieverdrag verhinderd door de staatsgreep van behoudsgezinde krachten en de internering van Gorbatsjov op de Krim;
18.08.199121.08.1991:De weerstand van de Russische regering onder leiding van Jeltsin en het gebrek aan steun voor de opstandelingen in het leger deden de staatsgreep na drie dagen mislukken.
Augustus 1991 Mislukte poging van de Communistische topfunctionarissen tot staatsgreep verzwakte positie van Gorbatsjov en rol van Boris Jeltsin versterkte. De politieke invloed van Jeltsin was aanzienlijk gestegen ten opzichte van de macht van Gorbatsjov.
Op 8.12.1991 Tijdens een jacht partij vormden de republieken: Rusland (Jeltsin), Oekra?ne (Kravtsjoek) en WitRusland (Schoesjkevitsj), achter de rug van Gorbatsjov, de kern van het Gemenebest van Onafhankelijke Staten (GOS) dat twee weken later uitgebreid werd met acht andere staten.
December 1991: De USSR gaat op in de Gemeenschap van Onafhankelijke Staten (GOS). Opgericht als hoogste machtsorgaan. Maar deze hervormingspolitiek kon het streven naar onafhankelijkheid van enkele republieken evenwel niet verhinderen.
Op 25.12.1991. Na de oprichting van de GOS legde Michail Gorbatsjov zijn functie neer en hield de USSR op te bestaan. De SovjetUnie viel uiteen in enkele staten, die deel uitmaakten van de vroegere 15 unierepublieken. Deze republieken met eigen parlementen en regeringen waren de Russische Socialistische Federatieve Sovjetrepubliek (RSFSR), Oekra?ne. Wit-Rusland. Armeni?. Azerbeidzjan. Georgi?'. Turkmenistan, Oezbekistan, Tadzjikistan. Kazakstan. Kirgizstan. Moldauwische. Estlandse. Letlandse en Litouwse Socialistische Sovjetrepubliek (SSR). Binnen de unierepublieken waren verschillende autonome aaneengesloten nationaliteiten: 20 autonome socialistische Sovjetrepublieken [USSR, acht autonome gebieden [AG] en tien nationale en kleme volksstammen).
1991 Definitieve eind van Koude Oorlog. Het uiteenvallen van de SovjetUnie betekende het einde van deze symbolische oorlog en de opheffing van het Warschau Pact. Deze organisatie had vele problemen, zoals de onzekere verhouding van de hervormingsgezinde staten en zware economische crisissen. Ook de oorlog in Joegoslavi?" stond in verband met de diepgaande veranderingen in het Oosten.
1992: Een federatieverdrag regelt de betrekkingen tussen Rusland en de onafhankelijke republieken.
In de daaropvolgende had Jeltsin moet afrekenen met het onafhankelijkheidsstreven van Russische regio's, grensconflicten en binnenlandse regeringscrises. Die laatste vloeiden onder andere voort uit het feit dat de direct gekozen Russische president moest samenwerken met een parlement dat nog onder Sovjetomstandigheden samengesteld was.
In 1993 probeerde Jeltsin een grondwettelijk referendum en nieuwe verkiezingen door te drukken, maar dat lukte hem niet; parlement en president zetten elkaar af.
Op 3.10.1993 kwam het tot een open rebellie van vicepresident Roetskoj en Chasboelatov tegen president Jeltsin. De reserve-generaal Albert Makasjov stond aan het hoofd van de parlementaire revolte tegen president Boris Jeltsin
Oktober 1993 Russische president Boris Jeltsin heeft de Opperste Sovjet van Rusland ontbieden en met militaire geweld werden de gedeputeerde en hun voorstanders uit het Parlementsgebouw uitgezet. De opstand werd neergeslagen door legereenheden, de opstandelingen werden opgesloten.
Er werd op 12.12.1993 wel een nieuwe Duma gekozen, maar de hervormingspartijen behaalden zulke slechte resultaten dat Jeltsin weer geen meerderheid achter zich had.
1993: Een nieuwe democratische constitutie wordt ingevoerd.
1993: De Grondslagen van de samenwerking in GOS zijn gevormd dat in GOS Charta aangenomen waren, die echter door de Oekra?ne, Moldavi?" en Turkmenistan niet ondertekend werd. De GOS dient hoofdzakelijk voor de afstemming van de politiek op het gebied van buitenlandse zaken, defensie en economie. Zeer grote problemen ontstonden door de omzetting van plan naar markteconomie, etnisch - religieuze crises en de dominante van Rusland.
1994: Rusland wordt in de kring van de G7-Ianden opgenomen en treedt toe tot het "partnerschap voor de vrede" van de NAVO. Als gevolg daarvan heeft Rusland eigen waarnemer bij het Hoofdkantoor van de NAVO in Brussel en het informatiekantoor van NAVO in Moskou.
1994 Op het vlak van de economische politiek streed Boris Jeltsin in de daaropvolgende tijd vooral voor de gezondmaking van de Russische economie onder leiding van ministerpresident Tsjernomyrdin.
In augustus 1994 bezocht Jeltsin Duitsland en woonde op 31.8.1994 de aftocht van de Laatste Russische troepen uit Duitsland bij.
1994: Oekra?ne krijgt 20 % van de ZwarteZeevloot. De Krim krijgt een eigen grondwet
1994 werd vooral gekenmerkt door de oorlog in Tsjetsjeni? dat zich in 1991 onafhankelijk verklaard had van Rusland. Wat als onrust begonnen was, groeide uit tot een oorlog, die leidde tot grote verwoestingen en overging in een guerrillaoorlog.
Bij de parlementsverkiezingen op 17.12.1995 haalden de partijen die Jeltsin`s politiek steunden, opnieuw geen meerderheid; verkiezingswinnaars waren de Communistische Partij van Zjoeganov (22,3 % van de stemmen) en op de tweede plaats de nationalistische Liberaaldemocratische Partij (LDPR) van Zjirinovskij (11,0 % van de stemmen).
1995: Rusland voert oorlog tegen Tsjetsjeni?. Het Tsjetsjeni? conflict haalde in 1996 opnieuw de krantenkoppen; het harde optreden van de regeringskrachten op aanwijzing van Jeltsin leidde ertoe dat de progresieve krachten van Rusland zich afkeerden van de president.
1995: Sergei Stepasjin, trad in de zomer van 1995 af als FSBbaas (de opvolger van de KGB) nadat Tsjetsjeense rebellen een ziekenhuis in het ZuidRussische Boedjonnovsk in gijzeling namen.
1995: De Krim negeert de afschaffing van het eigen presidentsambt door Oekra?ne. De Krim neemt een nieuwe grondwet aan en beschouwt zichzelf als autonoom gebied.
19951996Jeltsin, die al in 1995 twee hartinfarcten gedaan had, werd in juli 1996 door een derde infarct uit de verkiezingsstrijd om het presidentschap gerukt.
1996: Evgeni Primakov, als chef van de Russische Buitenlandse Inlichtingendienst (SVR), de westerse lieveling Andrej Kozyrev opvolgde als minister van Buitenlandse Zaken.
1996: Met de nodige aanpassingen aanvaardt Oekra?ne de nieuwe Krimgrondwet.
November 1996: Boris Jeltsin kreeg in een operatie van meerdere uren verschillende bypasses.
In 1996 werd de herverkiezing van Jeltsin in feite gekocht door een verbond, met daarin onder anderen Berezovski en Goesinski. In ruil voor hun mediasteun aan Jeltsin kregen zij geld, invloed en tal van privileges. Maar dit ooit hechte blok van zakentycoons is inmiddels gebarsten.
16.0603.07.1996: Boris Jeltsin won de presidentsverkiezingen. Bij de presidentsverkiezingen slaagde Jeltsin er alleen in herverkozen te worden met 53,7 % van de stemmen door een verbond met zijn concurrent Alexander Ivanovitsj Lebed; zijn voornaamste concurrent Zjoeganov haalde 40,4 % van de stemmen.
In tussentijd presidentverkiezingen werd Aleksandr Korzjakov ontsloegen en invloed van Tatjana Djatsjenko (dochter en adviseur van president Jeltsin) op het binnenlandse beleid neemt toe.
Alexander lvanowitsj Lebed wordt nieuwe veiligheidsadviseur
Viktor Tsjernomyrdin blijft regeringsleider tot begin van 1998.
1996:Alexander Lebed, die tot veiligheidsadviseur van Jeltsin benoemd werd, zorgde voor het ontslag van veel functionarissen, kon het staken van de gevechten in Tsjetsjeni? bereiken;
1996: Aleksandr Lebed is door Jeltsin ontslagen
19961997:Verschillende conflicten tussen de GOSstaten (bijv. tussen Rusland en Oekra?ne over de ZwarteZee vloot) vertraagden de economische samenwerking en de gezondmaking van het land.
1997 Rusland sluit een verdrag met Tsjetsjeni? ter be?indiging van de gevechten. De rampzalig verlopen oorlog in Tsjetsjeni? zou ca. 80.000 mensenlevens gekost hebben. Boris Jeltsin heeft de militaire campagne tegen het voor afscheiding vechtende Tsjetsjeni? (van 1994 tot 1996) de grootste fout van zijn presidentschap genoemd. Met name deze inzet van Russische troepen tegen de afvallige Kaukasusrepubliek, waarbij tienduizenden mensen om het leven kwamen, is de meest kansrijke aanklacht tegen Jeltsin gestarte 'impietsjment'procedure.
Boris Jeltsin, die zichzelf graag opwerpt als de 'vader de Russische democratie', wordt verantwoordelijk voor het ontstaan in zijn land van een cynische vorm roverskapitalisme, waarbij de belangen van de verpauperde bevolking stelselmatig worden opgeofferd ten gunste van een superrijke elite.
1997: Een consortium rondom de machtige Russische Uneximbank, geleid door de 36jarige Wladimir Potanin, kreeg Svjazinvest (een bundeling van telefoonbedrijven) eind juli voor een kwart in handen. Potanin is een vroegere onderminister in het kabinet van premier Tsjernomyrdin. Hij kwam eerder onder vuur te liggen vanwege de zogenoemde 'aandelen voor leningen' deals. Banken kregen daarbij in ruil voor geld van de regering zeggenschap over (en uiteindelijk het bezit van) aandelen in tal van bedrijven. Vaak gebeurde dit tegen veel te lage prijzen. Hoewel de veiling van het vijfentwintig-procentsbelang in Svjazinvest door waarnemers alom werd betiteld als de allereerste echt 'eerlijke' verkoop, werden Potanin en Nemtsov direct doelwit van een ongekende lastercampagne. Pikant detail: de meeste kranten en tv-stations, waarin zij werden afgeschilderd als "kakkerlakken" of "bandieten", zijn in handen van Wladimir Goesinski en Boris Berezovski.
De verkoop van de Russische telefoonlijnen aan buitenlanders (in het Uneximbankconsortium zitten onder andere de Deutsche Bank en de Amerikaanse financier Soros), is in Rusland ook een verraad genoemd. Feit is echter, dat Goesinski en Berezovski door het uitbrengen van een te laag bod, simpelweg achter het net hebben gevist.
1997: Boris Jeltsin benoemde Stepasjin tot minister van Justitie.
1997De Duma besluit tot opheffing van de sancties tegen Servi?. Hoewel Jeltsin zich vanaf het begin ingespannen had voor de internationale samenwerking ook met het oog op de economische vernieuwing in Rusland -, had hij kritiek op de NAVO-plannen om ge?nteresseerde staten van het vroegere Warschaupact principieel toe te laten tot het verbond.
1997: De afgelopen jaren vielen de meest lucratieve bedrijven bij privatiseringsveilingen steeds in handen van een select clubje banken en bedrijven. De privatisering van de telecomgigant 'Svjazinvest' heeft in Rusland een agressieve mediaoorlog ontketend, waarbij zakenwereld en politiek elkaar over en weer beschuldigen van verraad en corruptie. Het blok van Russische bankiers, topindustri?len en mediabaronnen, dat in het jaar 1996 als ??n man achter de herverkiezing van president Boris Jeltsin stond, lijkt definitief gebroken.
In een rapport uit 1997 over de Russische georganiseerde misdaad waarschuwde het Amerikaanse Center for Strategic and International Policy al dat het voor de Verenigde Staten en andere landen onmogelijk zal zijn normale relaties te onderhouden met een 'Russische crimineelsyndicalistische staat'.

Bijlage

Michail Grobatsjov, de man die de Koude Oorlog tot een goed einde bracht, of de man die de Sovjet Unie ten onder liet gaan?
Gorbatsjov schrijft in zijn boek "Mijn Rusland" over de geschiedenis van zijn land en over wat er overgebleven is van het communisme, zijn eigen val en over de toekomst van Europa.
Hoe kijkt hij nu aan tegen het regime van Stalin? Wat is zijn opvatting over de uitbreiding van de NAVO? Hoe moet het verder met Rusland? Wat vindt Gorbatsjov van de situatie in Tsjetsjenië? In Buitenhof gaat hij in op zijn historische rol bij de val van de Muur en het einde van het communisme.
INTERVIEW: op 26 november 1999

Vr. 1:
“Het is dus absurd als iemand zegt dat er een winnaar is van de Koude Oorlog. Zo iemand kan het oude, ideologische denkpatroon niet loslaten."
"Eerlijk gezegd hou ik me daar niet zo mee bezig. Ik vind het alleen niet prettig als men zegt dat ik een historische figuur ben. Alsof ik al verleden tijd ben. Maar ik leef nog. […] Nee, ik ben niet bescheiden. Ik weet wat ik heb gedaan, sta daar nog steeds achter en ga er mee door. Ik denk dat de Koude Oorlog geen winnaars kent. Het volstaat om te zeggen dat de Sovjetunie en de VS tien triljoen dollar hebben uitgegeven aan de wapenwedloop. Een astronomisch bedrag. Het is dus absurd als iemand zegt dat er een winnaar is van de Koude Oorlog. Zo iemand kan het oude, ideologische denkpatroon niet loslaten. Termen als overwinnaar en verliezer zijn hier onzinnig. Dat geldt voor de Verenigde Staten en voor Europa. En ook voor de Sovjetunie. Natuurlijk hadden we onze rollen. De Perestrojka en onze nieuwe politieke koers waren ook van groot belang. Die hadden grote betekenis en ik heb dat proces op gang gebracht. Maar als er geen reactie gekomen was, zou er niets gebeurd zijn. Ik ben van mening, dat als de Perestrojka doorgegaan was vanaf 1991 alles anders was verlopen. Verder was er de staatsgreep die is gepleegd door verraders uit mijn directe omgeving. Vervolgens kwam Jeltsin met zijn mensen. Daarna viel de Sovjetunie uiteen. Men dacht dat Rusland het in z'n eentje wel zou redden. Een land met een enorm materieel en intellectueel potentieel. Het zou er in een mum van tijd een hemel op aarde worden. Jeltsin heeft gezegd dat het in 3, 4 jaar het welvarendste land ter wereld zou zijn. En kijk eens hoe het er na 10 jaar voor staat. Er zijn strategische fouten gemaakt. Ik was voorstander van geleidelijke veranderingen. Ik weet heel goed wat hervormingen inhouden en hoe moeilijk het is om ze te verwezenlijken. Als de Sovjetunie niet was uiteengevallen zou de Perestrojka niet onderbroken zijn en was alles anders gelopen. In dat opzicht ben ik politiek tekortgeschoten. Gelukkige hervormers bestaan niet, wordt wel gezegd."

Vr. 2:
"Omdat grootvader niet kon zaaien, werd hij naar Siberië verbannen."
"Als ik dat vertel, zult u versteld staan. Mijn grootvaders waren allebei boeren. In 1933 was er hongersnood in het noorden van de Kaukasus. Drie van de zes kinderen van opa waren omgekomen van de honger. Toen de lente kwam, was al het zaaigoed natuurlijk opgegeten. Omdat grootvader niet kon zaaien, werd hij naar Siberië verbannen. Hij moest hout hakken. Boeren zijn harde werkers en daarom werd hij voortijdig weer vrijgelaten. Het verhaal van mijn andere grootvader is nog veel gekker. Ik heb het over mijn grootvader van mijn moeders kant. Hij was communist geworden. En hij had kolchozen opgezet. Hij was een alom gewaardeerd man. Daardoor kreeg hij steeds belangrijker werk. Maar toen werd hij gearresteerd, want hij zou contact met Trotski hebben. Maar hoe kan een boer in de binnenlanden nou banden met Trotski hebben? Ik weet niet eens of hij wel wist wie dat was. Zo werd afgerekend met een volk dat geen bevelen accepteerde, dat economische initiatieven wilde ontplooien en vrij wilde ondernemen."

Vr. 3:
"Destijds speelde een mensenleven geen enkele rol. En dat was het lot van alle boeren. Maar dat alles ben ik pas veel later te weten gekomen."
"Ja, dat weet ik nog goed. Mijn grootvader is 14 maanden ondervraagd en gemarteld. Ze hebben zijn armen gebroken en hem op een roodgloeiende plaat gezet. En hij is letterlijk blind gemaakt door met fel licht in z'n ogen te schijnen. Maar hij heeft steeds volgehouden. Hij bekende niet. Hij is toch vrijgelaten. Vanwege zijn verzwakte gezondheid stierf hij kort daarna. Toch heeft hij nog kolchozen geleid en was hij een bekend man. Zo is het gegaan. Destijds speelde een mensenleven geen enkele rol. En dat was het lot van alle boeren. Maar dat alles ben ik pas veel later te weten gekomen. Tot die tijd dachten we dat plaatselijke functionarissen de boosdoeners waren. Stalin was een zeer sluwe man. Hij had immers in een bekend krantenartikel plaatselijke partijfunctionarissen scherp veroordeeld vanwege hun wrede optreden jegens de boeren tijdens de collectivisatie. Alles werd op hen afgeschoven. Toen ik secretarisgeneraal werd, kreeg ik alle documenten onder ogen. Het zijn Stalins persoonlijke besluiten geweest. Er zijn meer dan 300 door hemzelf getekende schriftelijke bevelen voor het fusilleren van leden van het Centrale Comité en de Opperste Sovjet. Hij heeft overal opdracht voor gegeven. Ik hoorde er voor het eerst over tijdens het bewind van Chroesjtsjov toen Stalins misdaden aan het licht kwamen en mensen gerehabiliteerd werden. Toen er voor het eerst authentiek materiaal vrijkwam. Tot die tijd werd alles afgedaan als het werk van de plaatselijke machthebbers. Velen van hen zijn dan ook vastgezet en doodgeschoten. Dat was de tactiek van Stalin. Dat is mij nu duidelijk."

Vr. 4:
"Voor wat betreft Polen, Tsjechoslowakije en Hongarije, toen de gebeurtenissen van 1968 plaatsvonden kreeg de partij en het hele land bedekt en openlijk te horen dat de kapitalisten het socialisme er niet onder konden krijgen."
"Voor wat betreft Polen, Tsjechoslowakije en Hongarije, toen de gebeurtenissen van 1968 plaatsvonden kreeg de partij en het hele land bedekt en openlijk te horen dat de kapitalisten het socialisme er niet onder konden krijgen. Dat ze het niet openlijk konden aanvallen en daarom nu probeerden om het van binnenuit te ondermijnen. Zo zouden ze het socialisme verzwakken. En Tsjechoslowakije zou daarbij als bruggenhoofd fungeren. En wij geloofden dat destijds allemaal. Ik zeg niet dat westerse geheime diensten zich afzijdig hebben gehouden bij wat er toen gebeurde. Ze hadden er de hand in. Want nu weet ik waar al die geheime diensten zich mee bezighielden. Dan heb ik het niet over Nederland, maar over het Westen. Er worden nog steeds archieven gevonden met nieuwe informatie. Er was destijds een politieke strijd gaande. En daar heeft Gorbatsjov een eind aan gemaakt. Maar over Tsjechoslowakije, denkt u soms dat de Westerse geheime diensten iets anders deden dan de KGB? Ik weet echt wel wat geheime diensten allemaal doen. Daar weet ik echt alles van. […] Nee, ik wil nog even doorgaan over Tsjechoslowakije. Daar ging ik in 1969 heen als lid van een delegatie. Toen ik er was, merkte ik dat de mensen daar de inval afkeurden en veroordeelden. Ze beschouwden het als de vernedering van een volk en van een heel land. En daarna begon voor mij een persoonlijke tragedie. Ik had een vriend en studiegenoot, Zdenek Mlynar met wie ik bevriend ben gebleven totdat hij onlangs overleed. Hij was een naaste en actieve medewerker van Dubcek. En toen we elkaar weer ontmoetten, heeft hij me veel verteld. We hebben geprobeerd de gebeurtenissen in Tsjechoslowakije te begrijpen en te beoordelen. Dat dwong me ertoe eens goed na te denken. Ik denk dat als wij de hervormingen daar gesteund hadden, alles anders gelopen was. Als ik toen niet getwijfeld zou hebben zou ik als secretarisgeneraal het streven niet hebben gehad en ook de moed niet, om ons land te hervormen en te veranderen. Om glasnost in te voeren, en vrijheid en vrije verkiezingen toe te"

Vr. 5:
“De mensen die met de communistische propaganda werden opgevoed dachten dat ze zich opofferden voor de gelukkige toekomst van hun kinderen.”

"Ik geef u nu de slogans van de Oktoberrevolutie en probeert u ze maar te weerleggen, nu er al bijna een eeuw verlopen is. Alle fabrieken aan de arbeiders, de grond aan de boeren vrede aan de volkeren en vrijheid voor de onderdrukten. Probeer dat maar 's te weerleggen. Ze gaven een stoot die decades bleef doorwerken. De mensen die met de communistische propaganda werden opgevoed dachten dat ze zich opofferden voor de gelukkige toekomst van hun kinderen. Hoe valt het te verklaren dat in een democratisch land als Duitsland met krachtige sociaal-democratische partijen het volk voor Hitler stemde? Voor het nazisme? Hoe kan dat toch? Je moet dat soort verschijnselen en historische gebeurtenissen heel erg serieus nemen. Vooral als het volk wordt bedrogen op een systematische manier en men speculeert op bepaalde economische problemen. Er werd in Duitsland destijds een zeker spel gespeeld. Precies zo werd ons een beeld van het agressieve Westen voorgespiegeld. Van het kapitalisme en imperialisme die uit waren op de vernietiging van de Sovjetunie. Wij moesten alle krachten bundelen voor onze eigen industrie, defensie en onafhankelijkheid. En toen plotseling de oorlog uitbrak en de Sovjetunie Hitler de genadeklap gaf, want zo was het, toen zei iedereen dat Stalin alles had voorzien. Daarom heeft hij met dictatoriale methoden, zonder enig mededogen de industrialisatie en collectivisatie doorgezet om het fascisme te verslaan. Stalin had ons de overwinning gebracht en al het andere vergaf en vergat men."

Vr. 6

“De meest doortrapte daden kunnen gerechtvaardigd worden. Kosovo is daar een prachtig voorbeeld van.”

"Het ligt heel moeilijk. Je kunt de dingen niet vereenvoudigen Waarom zus of zo? Gewoon omdat de geschiedenis zo gelopen is. Ik geloof inderdaad niet dat ik achterlijk ben, nee. Ik wist ook veel. In de Chroesjtsjov-tijd zijn we heel veel aan de weet gekomen. Toen is er veel aan het licht gekomen. Daarna brak echter het Brezjnev-tijdperk aan. En Brezjnev begon heel geleidelijk het imago van Stalin van smet te zuiveren. Men ging in ons land een situatie creëren die je neo-stalinistisch kunt noemen. Dat was geen volstrekt totalitarisme maar alles was wel streng onder controle. Je hoefde maar een scherpe politieke mop te vertellen of je verdween de gevangenis in. Zo zie je hoe de propaganda de openbare mening manipuleert. De meest doortrapte daden kunnen gerechtvaardigd worden. Kosovo is daar een prachtig voorbeeld van. De NAVO besloot korte metten te maken met Joegoslavië. Nou, dat was me de overwinning wel. De VS en Europa tot de tanden gewapend, dwongen Joegoslavië op de knieën. Was de vernietiging van dat land nou echt noodzakelijk om er recht en orde te herstellen? Milosevic hief de autonomie van Kosovo op, ja heeft die niet hersteld, en is inderdaad tot geweld overgegaan. Maar ik zeg u dat een strenge economische blokkade voldoende was geweest. Hij is gekozen. Men heeft op 'm gestemd. Laten we het over een ding eens zijn We zijn toch voor verkiezingen? We houden toch verkiezingen? Dat geldt voor u, voor de Joegoslaven en voor ons Russen. We erkennen toch dat elk volk mag kiezen wie het wil? Laat het dan kiezen. Het punt is dus eerder dat u heel Joegoslavië niet vertrouwt. Maar Joegoslavië heeft geen vertrouwen in jullie. De democratie heeft zijn spelregels. Een ervan is het recht op vrije verkiezingen. Als u zegt dat echt vrije verkiezingen zeldzaam zijn, hebt u gelijk."

Vr. 7

“Westerse regeringsleiders waren geen vijanden, maar partners. U mag de geschiedenis niet vervalsen.”

“U heeft geen gelijk. U heeft echt ongelijk. U doet de historische waarheid geweld aan. Bush en ik hebben in '89 het einde van de Koude Oorlog aangekondigd. In maart van dat jaar hadden we vrije verkiezingen in Rusland. Met Reagan hadden we al een akkoord over de liquidatie van kernwapens. De Amerikanen steunden de politiek van de Perestrojka. Daarna werden in de andere Oostbloklanden ook vrije verkiezingen gehouden. En ook de Duitsers konden we geen vrije verkiezingen onthouden. Westerse regeringsleiders waren geen vijanden, maar partners. U mag de geschiedenis niet vervalsen. Heeft u onze woordenwisseling niet gehoord? Die is in de pers gekomen. Je relatie met zo iemand vereist politieke cultuur en gewoon fatsoen. We zijn immers geen loslopende dolle honden. We zijn moderne mensen, politici, met een zekere cultuur. En we moeten zelfs het moeilijkste gesprek als normale politici voeren. Maar toen ze [Thatcher] haar mening aan me begon op te dringen, zei ik haar dat ik het niet met haar eens was, omdat ze in het verleden was blijven steken. De wereld is veranderd, en we moeten de nieuwe regels in acht nemen. We moeten elkaar als partners respecteren. Je mag nooit denken dat je het monopolie op de waarheid hebt en dat alle anderen gek zijn. Je bereikt heel weinig als je de mensen in soorten indeelt De besten wonen in het Westen dan komen die, dan die, enzovoort. Als je dat gaat doen, hoef je van de toekomst niets goeds te verwachten. We komen allemaal van dezelfde God. Voor Hem zijn we gelijk. Als u dat ook vindt, zijn we het eens. […] Ik heb altijd respect gehad voor gelovigen. Mijn beide grootmoeders waren gelovig. Ik zal u eens wat vertellen. In het huis van mijn oma die met de communistische kolchozleider getrouwd was hingen in de kamer ikonen van de Maagd Maria, van de heilige Nikolaas en ikonen van andere heiligen. Daaronder stonden portretten van Lenin en Stalin. Zo zag het er bij ons uit. Dat is me bijgebleven."

Vr. 8
“Lenin. Hij was een grote persoonlijkheid en een groot politicus. En waar ik hem het meest om bewonder is dat hij vier jaar na de revolutie inzag dat die fout was.”
"Ik ben tegenwoordig een zelfstandig, onafhankelijk en vrij mens. Ik heb enorm veel respect voor Lenin. Hij was een grote persoonlijkheid en een groot politicus. En waar ik hem het meest om bewonder is dat hij vier jaar na de revolutie inzag dat die fout was. Dat gaf hij openlijk toe en erkende dat ze niet op de goede weg zaten. Hij stelde een nieuwe economische koers in. Hij liet persoonlijk bezit en vrije handel toe en begon na te denken over democratie. Ik weet niet hoe het gelopen zou zijn als hij niet was overleden. Zoiets respecteer ik in iemand. Een man als Lenin doet geen loze uitspraken. Allereerst de revolutie. Die kan je toch niet zomaar wegcijferen. Het hele verloop van de 20e eeuw hangt samen met die revolutie. Het was een enorm experiment voor de hele mensheid. Is het mogelijk om een rechtvaardiger wereld op te zetten? Er werd immers een experiment uitgevoerd omwille van de mens, maar zonder mededogen met de mens waardoor hij tot niets werd gereduceerd. Het was een systeem gebaseerd op dictatuur, dat democratie afwijst en dat een historische nederlaag heeft geleden. Men heeft in Nederland toch ook altijd gestreefd naar rechtvaardigheid en solidariteit? Dat is altijd kenmerkend geweest voor uw land. Er zijn hier geen zeer arme of zeer rijke mensen. Ik zal u het volgende zeggen. We hadden het over nalatenschap. Die van Lenin was erg groot. Je moet er alleen wel kritisch naar kijken."

Vr. 9:
“U denkt dat ik onder druk stond, maar dat was niet zo. Wij Russen waren tot de conclusie gekomen dat West- en Oost-Duitsland veranderd waren.”
"U weet kennelijk beter dan ik wat er in het Kremlin is gebeurd. U denkt dat ik onder druk stond, maar dat was niet zo. Wij Russen waren tot de conclusie gekomen dat West- en Oost-Duitsland veranderd waren. We werkten al lang samen met de Duitsers en we hadden gemerkt dat het land en de mensen waren veranderd. Als de Duitsers de democratie niet hadden ingevoerd en hun fascistisch verleden niet hadden verwerkt met hun verstand en hun hart had ik, of wie er ook aan de macht was geweest nooit de politiek kunnen voeren die daadwerkelijk gevoerd is. Men begreep de noodzaak van politieke verandering. De hereniging is verlopen volgens politieke criteria. In januari 1990 gingen tijdens de roerige gebeurtenissen duizenden burgers in de DDR de straat op om de onmiddellijke hereniging te eisen. Eerlijk gezegd dachten Kohl, Bush en ikzelf in 1989 nog dat de hereniging van Duitsland een zaak voor de 21e eeuw was. Maar de Duitsers gingen tot actie over. Ze gingen de grens over en braken de muur af. De politiek moest aangepast worden en dat hebben we samen gedaan. En ik was de Duitsers ter wille. Op 26 januari heeft het Centrale Comité, het besluit genomen om de Duitsers zo snel mogelijk in staat te stellen om zich te herenigen. Wij moeten dat streven van de Duitsers eerbiedigen. Maar dat mag de Europese eenwording niet schaden. En er moest samenwerking ontstaan tussen de USSR en het nieuwe Duitsland. Al die problemen werden opgelost. Kunt u zich nog het einde van de Brezjnev-doctrine herinneren? Dat was niet in 1989. Nee."

Vr. 10
“De vraag over financiële hulp en of de USSR iets terug wilde voor het afstaan van Oost-Duitsland is nooit aan de orde geweest.”
"Antwoordt u eens op de volgende vraag: waarom dachten Kohl, Bush en Gorbatsjov in 1989 dat de Duitse hereniging iets voor de 21e eeuw was? Vervolgens hebben diezelfde politici er alles aan gedaan om Duitsland te herenigen. Waarom? Omdat die politici reageerden op de concrete situatie en daar hun politieke koers op afstemden. Meer niet. De vraag over financiële hulp en of de USSR iets terug wilde voor het afstaan van Oost-Duitsland is nooit aan de orde is geweest. Noch in het Politburo, noch tijdens het overleg met de Duitsers. Het enige probleem waar we een concrete oplossing voor hebben gevonden was het aandeel van Duitsland in de kosten voor de repatriëring van onze troepen naar de USSR. En voor hun huisvesting. Daar heeft Duitsland gedeeltelijk aan meebetaald. Dat is normaal. En dat vonden de Duitsers ook. En wat vindt u veel geld? Het was een fractie van wat we nodig hadden. Maar we konden niet anders handelen. Dat zou geen politiek, maar handjeklap zijn. Daar ben ik geen voorstander van. Als de USSR nog zou bestaan, zouden de afspraken met Duitsland nu neerkomen op honderden miljarden. Maar dat is niet gebeurd."

Vr. 11
“En om te zeggen dat de voormalige Oost-Duitsers zich niet mochten verdedigen en orde en veiligheid in hun land mochten handhaven vind ik een absurde eis.”
"Ja, dat noem ik zo. Ik heb Honecker en Krenz enkele malen verdedigd. Er is politiek en er is geschiedenis. Beide Duitslanden waren onafhankelijke staten. Landen met eigen systemen en doelstellingen. Ze hadden organisaties die over hun veiligheid waakten en die hun grenzen verdedigden, zoals overal ter wereld. U bent toch ook lid geworden van de NAVO omwille van uw veiligheid? Waarom mag u wel uw veiligheid beschermen, en Oost-Duitsland niet? Voor Kohl was dit alles overigens geen probleem. Ja, ik rond af. We verliezen tijd. Ik heb uw vraag niet beantwoord. Hoezo niet verdedigen? U hoeft zich ook niet te verdedigen. Tegen wie verdedigt u zich? Ik geloof niet dat dat de politiek van de DDR was. Er waren provocaties aan de grens en die werden beantwoord door de machthebbers van de DDR. Het was één groot politiek spel. En het volk moest er zwaar voor boeten. U bent toch niet naïef? Ik zeker niet. Ik heb dit verhaal eerder gehoord. Daarom heb ik al vaak gezegd dat zo de geschiedenis was en dat mag je niet uit het oog verliezen. En om te zeggen dat de voormalige Oost- Duitsers zich niet mochten verdedigen en orde en veiligheid in hun land niet mochten handhaven vind ik een absurde eis. En daar komt nog bij dat volgens mij de Oost-Duitsers veel hebben gedaan om de hereniging te realiseren. De USSR heeft vooral onder invloed van de DDR zijn mening over de Duitsers herzien. Duizenden Duitsers werkten in verschillende Sovjetrepublieken in allerlei fabrieken en daar leerden we ze kennen. Daardoor zijn we anders naar ze gaan kijken. Vroeger waren ze onze vijand. Die vijandschap heeft tot heel lang na de oorlog geduurd. Wat de Oost-Duitsers hebben gedaan droeg veel bij tot de verbroedering van onze landen maar ook voor het proces van de Duitse hereniging. Daarom heb ik op 9 november dit jaar in de Bondsdag gezegd dat het voor mij onbegrijpelijk is dat we tijdens het 10-jarig jubileum van de val van de muur horen dat er mensen zijn veroordeeld die als eerste de doorgangen in de muur geopend hebben. En dat was geen toeval."

Vr. 12:
“Ik heb toen het land over de TV toegesproken heb uitgelegd wat de toestand was en heb daarop de noodtoestand afgekondigd. Dat was een radicale ingreep. Dat is het altijd.”
"Als je in de situatie verkeer waarin ik verkeerde, kom je soms voor keuzen te staan. In Bakoe werd duidelijk dat de macht van de extremisten zo was toegenomen dat ze 200 kilometer van de Sovjetgrens konden verwoesten en in 18 regio's van Azerbeidzjan de plaatselijke machtsorganen buiten werking konden stellen. In Bakoe waren het Centraal Comité‚ en de Opperste Sovjet lamgelegd waarvan de leden vrij gekozen waren. Toen werd duidelijk dat een ingreep in Azerbajdzjan tot veel bloedvergieten zou kunnen leiden. Ik heb er mijn vertegenwoordigers heengestuurd, Primakov, een man die iedereen tegenwoordig kent en die toen mijn adviseur was, en nog iemand. Bij aankomst in Bakoe zagen ze wat er gaande was. Ze stelden voor om onmiddellijk de noodtoestand af te kondigen. Ik heb toen het land over de TV toegesproken heb uitgelegd wat de toestand was en heb daarop de noodtoestand afgekondigd. Dat was een radicale ingreep. Dat is het altijd. Toen tanks en troepen de hoofdstad Bakoe introkken werd er vanuit woningen en ziekenhuizen op de soldaten geschoten. Dat was een provocatie. Men ging niet openlijk de strijd aan maar schoot uit verdekte posities. Dat vuur werd beantwoord waardoor er nog meer slachtoffers vielen. Daarvoor waren er al 83 mensen bij ongeregeldheden omgekomen. Nog voor de aankomst van de troepen dus. Ik zou mezelf niet zijn als ik daar geen spijt van had. Ik heb er nog steeds spijt van. Net zo goed als van de oude methoden waarmee ik in Kazachstan de orde heb hersteld. Dat gebeurde in het begin van de Perestrojka. Elk leven is waardevol en alleen God heeft het recht levens te nemen. Maar ik zeg het nog eens Een politicus moet in zo'n situatie een keuze maken. Een enorm grote rol. Enorm groot. In alle opzichten."

Vr. 13:
“Ze (Raisa) was iemand die ik niet alleen al die jaren erg sympathiek heb gevonden, en van wie ik oprecht hield, maar die ook altijd een vriend van me was.”
"Ze nam alleen geen deel aan de vergaderingen van het Politburo en diende er ook geen voorstellen in. Ze wist eigenlijk niet goed wat het Politburo precies was. Ze was een vertegenwoordigster van de nieuwe generatie intellectuelen. Ze was filosoof, was professor en hoofd van de subfaculteit. Als sociologe deed ze onderzoek naar reële maatschappelijke processen. Haar relaties met de intelligentsia, haar pogingen om de religies weer een rol in de maatschappij te geven, haar contacten met cultuurdragers, met vrouwen, dat alles was van grote betekenis, want het vormde een voorbeeld van respect voor het volk, voor de historie, waarden en cultuur ervan. Met mijn steun heeft ze een cultuurfonds gesticht dat nog steeds enorm veel goed werk doet. Dat fonds was de eerste niet-officiële organisatie van de USSR. Een van de eerste elementen van de nog prille rechtsstaat. Ze was iemand die ik niet alleen al die jaren erg sympathiek heb gevonden, en van wie ik oprecht hield, maar die ook altijd een vriend van me was. Ze stierf drie dagen voor onze 46ste huwelijksdag. We zouden precies 46 jaar getrouwd zijn geweest. En wat onze vrienden de journalisten zeggen, vooral onze Russische, als zou ik onder de pantoffel zitten, als zou ik niet vrij zijn en mijn vrouw de broek zou aanhebben, dat is gebrek aan respect voor mij en m'n vrouw. Ik ben al 43 jaar politicus en mij krijg je niet van mijn stuk met dat soort uitspraken. Dat is nog nooit iemand gelukt. Wat moet ik daar nou mee, vroeg ze wel eens. Hoe moet ik me gedragen? Wij zijn gewone mensen, hebben gewerkt en zelf carriëre gemaakt. We komen beiden uit arme gezinnen, en hebben alles zelf moeten doen. Zij was achttien en ik negentien toen we elkaar ontmoetten. We veranderen niks, zei ik. We zijn nu het grootste deel van ons leven samen geweest en onze relatie blijft zoals hij is, wat anderen daar ook van vinden. En dat bleek een soort tweede Perestrojka in te houden. Want de rol van de vrouw in de maatschappij niet alleen in de USSR, maar vooral daar, is een groot vraagstuk. Nog st"

Vr. 14:
“Ik had zo’n reactie op haar ziekte en overlijden niet verwacht. Het was echt overweldigend.”
"Ik had zo'n reactie op haar ziekte en overlijden niet verwacht. Het was echt overweldigend. We werden onder stapels brieven bedolven. Iedereen heeft nu kunnen zien dat Rusland ondanks alle ellende en de problemen van de mensen haar ziel, geweten en moraal niet heeft verloren. Voor ons was dat heel belangrijk, maar voor Rusland was het nog belangrijker. Heel belangrijk was het. Moreel gezien leeft ons volk nog. En dat is de voorwaarde om er weer bovenop te komen. Maar de houding jegens ons veranderde al in de afgelopen twee jaar. Allerlei kanalen gingen plotseling voor ons open TV, radio, kranten. Zeven jaar lang had Gorbatsjov achter een ijzeren gordijn gezeten. Als een echte dissident. Dat was het lot van de man die de Perestrojka en de Glasnost begon. Daar moest ik doorheen. Nu is de situatie heel anders. Ik richt nu de sociaal-democratische partij van Rusland op. En de reacties daarop zijn zeer positief. En die grote, serieuze volkspartij komt er volgens mij wel. De communisten zijn in het verleden blijven steken en willen ons daarheen laten terugkeren. Ze zijn niet veranderd. En de liberalen hebben ons land op een doodlopende weg gevoerd. Hebben we daar nog tijd voor? De laatste vraag?"

Vr. 15:
“Het is een ramp als mensen de leiding over een land hebben die de macht tegen elke prijs in handen willen houden.”
"Gezien de huidige toestand van Jeltsin, gezien het feit dat hij uitgerangeerd is en hij zich niet zo goed voelt, zou ik dat liever niet willen. Wel kan ik zeggen dat zijn politiek onjuist is. Ook zijn stijl, die keizerlijke trekken vertoont, is onjuist en weinig democratisch. Zijn ongebreidelde machtshonger is voor hem het allerbelangrijkste. Het is een ramp als mensen de leiding over een land hebben die de macht tegen elke prijs in handen willen houden. Is dat soms democratie? Het lijkt er toch niet op. Dat is het belangrijkste met betrekking tot de regering van Jeltsin. Ik beschouw mezelf als een overtuigd democraat. Het is nog niet duidelijk wie Poetin is. Hij is een jonge politicus. Ik ken hem. Hij is niet slecht. Hij is wel verstandig. Maar zijn benoeming tot premier kwam voor mij volkomen onverwacht. Hij had het zelf ook niet verwacht. Ik kan daarom moeilijk zeggen hoe dit gaat aflopen. De tijd zal het leren."

Vr. 16:
“Het punt is dat er in Rusland bijna volledige overeenstemming bestaat over Tsjetsjenië.”
"Het punt is dat er in Rusland bijna volledige overeenstemming bestaat over Tsjetsjenië. En alle enquêtes onder de bevolking bevestigen dat Poetin door heel Rusland wordt gesteund. Iedereen vindt dat er een einde moet komen aan het terrorisme. Maar men vindt ook dat we niet tegen het Tsjetsjeense volk mogen vechten. Want dat volk wordt getroffen door een hard noodlot. Daarom moeten we ondanks alles proberen te vermijden dat die mensen in alles en iedereen teleurgesteld worden. Ik vind dat de strijd tegen de bandieten tot het eind gestreden moet worden. Wel heeft Poetin in de Doema gezegd amnestie te verlenen aan hen van wie de handen niet door mensenbloed zijn bevlekt. Dat geldt dus niet voor het merendeel van de leden van al die strijdgroepen. Maar we zijn het erover eens dat we de vluchtelingen daar niet aan hun lot mogen overlaten. Die moeten geholpen worden en zo spoedig mogelijk naar huis terugkeren. Het belangrijkste is echter het gebruik van geweld te beperken. Dat leidt alleen maar tot vernietiging en slachtoffers."

Vr. 17:
“De VS zijn erg bang voor een verenigd en zelfstandig Europa. Mag alleen Amerika in de wereld soms zelfstandig zijn?”
“Amerika hoeft geen angst voor Europa te hebben. De VS zijn erg bang voor een verenigd en zelfstandig Europa. Mag alleen Amerika in de wereld soms zelfstandig zijn? Vreemd. Moeten alle andere landen vazalstaten zijn? Moeten we soms een feodale wereldorde gaan opbouwen? Een soevereine staat, en de rest vazallen? Dat is geen nieuwe wereldorde, dat is een terugkeer naar het feodalisme. Daarom moet Amerika zijn rol en verantwoordelijkheid kennen. Dat vindt professor Huntingdon ook, die u vast wel kent. Hij heeft geschreven over de botsing van culturen. Hij schreef in april een groot artikel dat ik niet zal navertellen, maar waarvan de kern is dat de VS als enig overgebleven supermacht in de wereld een onverantwoordelijke buitenlandse politiek voeren. Dat vindt professor Huntingdon, buitenlandspecialist van Harvard. Er zijn dus verschillende meningen in Amerika en ik denk dat het land zijn taak nog niet gevonden heeft. Ik hoop dat Rusland, Amerika en Europa het spoor nog niet bijster zijn. Maar ik heb goede hoop. Ik heb goede hoop. U houdt u niet aan uw woord."

Vr. 18:
“Ik wil dat mijn overwegingen tot een nieuwe filosofie leiden want zonder een nieuwe filosofie is een nieuwe politiek onmogelijk.”
"U weet misschien nog wat ik op 15 januari 1986 heb gezegd. Over de stapsgewijze vermindering van de kernarsenalen. De reactie daarop was identiek aan uw reactie op mijn filosofische overwegingen in dit boek. Ik wil dat mijn overwegingen tot een nieuwe filosofie leiden want zonder een nieuwe filosofie is een nieuwe politiek onmogelijk. Toen zei men ook: dat is een propaganda- truc van de nieuwe secretaris-generaal. Sindsdien zijn er 13 jaar verlopen. Het aantal kernwapens wordt gereduceerd de Sovjetunie, Centraal- en Midden-Europa zijn vrij, Duitsland is herenigden de Koude Oorlog behoort tot het verleden. We mogen geen kansen laten liggen. We moeten de in die jaren opgedane ervaring gebruiken. Die vormt een zeer waardevol kapitaal. Ik heb gisteren met genoegen naar Madeleine Albright geluisterd, die zei dat de relatie met Rusland tegen elke prijs genormaliseerd moet worden. God geve dat nu tegen het einde van Clintons tweede termijn de hoofden daar helderder worden. Beter laat dan nooit. Laten we er het beste maar van hopen. Ik ben een optimist."