Profielwerkstuk Biologie Drugs

Verklaring en verzoek uitzondering betreffende aantal pagina’s
Gezien ik de waarde van entheogenen enigszins in heb willen kunnen schatten, ben ik vele pagina’s over “de grens” gegaan. Ik had een deelonderwerp kunnen kiezen, bijvoorbeeld de psychiatrische waarde van LSD, maar dit zou onlogisch zijn gezien ik deze dan niet goed in haar context had kunnen kunnen plaatsen, ma.w., ik zou op deze manier mijzelf niet goed de waarde van entheogenen in weten te schatten met “slechts 6 pagina’s”; een onderzoek naar de waarde van entheogenen behoeft naar mijn mening een grootschalig onderzoek, benaderd vanuit verschillende hoeken. Hiervoor vraag ik om een (na)uitzondering voor: “het maximaal aantal pagina’s (6) is niet bindend maar richtinggevend.”

“Whoever undertakes to set himself up as judge in the field of truth and knowledge is shipwrecked by the laughter of the Gods.”
Albert Einstein

Inleiding
Na een entheogene ervaring met de heilige paddestoel begon ik mij sterk te interesseren in entheogenen en alles wat daar mee te maken heeft, zoals het sjamanisme, religie, natuur, kunst, spiritualiteit en de oosterse filosofieen. Na het belezen van een aantal boeken, begreep ik steeds beter dat er andere, meer belangenswaardige en waarheidsgetrouwe feiten vastgebonden zitten aan het gebruik van entheogenen, de geschiedenis ervan en de individuele en maatschappelijke mogelijkheden.
Omtrend de controversiele aard van dit onderwerp, waarbij kennis een vereiste is, zal ik zo goed mogelijk de waarde van entheogenen trachten te schetsen. Ik zal hierbij vooral informatie gebruiken van niet recente boeken die geschreven zijn door onderzoekers die veelal zelf entheogene ervaringen hebben gehad; deze boeken zijn het meest betrouwbaar, gezien zij geschreven zijn voordat onderzoek stop werd gezet na de illegalisering van entheogenen, voordat men werd “besmet” met de demonisatie hiervan, maar ook om het feit dat de onderzoekende schrijvers toendertijd beschikking hadden tot directe bronnen; sommigen waren zelf actief in de psychologie, waaronder Timothy Leary, therapie en filosofie, hebben deel uitgemaakt van de psychedelsiche beweging en hebben allemaal zelf met entheogene middelen geexperimenteerd.
Er is veel gediscusieerd over entheogenen, waarbij al met al gedoeld wordt op een vraag: wat is de werkelijke waarde van entheogenen voor het individu en voor de maatschappij? Dit is mijn hoofdvraag, en deze zal ik zo goed mogelijk zal beantwoorden door een aantal deelonderwerpen te onderzoeken; de begrippen, de rol van de paddestoel in de menselijke evolutie, het partnerschapsmodel, de sjamanistische extase, maatschappij en overheid, de psychiatrische waarde van LSD, een poging tot een omschrijving van de LSD-ervaring, de LSD-profeet Timothy Leary en een meer doelgerichte onderzoek: het pad van de psychonaut.

Over de begrippen
Het begrip “drugs” heeft in de loop der jaren een zeer negatieve betekenis gekregen, veelal door de demonisatie van deze middelen via de media. Deze lading zou je als volgt kunnen omschrijven: drugs zijn middelen die aanzetten tot geestelijk en/of lichamelijk obsessief gedrag, die de gebruiker in een diep dal laten vallen waaruit geen ontsnapping meer mogelijk is. De volgende twee misverstanden komen hierbij naar voren: “drugs” is afkomstig van het duitse woord “droge”, wat “’gedroogde planten” betekent. “Drugs” zijn dus gedroogde planten, maar daar vallen psychoactieve synthetische middelen zoals cocaine, heroine, amphetamine (speed), methamfetamine, LSD-25, DMT, lachgas, MDMA (xtc) en de verscheidende tranquillizers dus niet onder, wat over het algemeen wel aan wordt aangenomen.
Op de tweede plaats bestaat er het misverstand dat de lading “obsessief gedrag” veelal toepasbaar is op “drugs”. Als je kijkt naar de middelen die lichamelijk obsessief gedrag veroorzaken, dan zou je kunnen zeggen dat entheogenen zoals lsd, paddo’s, ketamine, dmt, ibogaine, ghb, salvia en xtc daar niet onder vallen. Deze middelen werken niet lichamelijk verslavend. Hierbij is het misschien belangrijk erbij te vermelden dat het lichaam, nadat een entheogene stof heeft verwerkt, een tolerantie opbouwt van soms wel vijf dagen waarin psychoactieve stoffen zoals LSD-25 (zie de rij boven) niet tot nauwelijks werken. Lichamelijke verslaving komt bij entheogenen dus niet voor.
Naast lichamelijke verslaving kunnen we ook spreken van geestelijke verslaving; sommige van de soorten psychoactieve stoffen die onder de drugswet vallen zoals lsd, en paddestoelen kunnen zulke sterke ervaringen veroorzaken dat weinigen er aan zullen denken om gelijk na deze ervaring het nog eens te willen gebruiken. De gebruiker zal vaak eerst de behoefte hebben om de ervaring te verwerken, een periode dat kan varieren van een paar dagen tot zelfs jaren. Daarbij bouwt het lichaam een tolerantie op die een aantal dagen aanhoudt waarbij entheogene stoffen niet tot nauwelijk worden geaccepteerd/werken. De kans op geestelijke verlaving bij entheogenen is dus nihiel, anders dan bij middelen zoals heroine, amphetamine en cocaine.
Vanaf de jaren ’50 zijn er begrippen bedacht die een onderscheid maken tussen middelen die wel, en middelen die geen lichamelijk en geestelijk obsessief gedrag veroorzaken, of beter gezegd; er is onderscheidt ontstaan tussen de effecten van bepaalde psychoactieve stoffen. Ten eerste zijn “drugs” in drie categorieen te verdelen; de uppers, downers, en de stars. De uppers zijn hierbij de permiddelen zoals coke en speed, bij downers kan gedacht worden aan heroine en de verschillende tranquilizors en de stars zijn de middelen die “hallucinaties” opwekken. In de jaren ’60 onstond het woord “psychedelisch” dat zo ongeveer “bevlogenheid van geest” betekent. De term “entheogeen” is afkomstig van R. Gordon Wasson en betekent “het goddelijke in onszelf opwekkend”. Een andere naam die gegeven is voor middelen die hallucinaties opwekken zijn “hallucinogenen”, iets wat maar een bepaalde, en misschien wel een negatief geladen aspect is van deze middelen, gezien er veel misverstanden bestaan over het fenomeen “hallucineren”.
Na het onderzoeken van de begrippen ben ik tot de volgende omschrijvingen gekomen:
“Drugs” zijn middelen die geestelijk en lichamelijk obsessief gedrag kunnen veroorzaken, en die niet geschikt zijn voor het psychonautisch gebruik. Ik verkies deze defenitie en niet de omschrijving dat drugs gedroogde planten zijn simpelweg omdat deze omschrijving een groter gebied bestrijkt, (Ik merk een verschil op tussen planten en syntetische middelen en “geschikt en niet geschikt” voor psychonautisch gebruik.) Deze omschrijving vloeit beter samen met het begrip “entheogenen”; deze kan ik omschrijven als middelen die voor een religieuze evaring of verlichting kunnen zorgen, die de “goddelijke vonk” in onszelf kunnen opwekken. Dit zijn dus middelen die wel geschikt zijn voor het psychonautisch gebruik. “Psychonautisch” wil hierbij zeggen: een sobere, discrete en verantwoorde manier gebruik maken van entheogenen, waarbij de psychonaut als doelstelling heeft om zichzelf te ontplooien en anderen daarmee niet lastigvalt. Ik kom hier later op terug.
Persoonlijk prefereer ik het begrip “entheogenen”, gezien dit begrip de middelen omvat die voor een religieuze ervaring, ofwel verlichting kunnen zorgen, en die niet lichamelijk of geestelijk verslavend hoefen te werken. Het woord “hoefen” hoort hier vooral bij het geestelijk verslavingsrisico, aangezien het de individu zelf is die de verantwoording draagt, Een duidelijke grens zal er nooit getrokken kunnen worden gezien er bijvoorbeeld ook, maar zeldzaam, “lsd- en paddestoelenjunkies” zijn, en Sigmund Freud Cocaine toepaste op zijn patienten om depressie en morfineverlaving tegen te gaan. Toch heb ik getracht te onderzoeken welke middelen wel, en welke middelen niet geschikt zijn voor het psychonautisch gebruik, of met andere woorden: ik heb getracht de meest belangenswaardige feiten en argumenten voor en tegen over entheogenen, uit te lijnen, waarbij ik aan “drugs” (de uppers en downers) geen aandacht zal besteden gezien deze niet geschikt zijn voor psychonautisch gebruik.

De rol van de paddestoel in de evolutie
In het boek voedsel der Goden gaat Terence Mckenna op zoek naar de bron van het menselijk bewustzijn, de ontwikkeling van de menselijke taal, intelligentie en cultuur. In zijn onderzoek stelt hij dat middelen zoals paddestoelen een cruciale rol heeft gespeelt in de menselijke evolutie. Volgens hem zijn de planten, en dan met name de paddestoel de “missing link” in de zoektocht naar het begrijpen van de menselijke geest en zijn plaats in de natuur. Een miljoen jaar voor de domesticatie van dieren in Afrika hebben volgens Terence de mens voor het eerst contact gemaakt met de psilocybine-paddestoel op de Afrikaanse grasvlakten. Gedurende deze periode van een miljoen jaar, ontstonden religieuze rituelen, kalenders en natuurmagie. De ontwikkeling van de mens is in vergelijking met andere hogere dieren zo snel gegaan, dat de moderne evolutiebiologen het nauwelijks kunnen verklaren. Maar waar ligt de oorsprong van het menselijk denken? Sommige onderzoekers leggen de nadruk op de cultuur. Ze wijzen op ons unieke vermogen om gebruik te maken van taal, symbolen en gereedschap, en op ons vermogen om informatie epigenetisch op te slaan waarmee we cultuur en geschiedenis maken. Andere onderzoekers leggen de nadruk op de buitengewoon grote omvang en complexiteit van de menselijke neocortex. Alles wat zeker is, is dat de veranderingen in de hersenomvang gepaard ging met vreemde veranderingen in de sociale organisatie van de homoniden.
De stelling van Terence is dat mutatieveroorzakende, psychoactieve stoffen in het dieet van de eerste mensen een directe invloed hebben gehad op de snelle reorganisatie van de informatieverwerkende vermogens van de hersenen. Bepaalde hallucinogene bestandsdelen zoals psilocybine, DMT en harmaline zouden het onstaan van het menselijk bewustzijn hebben gekatalyseerd. In een latere fase van dit proces werkten de hallucinogenen als katalysatoren in de ontwikkeling van de verbeelding. Ze stimuleerden het creeren van innerlijke strategieen en gevoelens van hoop, die hoogstwaarschijnlijk het ontstaan van taal en religie hebben bewerkstelligd.
Psilocybine, de werkzame stof in de paddestoel, heeft zulke unieke eigenschappen, dat het volgens hem de enige stof is die een dergelijk scenario zou kunnen leveren. Het scenario behelst onder meer de onderling verbonden en elkaar versterkende effecten van psilocybine-iname op drie niveaus. Op het eerste lage gebruiksniveau zorgt een kleine hoeveelheid voor een beter zicht. In jager-verzamelaarsamenlevingen hebben degenen met een scherpere blik een voordeel boven anderen. In zo’n situatie zou bevolkingsafname bij groepen die geen psilocybine gebruikten een natuurlijk gevolg zijn. Op het tweede gebruiksniveau had psilocybine een effect op de voortplanting omdat het seksuele opwinding teweegbrengt. Binnen de groep ontstond de gewoonte om de seksuele activiteit te reguleren en af te stemmen op een maancyclus van beschikbaarheid van paddestoelen. Dit kan belangrijk zijn geweest als de eerste stap in de richting van rituelen en religie. Het derde en hoogste gebruiksniveau is het niveau van de sjamanistische extase. De grenzen oplossende eigenschappen van de sjamanistische extase zorgen bij de stamgroepen die hallucinogenen gebruiken voor gemeenschapsvorming en seksuele aktiviteiten binnen de hele groep. Dit leidt weer tot het vermengen van genen, hogere geboortecijfers en een gedeeld gevoel van verantwoordelijkheid. De paddestoel bezat de magische eigenschap dat hij aanpassingsvoordelen verleende aan zijn gebruikers. Een scherpere blik, verhoogde seksuele opwinding en toegang tot het Trancendente Andere leidden tot succes bij het vinden van voedsel, tot seksuele vaardigheid en uithoudingsvermogen, voldoende nakomelingen en toegang tot domeinen van bovennatuurlijke krachten.
Een opmerkelijke eigenschap van psilocybine is om het taalvormend vermogen van het brein te stimuleren. Dit vermogen is wellicht geactiveerd door de hallucinogenen die direct inwerken op die gebieden van het brein die zich bezig houden met verwerken en genereren van signalen. Deze samenhang tussen paddestoelen en taal werd verwoord door Henry Munn in zijn essay The Mushroom of Language: “Taal is een extatische activiteit van significatie , van betekenisgeving. Onder invloed van paddestoelen zijn de vloeiendheid, het gemak en de juistheid van uitdrukking waar men toe in staat is dusdanig, dat men verbijsterd is door de woorden die tevoorschijn komen uit het contact van de intentie tot spreken met de daadwerkelijke ervaring. De spontaniteit die de paddestoelen losmaken, betreft niet alleen de waarneming, maar ook de taal. Voor de sjamaan is het alsof het leven zichzelf via hem in woorden uit.”

Het partnerschapsmodel
Riane Eisler, schrijfster van De kelk en het zwaard, verklaart onze vervreemding van de natuur; het dominatormodel heeft het partnerschapsmodel- een door haar bedachte term- vervangen. Dominatorculturen zijn hiërarchisch, paternatlistisch, matererialistisch en door mannen gedomineerd, en zorgt voor de hedendaagse wereldproblemen. Een partnerschapsamenleving is het omgekeerde; deze is niet hiërarchisch gerangschikt, maar verbonden door onder andere een symbiose tussen mens en natuur en het (goddelijke) vrouwelijke, waarbij het nuttigen van planten legaal is. Terence Mckenna voegt er nu aan toe dat het de paddestoelen moest zijn geweest die zorgden voor het in stand houden en het ontwikkelen van het partnerschapsmodel. De mens had een intieme relatie met de paddestoel. Hierbij is het misschien niet onbelangrijk op te merken wat de functie van deze paddestoel nu precies was; een symbiose ontwikkelen en in stand houden tussen mens, dier en natuur. Wetenschappers staan er nu voor open dat de natuur misschien wel een levend organisme is, waarvan de onderling verbonden samenstellende delen met elkaar communiceren door chemische signalen naar de omgeving uit te zenden. Als enteogenen, en dan met name de paddestoel, eveneens als chemische boodschappers functioneren tussen verschillende soorten, is het aannemelijk te bedenken dat er een leerzame relatie bestond tussen het primaat en de paddestoel, die haar vruchten afwierp door het evolutieproces van de primaat te versnellen. Mensen maakten op deze manier kennis met een groeiende staat van bewustwording en een daardoor ook groeiende staat van zelfreflectie, waardoor de communicatie tussen de mensen van een steeds grotere waarde werd.
Toen na lange eeuwen van langzaam vergeten, migraties en klimatologische veranderingen de kennis van het mysterie ten slotte verloren ging, zijn wij in onze angst partnerschap gaan inruilen voor dominantie, harmonie met de natuur voor verkrachting van de natuur en poezie voor de sofisterij van de wetenschap. De verbreking heeft volgens Terence tot gevolg gehad dat men het egosysteem niet meer kon oplossen, wat juist noodzakelijk is om samen te kunnen werken met de natuur. Het langzame afscheid van de planten, heeft dus er uiteindelijk toe geleid dat, en dat merken we nu, beide partijen er nadeel aan ondervinden.
“It’s not what we learn about plants that is important, but what they can teach us about themselves that is.”
Jason Volpe

De sjamanistische extase
Na het gebruik van paddestoelen in Afrika onstonden er dus langzaam rituelen waarbij stammen de natuur vereerden. Het sjamanisme werd geboren. De afgelopen 10 tot 50 duizend jaar waarin het sjamanisme to bloei is gekomen, is de omgang met de entheogenen niet cruciaal veranderd. Om deze reden zal ik niet zozeer de geschiedenis ervan proberen te onderzoeken, maar vooral hun omgang met entheogenen (planten) gezien dit gerelateerd kan worden aan de beginfases van het sjamanisme uit de verschillende delen van de wereld zoals Siberie.
Sinds de prehistorie worden door sjamanen middelen zoals het godendrank ayahuasca, dmt bevattende planten, paddestoelen, peyote, san pedro, salvia en vliegenzwammen gebruikt om contact te maken met “hogere dimensies” en “onzichtbare werelden” Het sjamanisme is door antroplogen gedefinieerd als een archaisch magisch religieus fenomeen waarin de sjamaan de rol speelt als een meester van extase. In deze extase bezoekt de sjamaan dimensies waarin zij antwoorden proberen te vinden over leven en dood, gezondheid en ziekte, waarin taal, ideeen en betekenissen meer kracht hebben dan oorzaak en gevolg. Op deze manier proberen ze een dieper, tot een totaal inzicht te krijgen in de werkelijkheid, het tegenovergestelde van het welbekende “vlucht uit de realiteit”.* In trance, maakt de sjamaan contact met geesten, ofwel voorouders, waarmee hij communiceert en die als gidsen kunnen fungeren mits strikte diciplinering; hij mag zich nooit zomaar in de wereld van de geesten begeven, aangezien het onderscheid tussen veradelijke demonen, duivels en engelen of elven, moeilijk te maken is zonder de hulp van een ervaren sjamaan. Eenmaal door de extase heen kan de sjamaan zich specialiseren, waarin de “heler” als hoogste rank wordt gemeten. Eenmaal van- aldus de sjamaan- zijn ziekelijke ego verlost, kan hij andere leden van de stam begeleiden de zware reis te doorstaan, door een ingewijde bij te staan, maar ook door stervenden te begeleiden bij de dood*.
In een gesprek tussen een sjamaan en een onderzoeker Enriques Rubio heeft de sjamaan Don Pablo het volgende te zeggen over de heilige paddestoel: “Paddestoelen zijn iets prachtigs. Je kunt erg diep gaan om problemen op te lossen. Wanneer er iemand ziek wordt, dan is zijn geest verdwaald. Met de paddestoel kun je een verloren geest of object weer terugvinden (...). Het beoefenen van het ervaren van een paddestoelenervaring is heel erg oud. Voordat de Spanjaarden kwamen, voerden de Mazateken deze traditie al uit. De kennis heb ik overgenomen van mijn overleden moeder. Zij was een goede heler”
Tot op de dag van vandaag komen antropologen met “spookachtige” verhalen op de proppen, waarvan je zou denken dat ze onmiddelijk de sensatiebladen zouden halen, maar niemand die een spier vertrekt. Volgens Terence Mckenna komt dit doordat wij een bepaald beeld hebben van de sjamaan; “een arme, ongelleterde campesino die denkt dat hij met een engel heeft gepraat.” Hierbij komt ook kijken dat controversieel materiaal uit de pers wordt gehaald, gezien dit stof op zou kunnen doen waaien tegenover de demonisatie en de huidige regelingen die getroffen zijn rondom de drugsproblematiek. Toch wordt er op de dag van vandaag nog onderzoek gedaan naar het sjamanisme; onderzoekers zoals Jason Volpe en Walter Houston Clark bezoeken deze sjamanen in de hoop dat deze eeuwenoude wijsheid waar zij over beschikken op een dag zal overslaan in het zieke westen.

*Beschrijvingen van entheogene ervaringen zoals de mescaline-ervaring van Aldous Huxley in the doors of perception maken dit ook duidelijk.

* Misschien is het wel interessant om het Tibetaanse- en Egyptische dodenboek als voorbeeld te nemen; deze zijn geschreven voor de stervenden en de doden. Het voorlezen van deze boeken door een sitter (zie het gebruik als kunst) kan vergeleken worden met de taak van de sjamaan. Hierbij hebben Timothy Leary samen met Ralph Metzner een boek geschreven, the psychedelic experience, een boek die zij hebben gebaseerd op het tibetaanse dodenboek. Om verwarring te voorkomen moet ik erbij vermelden dat een sterke entheogene stof- zoals LSD-25- kan zorgen voor een “kortstondige” kunstmatige doodservaring (the third bardo-experience).

…Unfortunately, we can’t control the actions of everyone.
Bill Clinton, 20 April, 1993

Maatschappij en overheid
Waarom word er door de overheid winst geboekt door het thema: alle drugs de wereld uit? Hoe hebben politici de mensen weten te overtuigen van deze eenzijdige visie en welk belangen hebben zij hierbij? Op deze vragen probeer ik antwoorden te vinden mede aan de hand van het betoog van Hedy D’ancona , een voormalig politicus op het gebied van drugs en drugsbeleid.
Op de eerste plaats kunnen we zeggen dat drugs worden gedemoniseerd door politici; gevaren worden gigantisch opgeblazen. De mythe van het gevaar van drugs werd opgesteld in de negentiende eeuw en was gericht tegen het opiumgebruik in India en China. Het was President Nixon die drugs uitriep tot “publieke vijand”, en verklaarde de drugsproblematiek tot “nationale noodtoestand”. Levine meent hierbij dat regeringen voordeel zouden kunnen halen uit de oorlog tegen drugs voor hun eigen positie.
De criminalisatie rond de drugskwestie zou opgevat kunnen worden als een vruchtbare voedingsbodem voor de economie; economen schatten dat ongeveer 20% van het circulerende wereldkapitaal een relatie heeft met de handel en de oorlog tegen drugs, waarbij het feit is dat de economie instort wanneer alle drugs de wereld uit zou zijn. Er zou dus gezegd kunne wordendat er “energie” gewonnen wordt door een opstelling die gecreeerd is door de machthebbers; een groot deel, ongeveer 70% van de Amerikaanse gedetinieerden zit vast voor een of ander drugdelict. In de afgelopen jaren werden er in de VS meer dan dan 1000 nieuwe gevangenissen gebouwd om 1,8 miljoen gevangenen te herbergen. In 1998 zitten er op elke 100.000 volwassen mannen 1100 mannen achter de tralies, meer dan een procent. Stijgt het aantal gedetinieerden, dan is er logischerwijs veel meer werkgelegenheid. Tegelijkertijd voeren de machthebbers tot op de dag van vandaag een winstgevend spel met drugskartels om de schatkist te vullen. ; “De Verenigde Staten voeren al jarenlang een war on drugs; toch wordt het spul met vliegtuigen en scheepsladingen vol het land binnengebracht. Er wordt zo ontzettend veel geld mee verdient dat de verboden drugshandel overal ter wereld verweven is geraakt met legale, economische en politieke belangen. Enerzijds wordt de handel bestreden, aan de andere kant wordt deze getoleerd en zelfs ondersteund, want maar weinigen zijn bestand tegen omkoping als het om enorme bedragen gaat, en de geldstromen in het illegale circuit van de drugshandel zijn ongelimiteerd”- aldus Hans Plomp en Gerben Hellinga uit uit je bol. Nederland zou verder veel geld hebben verdient aan opiumplantages in Indonesie, en had in de twintigste eeuw nog een cocainefabriek in Amsterdam. Deze strategie valt ook te bespeuren in het feit dat men tijdens de drooglegging meer nadeel ondervond in de criminalisatie eromheen dan het schatkistvullende geld.
Ten tweede wordt er een beroep gedaan op morele waarden. In de westerse samenleving zijn voor gebroken gezinnen, jongeren zonder enig perspectief, toenemende criminaliteit en gevoelens voor onveiligheid nog geen voldoende en succesvolle oplossingen gevonden. Een drugsvrije samenleving geeft hier een fictief doel en de war on drugs wordt een soort heilige oorlog. “Vanuit een dergelijke opstelling kunnen geen concessies worden gedaan aan risicobeperking. Elk compromis in de sfeer van decriminalisering en normalisering geld als verwerpelijk, omdat het afbreuk doet aan de boodschap dat drugs slecht zijn en door slechte mensen worden gebruikt. In zekere zin worden juist degenen die recreatief en zonder schade drugs gebruiken als de grootste bedreiging gezien van de morele en de rechtsorde”- aldus Hedy D’ancona. Sidney Cohen merkt hierbij op dat heersende elites streven naar controle, zogenaamd om bevolkingen te beschermen tegen moreel en politiek extremisme.
Een derde categorie van redenen voor de acceptatie van het restrictieve drugsbeleid heeft te maken met het inspelen op gevoelens van angst en onzekerheid, vooral waar gaat om de bescherming van eigen kinderen. Bergmark en Oscarsson analyseerden vijftien Zweedse nieuwsbladen over een periode van 3 jaar. Het beeld dat geschept wordt is dat drugs zouden zorgen voor psychosen, angsten, apathie, hersenletsel en inmmuniteitsziekten.* De gebruiker zelf is ontoerekeningsvatbaar of een psychisch wrak. Hierin past de inmenging van de overheid in het priveleven.

*www.erowid.com laat veel artikelen over drugs in de media zien, waarbij het beeld omtrend deze reden goed te zien is.

“A unique blend of Freudian analysis and Mexican shamanism
may represent a breakthrough for psychotherapy.”

De psychiatrische waarde van LSD
Nadat LSD in de jaren ’60 op schedule one op de opiumlijst werd geplaats, werd daarmee het onderzoek ernaar ook stopgezet, wat dus ook betekende dat het middel uit (de meeste) psychiatrische klinieken werd gehaald. Hiermee kwam de LSD-controverse pas echt op gang, waarbij moet worden opgemerkt dat de (Canadese) professoren die de meeste weerstand boden aan de LSD-behandeling de minste kennis en ervaring hadden met dit middel en met de gang van zaken- aldus Humprey Osmond en Abram Hoffer. Voordat dit gebeurde is er relatief veel onderzoek gedaan naar het effect van dit middel op geestelijke zieken met verschillende soorten ziekteverschijnselen, en vele rapporten zijn uitgegeven die aanzienlijk meer positieve als negatieve resultaten laten zien. De LSD therapie zou veel mogelijkheden en oplossingen kunnen bieden, en zou bij verantwoorde toepassing veilig zijn: Ook zou de Canadese regering hebben verklaard dat psychedelische therapie veruit de beste en meest effectieve behandeling is tegen alcoholisme ooit ontwikkeld. Tevens bleek uit rapporten en observaties van therapeuten dat LSD een buitengewoon sterke werking heeft op de geest, en dat dit middel vele groteske maatschappelijke oplossingen zou kunnen bieden, wanneer het op de juiste manier werd gehandhaafd; “by the mid-1960's, several important studies had indicated not only the great safety of such use of psychedelic drugs, but also the great utility of these age-old medicines for a variety of modern curing techniques.” . Hierbij kon men niet alleen een vrijwel alle geestelijke ziektes bestrijden, waaronder criminelen en alcoholisten , ook kon men door er zelf mee te experimenteren, beter begrijpen wat de oorzaken zijn van deze geestelijke ziektes en hoe deze werken. Aan de andere kant is er ook veel kritiek geweest; middelen zoals LSD zouden gevaarlijk zijn, chromosoombeschadeging opleveren, of eigenlijk helemaal niet zo effectief zijn als men beweert.
In dit hoofdstuk zal ik de verschillende meningen hierover, benaderingswijzen van verschillende therapeuten en hun geneescijfers uiteenzetten. Allereerst zal ik beginnen met de verschillende opvattingen over LSD-therapie.

Tegenargumenten en weerleggingen in de LSD-therapie-controverse
Een van de sterkste (en nog steeds heersende) argumenten in het arsenaal tegen LSD therapie is dat het middel chromosoombeschadiging zou opleveren. Echter wees nader onderzoek uit dat zij dit enkel tijdelijk doet bij meer dan een dosis van minimaal 2000 microgram , een dosis die irreeel is, gezien 500 microgram de uiterste dosis betekent voor het zenuwstelsel, d.w.z. dat het hierboven genoemde dosis niet sterker werkt ; een reden voor de gebruiker/therapeut om niet meer te gebruiken/ toe te schrijven, naast de reden dat een dosis van 500 microgram als zeer zwaar wordt ervaren. De volgende tegenargumenten zijn afkomstig van het werk van Cole en Katz , waarbij de tegenwerpingen afkomstig zijn van Abram Hoffer & Humphrey Osmond. Een van de benoemenswaardige argumenten die Cole en Katz aanhalen luidt dat LSD gevaarlijk zou zijn; er zouden bepaalde risico’s aan zijn verbonden zoals de bekende bad trip. De tegenwerping die vaak wordt gebruikt is dat er gekeken moet worden naar hoe ermee omgegaan wordt; er zijn tal van omgangstechnieken ontwikkeld om ervoor te zorgen dat de onwenselijkheden vermeden kan worden, of met andere woorden, bij verantwoord gebruik- zo blijkt uit de vele onderzoeken (deze behandel ik hierna)- is de kans nihiel dat er iets mis gaat, niet groter dan het risico op een auto-ongeluk , of het hanteren van een scalpel bij een operatie. Aanhangers van de LSD-therapie zeggen dan ook vaak: “Als men wel auto mag rijden, een vaardigheid ontwikkeld door de rij-instructeur, waarom zou men dan niet onder deskundige begeleiding LSD toe mogen passen op patienten wanneer men bedenkt dat de kans op “ongelukken” ongeveer even groot is? LSD-therapie- onder begeleiding van een goed getrainde therapeut zou zelfs minder gevaarlijk zijn dan psychotherapie. Daarbij treden er- voor zover bekend- geen fysieke klachten op, zelfs niet bij langdurig en veelvuldig gebruik. * In dit verband concludeerde Sidney Cohen: “This inquiry into the adverse effects of the hallucinogenic
drugs indicates that with proper precautions they are safe when given to a selected healthy group. Their use on [psychiatric] patients has been associated with an occasional complication. An analysis of these incidents suggests that with the application
of certain safeguards many of these side effects might have been avoided.”
Wanneer er overhoopt toch ongewenste toestanden op traden bij patienten, dan werden deze vaak tranquilizers voorgeschreven zoals prozac bij ernstige depressie, en thorazine of chlorpromazine bij katatone toestanden waardoor de ervaring abrupt beeindigd werd. Wanneer de patient alleen angstig of verdrietig was dan was het aan de vakmanschap van de therapeut om de patient door de moeilijke fase heen te helpen.
Een ander kritiek die men kan hebben op LSD-therapie is dat de heilzame ervaring kan worden beschouwd als afdoende; meestal brengt het een periode teweeg van stralend welzijn om gevolg te worden door geleidelijk terug te vallen in oude patronenen. Dit argument behoeft nadere uitleg om oppervlakkigheid te voorkomen; uit rapporten bleek dat voornamelijk de lichtelijke geestelijke (zenuw) ziekten, zoals neurose of depressie, in een of een aantal sessies onder deskundige begeleiding bestreden konden worden en dit voor een langere periode tot voorgoed. Sydney Cohen merkt in dit verband op dat, wanneer men dit doel wil bereiken, men niet in de val moet lopen door te veronderstellen dat LSD een wondermiddel is; een fout die door veel therapeuten is gemaakt in de jaren ’60. Therapeuten lieten de patienten al snel als een baksteen vallen na een of een aantal LSD-behandelingen, terwijl de LSD-behandeling- aldus Cohen- nog maar het begin was. Het betrof dus de onbekwaamheid van de therapeut, die als hoofdoorzaak genoemd zou mogen worden voor de geleidelijke terugval van de patient. Het was noodzakelijk vergaarde inzichten die de patient uit de LSD-sessie had opgedaan verder te ontplooien, d.w.z. dat het proces, met zijn massale afreageren, de verpletterende beproeving van de dood-wedergeboorte-ervaring, met de ontlasting van het superego, gestimuleerd moest worden en proffesionele begeleiding nodig had. Dit zou niet anders zijn dan bij vele andere therapieen zoals thorazine-therapie of een prozac-kuur, waarbij de patient nog vele maanden, zo niet jaren door dient te gaan met een dergelijke therapie, zelfs wanneer de patient genezen is. Kortom; Wanneer het proces niet gestimuleerd werd, zowel bij LSD-therapie als andere therapieen, dan was het vaak onvermijdelijk dat patienten terugvielen in het oude patroon. Hierbij moet ook nog opgemerkt worden dat sommige ziekten erg moeilijk te bestrijden waren. Pas jaren en honderden LSD-sessies later kon ervoor zorgen dat er (lichtelijke) verbeteringen te zien waren in schizofrene patienten, een ziekte die bij voorbaat al erg moeilijk te bestrijden is. Dit alles zou- aldus Sidney Cohen- niet verwonderlijk zijn gezien onderzoek omtrend dit onderwerp nog maar in de kinderschoenen stond. Pas na verloop van tijd werden er bepaalde omgangstechnieken ontwikkeld, technieken zoals set en setting (zie hoofdstuk het gebruik als kunst), en religieuze bijdragen, een zeer belangrijk aspect bij LSD-therapie, die er zorg voor draagden dat de meeste patienten, en dan voornamelijk de patienten met zenuwziekten, volledig en voorgoed genezen konden worden met een of meerdere LSD-behandelingen. Hierbij is het niet onbelangrijk op te merken dat LSD bij voorbaat een hulpmiddel zou kunnen zijn voor mensen met “een zware last”; vrijwel alle patienten voelden zich een aantal dagen na de LSD-behandeling opgelucht, d.w.z. dat LSD er vrijwel altijd zorg voor draagde het geweten enigszins tot voor een groot deel in een massale religieuze ervaring kon reinigen, een aspect van de LSD ervaring waar patienten nog lang, zo niet, voor altijd profijt van hadden, ook al konden ze met LSD (onder deskundige begeleiding) niet volledig genezen worden.
Andere argumenten zijn: er kan niets goeds ontstaan uit een chemisch opgewekte delirium of psychose. Verder zou LSD bij therapeuten leiden tot irrationele, bizarre, bijna “schizofrene” excessen, een conclusie die critici baseren op de rapporten van de therapeuten. Beide zijn argumenten die volgens Abram Hoffer & Humphrey Osmond “logischerwijs geen weerlegging behoeven”.

*Eenzelfde conclusie is getrokken uit onderzoek naar het gebruik van de paddestoel en de mescaline-houdende peyotecactus door de indianen ; zij zouden geen negatieve sporen hebben achterlaten bij massaal gebruik van deze middelen, en ook zouden ze er zorg voor hebben gedragen om de indianen, ten tijde van the new frontier van hun whiskyverslaving af te laten komen door het religieus gebruik van deze middelen.

Cijfers en benaderingswijzen van verschillende therapeuten
Het werk van Stephen Snelders, LSD-therapie in Nederland, waarin hij het succes van, en het verzet tegen de LSD-toepassing in de Nederlandse psychiatrie schetst, laat een aantal onderzoeksresultaten zijn bij LSD-therapie. Hierbij neemt hij voornamelijk het werk van de therapeuten C.H. Van Rhijn, G.W. Arendsen Hein en J. Bastiaans- de meest vooraanstaande LSD-therapeuten toentertijd- als uitgangspunt.
Stephen noemt aan het begin van zijn boek het werk van Sandison en zijn collega’s die vanaf 1953 LSD toedienden aan een groep van 36 ernstige neurotische patienten. De effecten van LSD op deze patienten waren zeer verschillend; de psychiaters meldden over “indentificatiefenomenen, projectiefenomenen, herleving, onderdrukte herinneringen, verschijning onpersoonlijke onbewuste beelden, depersonalisatie en loskoppeling van het bewuste zelf”.
Onder begeleiding van een ervaren therapeut kon de geestelijke crisis met obsessieve en zenuwachtige elementen in hun ziektebeelden zo hevig worden dat de patienten wel gedwongen waren zich aan te passen om geestelijke ballast overboord te werpen.
De geneesheren meldden zeer positieve resultaten; na drie tot vier LSD-behandelingen hadden ze van de 36 patienten 14 genezen verklaard. Naast hen ontsloegen ze nog negen andere patienten uit de behandeling, waarvan een sterk verbeterd, zes enigszins verbeterd, en twee niet verbeterd werden genoemd. Van de dertien patienten die nog in behandeling waren maakten er elf voortgang. Dit, terwijl andere behandelingsmethoden geen of nauwelijks succes hadden, en al helemaal niet in zo’n korte tijd.
Sandison onderscheidde drie typen LSD-ervaringen, die de resultaten zouden verklaren:
1– LSD gaf niet-persoonlijke hallucinaties, dat wil zeggen veralgemeende beelden die niet specifiek aan de psyche van de gebruiker waren verbonden.
2- LSD haalde herinneringen op aan gebeurtenissen uit de kindertijd
3- LSD deed archaische, onpersoonlijke beelden ervaren.
Het tweede soort ervaringen heeft waarde voor de traditionele psychoanalyse, het derde voor Jungiaanse analyse.
In het tweede gedeelte van zijn werk LSD-therapie in Nederland noemt Stephen het werk van Osmond en zijn collega Al Hoffer, die in 1955 begonnen met het behandelen van alcoholisten met LSD. Hoe ze set en setting (zie het gebruik als kunst) zo konden manipuleren dat er een optimaal therapeutisch resultaat tot stand kwam leerden ze van Hubbard; Hubbard ontwikkelde een bijzonder effectieve wijze van manipulatie van set en setting, die hij samen met Osmond en Al Hoffer toepaste.Veel religieuze kunst en symbolen werden gebruikt om de patient tot een visioen van het goddelijke te brengen. Er viel geen verdrongen, traumatisch materiaal uit de psyche te verwerken. De patient moest met behulp van een zeer hoge dosis LSD zijn ego en daarmee zijn alcoholisme in een klap overstijgen om in contact te komen met het ware wezen inzichzelf, met zijn pure, onaantastbare, onverwoestbare kern. De resultaten die voor deze psychedelische therapievorm werden geclaimd waren verrassend. De geneescijfers voor de behandelde alcoholisten lagen ver boven die van de normale therapievormen. In 1960 claimde Hoffer na vijf jaar werk, een genezingspercentage van zeventig procent.
Van Rhijn had een geheel andere manier van werken; om het werk sneller te laten verlopen, gaf hij zijn patienten LSD die er vervolgens er zelf mee aan de slag konden. Of zoals Stephen Snelders het verwoorde: “in zijn symbolytische of psycholytische therapie kon de patient zelf zijn verstoppingen in de gestaltkanalen met het “LSD-dynamiet opgeblazen”.
Tot 1966 heeft Van Rhijn in totaal 99 patienten met psycholytica behandeld met tussen de een en twintig behandelingen per patient. Een van de meest geslaagde behandelingen betrof een leraar Frans. Deze “brulde bij elke behandeling alsof hij zich met een hoge branding tegen een rotsachtig strand had vereenzelvigd, beet hierbij zijn lippen tot bloedens toe kapot, totaal niet aanspreekbaar”. Na zeven behandelingen werd hij uit behandeling ontslagen. Later werd hij hoogleraar in Amsterdam. Over het algemeen had LSD volgens Van Rhijn bij neurotische patienten een beter effect dan bij schizofrene patienten. Patienten met een lichte neurose konden vaak met slecht een LSD behandeling worden genezen.
G.W. Arendsen Hein behandelde neurotische patienten. De effecten LSD op zijn patienten waren volgens hem: een vermindering van weerstanden; het afreageren van onderdrukt emotioneel materiaal; het verschijnen van conflicten met de onderliggende motieven in allegorieen en symbolen; het bevorderen van introspectie; het inzicht in houdingen in het heden ten gevolge van ervaringen in het verleden; het besef zichzelf misleid te hebben wanneer men geconfronteerd wordt met de eigenlijke motieven; reorganisatie van de eigen waarden; bevrijding van creatieve, auto-regulerende en integrerende vermogens, soms gepaard gaande met kosmisch-religieuze gevoelens; gedragsverbetering; intensificatie van de menselijke contacten.
J. Bastiaans hielp door middel van psychiatrie o.a. slachtoffers van het oorlogsgeweld, ofwel patienten met het KZ-syndroom. Hij was met zijn LSD-behandelingen de grote genezer van de slachtoffers uit de Tweede Wereldoorlog. In 1986 verklaarde hij nogal nonchalant dat “doorgaans (...) zes tot acht LSD-zittingen voldoende waren om resultaten op te leveren”-aldus Stephen Snelders. Eerder had hij wat uitgebreider gerapporteerd over zijn LSD-behandelingen. In 1969 besprak hij de resultaten van de behandeling van 36 patienten uit de periode van 1964 tot 1968. Daarvan waren er negen sterk verbeterd, veertien in mindere mate verbeterd, bij elf was er geen verbetering te constateren en twee zwaar neurotisch depressieve patienten waren achteruitgegaan. Bastiaans conclusie was dat chronisch depressieve neurose niet succesvol met LSD behandeld kon worden.

Op zoek naar geschikte kandidaten
Zoals deels al gezien hebben therapeuten geconcludeerd dat LSD niet voor iedereen dezelfde resultaten kan leveren. Ik zal onder andere aan de hand van het werk van Sydney Cohen deze verschillen aanhalen.
De volstrekt ongeschikte kandidaat voor LSD-therapie is volgens Cohen de eeuwige puber die nooit volwassen is geworden en nooit effectief heeft gefunctioneerd. De zwaar gedeprimeerden, de hysterische en paranoide persoonlijkheden leveren volgens Cohen nogal wat risico op omdat het gevaar bestaat dat de lsd-ervaring ervoor zorgt dat deze negativiteiten worden geaccentueerd. Psychotische patienten zouden ook niet al te geschikt zijn; zij zouden eventueel in een complete psychose terecht kunnen komen.
In het ideale geval zou de LSD-kandidaat intelligent genoeg moeten zijn om de aard van de behandeling te begrijpen en een krachtig verlangen moeten hebben om te veranderen. Hij zou bereid moeten zijn emotionele pijnen te ondergaan, waarbij het aanvaardbaar zou moeten zijn voor de kandidaat dat de LSD-fase het begin is en niet de afsluiting. Cohen noemt zij als beste kandidaten die lijden onder een buitensporig eng geweten, zij die die hun vertrouwen en hun achting voorzichzelf zijn kwijtgeraakt en diegenen die niet in staat zijn over het verdriet om een persoonlijk verlies heen te komen. De “verdoolde” lieden die niet in staat zijn een zin in het leven te ontdekken, zijn volgens Cohen buitengewoon goede kandidaten, en patienten met angsten of met problemen van passiviteit of agressiviteit zijn ontvankelijk voor de behandeling. Cohen noemt Sandison die beweert dat de psychopatische karakterstoornissen te verhelpen zijn met LSD-behandeling. Seksuele psychopaten en verslaafden aan verdofende middelen zouden ook ook met een zeker resultaat te behandelen zijn. Depressies die het gevolg zijn van bepaalde omstandigheden worden volgens Cohen gunstig beinvloedt en ook alcoholisten zouden zeer goed te behandelen zijn.

Een aantal onderzoeken
Naast de rapporten van therapeuten is het misschien ook wel handig om te kijken naar een aantal cijfers uit onderzoeken die meer op de “gezonde” individueen gericht zijn: Oscar Janiger, een psychiater, en de psycholoog William McClothin hebben rapporten samengesteld over de reacties van 194 proefpersonen bij psychedelische experimenten. 73 van hen kregen LSD als onderdeel van een psychotherapie, en 121 waren vrijwilligers. De verwachtingen van dit onderzoek waren niet gericht op religieuze ervaringen. De resultaten kunnen samengevat als volgt worden weergegeven :

Resultaat: Percentage
- Janiger-McClothin
- niet religieuze setting
- 194 proefpersonen

- Vergrote belangstelling voor moraal, ethiek - 35
- Vergrote belangstelling voor andere universele ideeen - 48
- Verandering in waardesystemen, evaluatie - 48
- Een ervaring met postitieve resultaten van blijvende aard - 58
- LSD zou moeten worden gebruikt om:
- Zichzelf bewust te worden - 75
- Nieuwe zin in het leven te ontdekken - 58
- De mensen begrip voor elkaar te laten krijgen - 42

Twee andere onderzoekingen, de ene verricht door Ditman, en de andere door Savage laten sterk het verschil zien tussen een religieus getinte setting en een “gewone” setting. Bij de religieus getinte klinische omgeving werd men bepaalde religieuze voorwerpen en dergelijke getoond. Ditman en Savage zijn beide psychiater en maakten van dezelfde vragenlijst gebruik. De resultaten van de onderzoekingen kort samengevat :

Resultaat: Percentage

- Ditmann - Savage
- omgeving waarvan - omgeving waarvan
verwacht kan worden verwacht kan worden dat
dat zij de ervaring zij de ervaring positief
positief beinvloedt beinvloedt met bepaalde
- 74 proefpersonen religieuze prikkels
- 96 proefpersonen
- Ik heb het gevoel dat de LSD-ervaring
de geweldigste ervaring is geweest die
ik ooit heb gehad - 49 - 85
- Een religieuze ervaring - 32 - 83
- Een hoger bewustzijn van God,
van een hoger macht,
of een hogere werkelijkheid - 40 - 90

"To go to Hell or fly Angelic,
just take a pinch of psychedelic."

Een poging tot een omschrijving van de LSD-ervaring
Om bij het begin te beginnen ontdekte Albert Hofmann in 1943 per toeval het megahallucinogeen LSD-25. Het duurde niet lang voordat de belangstelling voor dit middel werd gewekt; de CIA kreeg er belangstelling voor (project MK-ULTRA), het werd bij de flowerpowergeneratie het meest populaire middel (om met “God” in contact te komen) en ook trok LSD veel belangstelling bij psychologen, theologen, antroposofen, therapeuten, professoren, filosofen, kunstenaars, dichters enzovoort.
LSD heeft een zeer sterke werking; al een miniscule hoeveelheid zorgt voor een kosmische, alles overtreffende ervaring. Dit middel is niet, zoals de paddestoelen-ervaring “mild van aard”, maar heeft een streng karakter en is veel sterker. Wat al snel opvalt is dat mensen die een LSD-ervaring hebben gehad moeite hadden om deze te verwoorden, of beter, deze duidelijk te maken aan mensen die deze ervaring nog niet hebben gehad.Onuitsprekelijkheid is dus een duidelijk thema van de LSD-ervaring. Er zijn tal van (Oosterse) begrippen die worden begrepen door de (ervaren) psychonaut of Zen-meester, maar niet door de “leek”; tat tvam asi, unio mystica en thou art that zijn hier enkele voorbeelden van. Toch zijn er bij het belezen van de verschillende formele en informele verslagen bepaalde thema’s terug te vinden; deze zal ik nu omsommen en aan de hand van verschillende verslagen enigszins uit proberen te werken. Ook zal ik een aantal entheogene onderzoekers vooral aan het woord laten om het feit dat ik eenzelfde (sterke) ervaring nog niet heb gehad.
Ten eerste wordt er vaak gerapporteerd dat tijd niet bestaat; deze staat stil en kan verbonden worden met de algemene religieuze uitspraak dat alles eeuwig is, wat dus ook door de gebruiker wordt ervaren. Toekomst, heden en verleden smelten samen. Dit wordt ook wel Akasha genoemd. Ik citeer uit de LSD-ervaring van Stephen Snelders: “Toekomst en verleden hadden opgehouden mij bezig te houden: voor mijn gevoel bestonden ze niet eens meer. Er was slechts een nu. Mijn geest zocht een nieuwe verhouding met dit nu, probeerde grenzen te definieren van wat wel en niet aanvaardbaar was.”
Het tweede thema dat nog wel eens wil doorschijnen in verslagen is dat gebruikers de bespottelijkheid inzien van alles; “het leven op aarde is een theater”, “we zijn allemaal marionetten”, “we maken onderdeel uit van het universeel bedrog” en “we leven in een stel belachelijke keurslijven” zijn conclusies die te vinden zijn in de meer informele verslagen. Ik zal hier later op terugvallen bij de spelfilosofie van Timothy Leary. Ik citeer uit het verslag van Stephen : “Voor personen in mijn directe omgeving was het na de terugkeer volstrekt onbegrijpelijk waar ik het over had. Zelfs als ze het interessant vonden gingen ze verder weer over tot de (hun) orde van de dag. Die orde van de dag vond ik eerst alleen maar onbetekenend en ook wel grappig. Maar al snel bleek dat ik er onderdeel van uitmaakte, dat wil zeggen dat ik verondersteld werd mee te doen aan bepaalde vormen van handelingen en microsociale communicatie. Anderen vonden dat vanzelfsprekend, omdat ik dat altijd al gedaan had. Pogingen om dit aan de orde te stellen stuitten op onbegrip en zelfs op conflicten. Eenieder (bij nader inzien ikzelf inbegrepen) bleek eigenlijk vooral met zichzelf bezig te zijn, ook wanneer men het had over de ander. In een mum van tijd waren mijn normale defensiemechanismen weer in werking gesteld om tot anderen afstand te houden. Nooit had ik zo sterk ervaren dat het menselijk gedrag in een sociale omgeving ingeperkt word en mogelijk gemaakt door een onbewust verwachtingspatroon dat tussen de actoren heerst. Wordt aan dit patroon niet voldaan, dan ontstaan er onbegrip en frustatie.”
Zintuigen worden bij een entheogene ervaring ook zeer sterk verscherpt; men kan een mier horen ritselen op tien meter afstand, men kan een vlinder horen flapperen, men kan de bladeren in bomen horen ritselen, men valt dingen op die anders nooit worden opgevallen zoals het zien van patronenen in kleding, een gebouw in een straat waar men dagelijks langs fietst, een plant in de tuin die er al jaren groeit en bloeit of vogelgeluiden waarbij het opvalt dat zij allen verschillen kennen in toonhoogte, duur, melodie, aantal herhalingen etcetera. In zeer sterke ervaringen- naar ik lees uit verschillende formele en informele verslagen- kunnen zelfs atomen, neuronen (hersenprocessen), luchtdeeltjes, chemische structuren en -werking, energieprocessen en -velden (aura’s) gezien worden.
Het ervaren van verschillende realiteiten is misschien wel het meest besproken onderwerp. De gebruiker ervaart verschillende “werelden”, die allen onderdeel zijn van de absolute, trancendente, tijdloze werkelijkheid. Vaak wordt gemeld over het “doorprikken van een subjectief scherm”, waarna vervolgens deze realiteiten en daarna de absolute realiteit wordt ervaren. Ik citeer in dit verband uitgebreid uit LSD-my Problemchild van Albert Hofmann vertaald in het boek psychedelische perspectieven, waarin hij uitlegt wat de LSD-ervaring te maken heeft met de werkelijkheid: (...)”De werkelijkheid is onvoorstelbaar zonder een ervaren individu, zonder een ego. Het is het product van de buitenwereld, van de zender en een ontvanger, een ego in welks diepste zelfs de uitstralingen van de buitenwereld, geregistreerd door de antennes van de zintuigen, bewust worden. Als een van beide ontbreekt, bestaat er geen werkelijkheid, er speelt geen muziek op de radio en het beeldscherm blijft leeg.
Als wij verdergaan met de opvatting van de werkelijkheid als een product van zender en ontvanger, kan het betreden van een andere werkelijkheid onder de invloed van LSD worden verklaard door het feit, dat de hersenen, de zetel van de ontvanger, biochemisch gewijzigd kunnen worden. De ontvanger wordt daardoor afgestemd op een andere golflengte dan die welke overeenstemt met de normale, dagelijkse werkelijkheid.
Gezien de eindeloze verscheidenheid en varieteit in het universum, die overeenkomen met oneindig veel verschillende golflengten, afhankelijk van de instelling van de ontvanger, kunnen er veel verschillende werkelijkheden, waaronder het respectieve ego, bewust worden. Deze verschillende werkelijkheden, juister aangeduid als verschillende aspecten van de werkelijkheid, zijn niet wederzijds exclusief maar complementair, en vormen samen een gedeelte van de alomvattende, tijdloze en trancendentale werkelijkheid, waarin zelfs de meest onverdachte kern van zelfbewustzijn, die in staat is de verschillende ego’s te registreren, aanwezig is.
Het waarlijke belang van LSD en aanverwante hallucinogenen ligt in hun vermogen de golflengteapparatuur van het ontvangende “zelf” te wijzigen, en daarbij veranderingen in het bewustzijn van de werkelijkheid teweeg te brengen. Dit vermogen om andere, nieuwe beelden van de werkelijkheid te tonen, deze waarlijke kracht van kosmische oorsprong, maken de rituele aanbidding van hallucinoge planten als heilige middelen begrijpelijk.
Waaruit bestaan het essentiele, karakteristieke verschil tussen de dagelijkse wereklijkheid en het beeld van de wereld dat in de LSD-roes ervaren wordt? Het ego en de buitenwereld zijn in gebruikelijke toestanden van het bewustzijn, in de dagelijkse werkelijkheid van elkaar gescheiden; men staat oog in oog met de buitenwereld die tot object is geworden. In de LSD-staat verdwijnen de grenzen tussen het ervarende zelf en de buitenwereld min of meer, al naar de diepte van de roes. Er vindt feedback tussen zender en ontvanger plaats. Een deel van het zelf vloeit in de buitenwereld over, in objecten die gaan leven om een andere, diepere betekenis bloot te leggen. Dit kan worden waargenomen als een gelukzalige, of als een demonische transformatie, doortrokken van angst, die overgaat tot het verlies van het vertrouwde ego.
In het gunstige geval zal het nieuwe ego zich gelukzalig verenigd voelen met de buitenwereld en zodoende ook met zijn medemens en andere levende wezens. Deze ervaring van diepe eenheid met de buitenwereld kan zelfs intensiever worden tot het gevoel dat het zelf verenigd is met het heelal. Deze staat van kosmische bewustzijn, die onder gunstige omstandigheden door LSD of andere hallucinogenen uit de groep Mexicaanse heilige planten kan worden opgeroepen, stemt overeen met spontane religieuze verlichting, de unio mystica.
In beide omstandigheden, die vaak slechts een tijdloos moment duren, wordt een werkelijkkheid ervaren die een glimp van de trancendentale werkelijkheid blootlegt, waarin het universum en het zelf, zender en ontvanger, een zijn.”
Over het algemeen kan gezegd worden dat de LSD-ervaring, evenals andere (sterke) entheogene middelen een mystieke toestand oproept. In dit verband vond Dr. Walter Pahnke, een theoloog, geen verschil tussen de mystieke ervaring zonder entheogene middelen en een LSD-ervaring. Pahnke heeft hierbij een lijst gemaakt waarin hij o.a. vermeld dat onder een LSD-ervaring paradoxen worden opgelost en dat gevoelens van gelukzaligheid, genade, vrede, heiligheid, vergoddelijking, kosmische eenheid en liefde ervaren worden.
Om als laatste het beschrevene als “onbegrepen” en slechts ter ideeen gevend te beschouwen, vermeld ik hierbij de hoog- en vergegrepen woorden van Sidney Cohen, die het woord “unsane” heeft geintroduceerd met betrekking tot de LSD-ervaring: “There is an area of the mind that could be called unsane, beyond sanity, and yet not insane. Think of a circle with a fine split in it. At one end there's insanity. You go around the circle to sanity, and on the other end of the circle, close to insanity, but not insanity, is unsanity. Unsane, beyond sanity.”

“I became tuned in on the network of neurological signals and cellular wisdoms that radiate at hundreds of millions per second.”
Sir Timothy Leary

Timothy Leary- de LSD-profeet
Om over Leary als persoon te beginnen, Timothy Leary was, en is nog steeds de belangrijkste, meest beroemd geworden en meest bevochten en gewaardeerde figuur en theoreticus van de internationale psychedelische beweging. Zijn publicaties, interviews, de League for Spiritual Discovery en zijn tournees hebben vele, vooral jonge mensen omgeturned (tot de entheogenen gebracht) en zij zien hem als de hoge priester, als de man die weet waartoe het sacrament LSD in staat is. Hij heeft vele boeken geschreven waaronder High Priest en The Politics of Ecstasy. Zijn interesse voor entheogenen werd gewekt na het nuttigen van de heilige paddestoel, waarbij hij de ervaring beschreef als “de diepste religieuze ervaring van zijn leven”. Vanaf dat moment, ook op het moment dat hij nog psycholoog was op de Harvard University in Cambridge Massachusetts, stortte hij zich volledig op onderzoek naar de effecten en de mogelijkheden van het gebruik van entheogenen. Samen met zijn collega Dr. Richard Alpert, starte hij verscheidene projecten aan de universiteit, waarbij LSD, psylocibine bovenaan het verlanglijstje stonden.
Ik zal hieronder een aantal van zijn gedachten uitwerken, om de reden dat hij naar mijn mening een goed beeld weet te scheppen over de waarde van entheogenen, en dan met name het beeld van LSD.

De psychedelische ervaring volgens Leary
De psychedelische ervaring kan een diep spiritueel gebeuren zijn. De LSD-kick is een spirituele extase, de LSD-trip is een religieuze pelgrimstocht. Het LSD-spel is het duizenden jaren bestaande risico van het willen nastreven van wat buiten de eigen geest licht. De LSD-psychose is een religieuze en ontologische verwarring, een geestelijk crisis: Wat is werkelijk? Wie ben ik? Waartoe behoor ik? Wat is het werkelijke energeieniveau? Kan ik teruggaan? Moet ik teruggaan? Moet ik doorgaan? Wie stelt zichzelf deze vragen? Psychedelische stoffen zijn in staat extase te produceren. Ex-ta-sis betekent uit of los van de gefixeerde of bewegingloze toestand. Primair is het feit dat een deel van de gebruikers van marihuana, LSD, peyote, mescaline e.d. de drugervaring zien en beleven als een authentiek religieus gebeuren. Het enige criterium voor de validiteit van dergelijke ervaringen ligt in het subjectief beleven zelf en in de betekenis die de persoon eraan hecht en niet in de twijfel van anderen aan de mogelijkheid dat drugs een mystieke ervaring kunnen opwekken. Deze ervaring is de extatische, onomstotelijk zekere en subjectieve ontdekking van antwoorden op een aantal fundamentele spirituele vragen:
- op de vraag naar de uiteindelijke macht, het kosmische plan.
- op de levensvraag, wat is leven.
- op de vraag naar het menselijk lot en
- op de ego-vraag, wie ben ik, wat is mij plaats.
Leary over wetenschap en de religieuze ervaring
In zijn betoog de religieuze ervaring gedrukt in maatstaf LSD-25 jaargang nummer 10/11 geeft Timothy duidelijk weer wat het verschil is tussen wetenschap, religie en de religieuze ervaring. Het komt erop neer dat wetenschap ons dikwijls geen antwoorden kan geven, het kan ons niet de waarheid doen laten ervaren: “verhelderende inzichten die los staan van ervaren, leiden dikwijls tot absurde en volstrekt irrationele excessen(...) Zowel de wetenschap als de religie richt zich al te dikwijls op de doelstellingen van wereldse aangelegenheden, een ongelukkige situatie. Onder druk van verschillende zijden worden zowel het laboratorium als de kerk gedwongen deze primaire deze primaire kwesties te vergeten en in plaats daarvan verstrooing, denkbeeldige bescherming en narcotische gemoedsrust te verschaffen. De meesten van ons vrezen de confrontatie met de antwoorden op deze elemantaire vragen, of de antwoorden nu uit wetenschappelijke of uit religieuze hoek komen. Maar als de “zuivere” wetenschap en de religie zich beiden richten op dezelfde elementaire vraagstukken, wat is dan het verschil tussen beide benaderingswijzen? Wetenschap is de systematische poging het energie-proces en de transformaties van energie, dat we leven noemen, weer te geven en op te meten. Het doel is die elementaire vraagstukken te beantwoorden met objectieve, waarneembare, feitelijke gegevens. Religie is de systematische poging de subjectieve antwoorden te verschaffen op dezelfde vraagstukken, in termen van directe, onweerspreekbare, persoonlijke ervaring.”
De religieuze ervaring kan ons wel antwoorden geven op deze elementaire vragen, gezien een dergelijke ervaring, opgewekt door psychedelica, een direct bewustzijn inhouden van de processen die natuurkundigen, biochemice en neurologen opmeten. Dit valt op te maken uit de duizenden verslagen en rapporten van onderzoekers e.a. Daarbij hebben verklaringen als “het heelal onstond na de oerknal” “niets” met de persoonlijke ervaring te maken (we houden ons eerder bezig met rekeningen, persoonlijke zaken e.d. dan met wetenschap) terwijl alle informatie uit het heelal opgeslagen ligt in het menselijk brein, en opgehaald en ervaren kan worden in de psychedelische ervaring.

Leary’s game-filosofie
Een van de belangrijkste kenmerken van de ex-tasis is het plotselinge en onherroepelijke inzicht in de game-structuur van het menselijk gedrag. Het afstand nemen van de cultuur, de opvoeding, van jezelf e.d. Afgezien van de reflexen, instinctuele reacties e.d. is al het gedrag van de mens geleerd, aangeleerd gedrag. Gedrag wordt kunstmatig, cultureel bepaald. Gedragssequenties kunnen worden opgevat als game-sequenties. Het woord “game” slaat niet op spelletjes, maar integendeel op de meest “levensechte” serieuze activiteiten van de mens (daartoe behoren de verschillende instellingen.) Wat is een game? Een game is een geleerde, culturele gedragssequentie waarin zes factoren en rol spelen:
- Rollen; de game schrijft de mensen die erbij betrokken zijn bepaalde rollen voor.
- Regels; de game geeft een aantal regels die alleen gelden tijdens de game-sequentie.
- Verder kent elke game zijn eigen doelstellingen, rituelen, taal en waarden.
Volgens Leary missen de meeste mensen dit inzicht in de game-structuur van hun bestaan, zij weten niet eens dat het games zijn. De meest tragische game van de mens is die van zijn eigen individualiteit, de ego-game. Zeker in de westerse maatschappij staan de mensen zeer dichtbij hun games, zij worden erin geboren. Het inzicht in de game-structuren, ze te buiten gaan, het treden uit de subject-objectcommitments, uit de dualiteiten, is een bepaald proces dat mystieke ervaring genoemd wordt. Dit visionair beleven is een nongame, metagame-ervaring. Als de game-structuur van het gedrag eenmaal is doorzien kunnen gedragsveranderingen met dramatische spontaniteit optreden. Degene die zijn games heeft doorzien, vooral zijn meest serieuze, zijn IK-game, is nooit meer dezelfde.

Leary’s gedachten over bewustzijn
Bewustzijn is volgens Leary door een structuur geregistreerde en gecodeerde energie. De mens staan zoveel bewustzijnsniveaus ter beschikking als er binnen het lichaam anatomische structuren zijn die energie kunnen registreren en decoderen. De anatomie van het bewustzijn is die van het zenuwstelsel, de zintuigen, de cellen en de molekulaire structuren binnen het lichaam. Op geluid, licht, warmte e.d. responderen de externe zintuigen. Interne zintuigen reageren op cellulaire, electrische en chemische stimulantie. Cellen responderen op moleculaire boodschappen en op die reageren de moleculaire structuren binnen de cellen (de genetische code bijv.) op informatie van het niveau van radiatie en atoomenergie. Op elk niveau is bewustzijn een chemisch proces. Leren, slapen, aandacht, waarneming etc. zijn alle biochemische gebeurtenissen; vandaar dat “chemicals are the keys to wisdom”.

Leary’s Nieuwe Geboden
De moleculaire revolutie, de ontdekking van de mogelijkheden van electrische en chemische stimulatie, de resultaten van experimenten met dieren e.d. luiden de “Molecur Age” in. De politieke en morele complicaties die gepaard gaan met bewustzijnverandering brengen Leary tot de formulering van twee nieuwe Geboden:
1- Gij zult het bewustzijn van u naaste niet veranderen.
2- Gij zult niet verhinderen dat uw naaste zijn bewustzijn verandert.
Met het eerste gebod wil Leary voorkomen dat mensen experimenteren met de hersens van anderen (project MK-ULTRA, het geven van LSD aan niets wetende soldaten.) Via het tweede gebod is de rol van overheid, politie, justitie enz. ten aanzien van de zelftoediening van drugs uitgespeeld. Bewustzijn en bewustzijnsverandering kunnen niet vanuit het standpunt van de externe wetenschap bestudeerd worden. De wetenschapsman dient zelf de moleculen te nemen, zijn eigen bewustzijn te openen, alleen dan komt men tot inzicht in de nieuwe bewustzijnsveranderende procedures.

Leary’s boodschappen
Rond de beroemd geworden slagzin “turn on, tune in and drop out” van Leary bestaan veel misverstanden. Turning on betekent: treed in contact met je zintuigen, het zijn camera’s waarmee je in contact kunt komen met de vibrerende energieen om je heen. Tuning in: pas je innerlijke revelaties toe op de wereld om je heen (zie bijv. de hippies, de psychedelische stijl). Dropping out: “find the wisdom within, hook it up in a new way, but above all, detache yourself. Unhook the ambitions, the symbolic drives and the mental connections wich keep you addicted and tied to the immediate tribal game”. Omgekeerd is ook mogelijk: drop out: maak je zelf los van het externe sociale drama. Turn on: vind een sacrament (LSD) dat je doet terugkeren naar jezelf: “go out of your mind, get high”. Tune in: wees herboren, toon wat je gezien hebt. Het is de weergave van een cyclus, die van de dood, het leven en structuur. Hierbij stelt Leary duidelijk dat hij niet de uiterlijke drop-out bedoelt maar de innerlijke losmaking of vrijwording. Dit betekent dat Leary daden uit rebellie of onverantwoordelijkheid afwijst maar dat je erop gericht moet zijn je los te maken van de “social commitments” waaraan je gewoon bent.

Een minder bekende, maar misschien wel een veel duidelijkere boodschap is deze:
“LSD IS NOT FOR EVERY BRAIN- ONLY THE HEALTHY, HAPPY, WHOLESOME, HANDSOME, HOPEFUL, HUMOROUS, HIGHVELOCITY SHOULD SEEK THESE EXPERIENCES. THIS ELITISM IS TOTALLY SELF-DETERMINED.
Unless you are self-confidant,
self-directed, self-selected, please abstain.”

There has been an alarming increase in the number of things about which i know absolutely nothing”
Terence Mckenna

Het gebruik als kunst
Hierbij aangekomen, na het wikken en wegen van de waarde van entheogenen, lijkt het me enigszins verstandig te onderzoeken hoe een psychonaut dient om te gaan met heftige middelen zoals LSD-25. In dit gedeelte onderzoek ik de algemene richtlijnen, de tips en trucs, de nadelen die vastzitten aan het gebruik van entheogenen en de karakteristieke punten van de voornaamst entheogene middelen.
De laatste jaren zijn er vele psychonauten-handleidingen uitgegeven, waaronder de welbekende werken the psychedelic experience van Timothy Leary en Uit je Bol van Hans Plomp en Gerben Helinga. Deze boeken zal ik gebruiken om dit onderwerp te onderzoeken. Ook andere bronnen zal ik gebruiken bij het volgende onderwerp.

De soorten
Er zijn essentiële verschillen te vinden rondom de verschillende “drugs”-soorten. Ik zal eerst een definitie aan de hand doen; drugs zijn middelen die aanzetten tot obsessief en dwangmatig gedrag. Dit bestrijkt een zeer groot gebied (televisie, gokkasten, aspirine, koffie, tabak, alcohol, slaaptabletten, valium etc.) Toch zijn al deze middelen te onderscheiden in drie categorieën: de uppers, de downers en de stars. Ik neem hierbij alleen de stars, de entheogene middelen, vanwege het feit dat de uppers (bijv. speed, methamfetamine, cocaine, koffie) en de downers (zoals opium, heroine, PCP, grote hoeveelheden aspirine, alcohol, valium en de verschillende (horse) tranquilizors) niet geschikt zijn voor het psychonautisch gebruik, en dus ook geen tot relatief weinig waarde hebben.
En dan nog even iets anders: tot nu toe heb ik slechts LSD-25 verwerkt in mijn onderzoek. De reden hiervoor is om het volgende; entheogene middelen laten allemaal dezelfde “kosmos” ervaren, kennen dikwijls dezelfde kenmerken en leiden allemaal tot hetzelfde doel: de spirituele verlichting, of anders, de mystieke of religieuze ervaring. Hierbij zou het dan ook onhandig zijn geweest om alle middelen even ruim te onderzoeken. Ik zal dus nu de karakteristieke verschillen van de voornaamste verschillende entheogene soorten kort weergeven, waarbij ik voornamelijk de werking als uitgangspunt neem.

Paddestoelen
Er bestaan vele soorten paddo’s, waarvan de mexicaanse een van de bekendste is. De paddestoel is veel minder sterk dan LSD, maar toch kan met een handje vol gedroogde hawaiaanse paddestoelen hetzelfde effect bereikt worden. Onderling verschillen ze enigszins van elkaar. Het kaalkopje, ofwel de Psilocybe Semilanceata, geeft een energiek en vrolijk effect. De hawaiaanse, ofwel Copelandia Cyanescens geeft een stevig en een zeer visueel effect. De visuele effecten zijn erg gedetailleerd, je ziet echt “plaatjes”. Deze paddestoel brengt je in een visioen-, droomachtige toestand en wordt over het algemeen als zeer sterk ervaren. De philosophers stones ofwel de Psilocybe Tampanensis kenmerk zich door de grote helderheid, positieve inzichten, prachtige kleuren, patronen en de energie die ervaren word op deze paddo.

DMT
DMT is onder de entheogene stoffen misschien wel een van de spectaculairste. Al na een paar seconden zit je na de inhalatie van deze chemische stof, die gewonnen wordt uit boombast, in een andere dimensie. Eerst kom je in een glasachtige vooruimte, wat de poort is waar je in moet en waar je dan ook in opgezogen wordt. Tijd en ruimte zijn opgeheven, je ziet vreemde planten of plantaardige vormen. Je ziet vreemde wezens, die door Terence als “tykes” worden beschreven. Deze wezens voeren in de trip een soort van kosmische dans voor je op. Ze bestaan uit spiraalachtige vormen die door elkaar warrelen. Ze communiceren met hoge piepstemmetjes, die niet altijd verstaan kan worden. De inhoud van de booschap voel je wel aan. Deze luidt: liefde.

Ketamine
Hierbij geef ik een verslag van de Nederlandse psychonaut Hans Plomp:
“Hij doet zijn ogen dicht en ziet opeens een lange tunnel voor zich. In de wanden van de tunnel ontwaart hij gedaanten, waarvan sommigen lijken te bewegen. Even verzet hij zich, dan wordt hij de tunnel ingezogen en zweeft hij tussen de gedaanten door. Nu herkent hij allerlei archetypen, sommige angstaanjagend, andere lieflijk. Hij passeert griffioenen en basilieken, Egyptische godheden met dierenkoppen, bodhisatva’s en lieflijke godinnen. Sommige begroeten hem met zegenende gebaren, anderen graaien naar hem met dreigende klauwen. Nu ziet hij een lichtpunt voor zijn geloten ogen opdoemen, dat snel grote wordt. Hij glipt ongedeerd langs de kwijlende muil van een hellehond, vangt een knipoog op van een hemelse nimpf en glijdt de tunnel uit. Hij is zich nu helemaal niet meer bewust van zijn lichaam. Boven zijn hoofd ontwaart hij Egyptische schilderingen en hierogliefen in stralende kleuren.
“mooi, mooi” fluistert hij.
“waar ben je nu?” hoort hij de stem van zijn vriend in de verte.
“ik lig in een sarcofaag in een piramide.” Zijn stem klinkt hol en galmend, alsof hij echt in een grote ruimte ligt.”
“De piramides zijn geen graven, maar poorten naar een andere dimensie. Hiervandaan bereisden onze voorouders de kosmos,” hoort hij zijn eigen stem orakelen. “Nu ga ik heel ver weg. Buiten het bereik van de aarde. Ik lig hier klaar om gelanceerd te worden.
“Waar ga je heen?”
“Ik... geloof... ergens... bij Orion...”
Hans Plomp, in Amsterdam

Mescaline
“Veel woorden en verzen van schrijvers en dichters kunnen niet in hun volledige betekenis begrepen worden, ben ik geneigd te zeggen, door iemand die nooit onder de invloed van mescaline is geweest.”
H.Havelock Ellis, The World of Dreams, 1911

Een andere entheogene stof die nuttig was gebleken voor de psychiatrie is mescaline. Onderzoekers hebben geconstateerd dat mescaline veelal de positieve schizofrene verschijnselen kan oproepen bij de gebruiker. Om deze reden was het voor psychiaters een zeer handig hulpmiddel om de geest van een schizofreen beter te begrijpen. De effecten van dit middel lijken op die van LSD, maar het is net wat zachter, kleuriger, warmer, aardser, vriendelijker en prettiger, en daarbij veel minder sterk.

Ayahuasca
Ayahuasca is ontdekt door de sjamanen in uit Zuid-Amerika. Deze drank bestaat uit twee planten. De ene is de slingerplant Banisteriopsis caapi, die 5-meo-dmt bevat, de andere Psychotria viridis, waarin harmala alkaloiden zitten. Deze combinatie is noodzakelijk voor de werking van de drank. Er zijn vijf toepassingen: het dient als geestelijk inwijdingsmiddel, als geneesmiddel, om helderziendheid op te wekken, om in de toekomst te kijken, om astrale reizen te maken en ter ontspanning.
Een paar minuten nadat het eerste glas is gedronken begint het te werken. Er ontstaan visioenen van kleuren, bloemen en mandala-achtige vormen. Als er meer van deze drank wordt gebruikt dan komt de gebruiker in steeds hogere, of juist dieper gelegen niveaus van verbeelding. Je ervaart jungelachtige werelden waar goden en oerwouddieren in voorkomen. De gebruiker komt ook in voorwerelden waar duizenden voorvaderen aanwezig zijn. De kleuren die worden ervaren zijn vooral blauw, groen, rood, geel en goud. Maar er zijn ook gebieden waarin je enge monsters kunt tegenkomen. Deze drank heeft, net zoals de paddestoel en mescaline, een eigen stem die tot de gebruiker gaat spreken en hem op zijn mogelijkheden, ijdelheden, fouten en zwakke punten wijst. Deze geest kan de gebruiker door de beproefingen loodsen waarin hij op de trip wordt onderworpen.

Salvia divinorum
(latijnse naam: “waarzegssalie”)
Salvia is, voor zover bekend, de sterkste entheogene plant die er in de natuur te vinden is. D elatijnse naam voor Slavia Divinorum is “waarzegssalie”. Na ongeveer 10 minuten begint de werking. De werking van Salvia duurt slechts 20 minuten, maar is zo intens dat het het zelfs nog weken na de tijd kan blijven nagonzen. Wanneer het eenmaal begint, lost het ego zich vrijwel meteen op. Je wordt een met de kosmos. Salvia rokers rapporteren ook transformaties in een plat vlak, of in een muur. De vaak voorkomende verschijnselen zijn:

- Rollende en walsende bewegingen, de ruimte veranderd.
- Je voelt dat je in een voorwerp veranderd, zoals een stoel, een muur, een buis, een kleur, een kous etc.
- Tweedimensionale visioenen van vliezen en draden.
- Het gevoel door allerlei krachten getrokken en verwrongen te worden.
- Het gevoel geen lichaam te hebben en indentiteitsverlies.
- Plaatsen uit het verleden opnieuw bezoeken, vooral uit de kindertijd.
- Verlies van tijds”besef”, gevoel dat het eeuwig zal doorgaan.
- Elkaar overlappende realiteiten. De waarneming dat je op verschillende plaatsen tegelijk bent.

MDMA
MDMA, ofwel xtc, is een (zeer) populaire partydrug, waarbij de gebruiker een gevoel van liefde ervaart. Alles is een. Gebruikers rapporteren over het gevoel dat de kosmos in de geest ervaren wordt . Muziek en kleuren worden intenser ervaren. Tevens fungeert het als een energizer waardoor de gebruiker urenlang kan dansen. Dit middel wordt door psychonauten vaak als “opwarmetje” voor LSD gebruikt om milder in de trip te komen. Dit middel is eveneens toegepast in de psychiatrie, en wordt door sommige therapeuten nog steeds toegepast; nare barrieres tussen geliefden bijvoorbeeld kunnen met dit middel worden opgelost.

De omgang met entheogenen
Naast de “first rules” set en setting zijn er nog andere richtlijnen waaraan een psychonaut zich dient te houden, wil hij zo goed mogelijk door de ervaring heen komen, vooral bij een sterke ervaring. Daarnaast zijn er nog vele tips en trucs, en ideeen. Vooral in de boeken uit je bol en de psychedelische ervaring wordt hier intensief op ingegaan:

De eerste regel is soberheid. Soberheid wil zeggen dat je een middel een keer gebruikt, en dan een hele tijd niet. In de tussentijd probeer je zo goed mogelijk de vergaarde inzichten te verwerken. Pas hierna kan de psychonaut met een ander middel aan de slag gaan. Een ideaal is dat de psychonaut een lijst voorzichzelf maakt, waarin hij of zij uit eigen ervaring schematisch weergeeft wat en wanneer hij een middel kan en gaat gebruiken. In uit je bol word het volgende voorbeeld gegeven:

Ecstacy: vier keer per jaar.
LSD: twee keer per jaar.
Paddo’s: hoge dosis 3 a 4 keer per jaar; lage dosis af en toe. Niet regelmatig.
Mescaline: twee keer per jaar
Peyote (mescalinebevattende cactus): een keer per jaar.
Ketamine: een keer per jaar
DMT: zeldzaam dus doen wanneer je het tegenkomt.
Ayahuasca. Alleen bij ritueel gebruik. Liever niet regelmatig, maar het kan wel voor een gedurende tijd.
Andere entheogene planten: incidenteel
Designerdrugs (bijv 2-CB): incidenteel
Salvia Divinorum. Twee keer per jaar.

De tweede regel bestaat uit voorzichtigheid. Deze word bepaald door de voorbereiding, maar ook de afwerking. Op het moment zelf zijn “set” en “setting” de sleutelwoorden, waar naar geleefd kan worden. Bijvoorbeeld: een psychonaut doet er het beste eraan een dag van te voren een voorbereidingsdag in te plannen, waarbij een aantal tripverslagen worden doorgelezen om zo erachter te komen wat hij of zij ongeveer kan verwachten. In deze fase kan de “set” geoptimaliseerd worden door bijv. te vasten, te ontspannen en door dingen duidelijk te maken (intensies, doelstellingen van de voyage etc.) Ook word de dag van de trip, waarbij word gekeken naar de “set” en “setting”, ingepland.
Set: onder set kun je de geestelijke gemoedstoestand verstaan, waarbij de algemene stelregel geldt dat je alleen gebruikt wanneer je er klaar voor bent en wanneer je je goed voelt. Een uitzondering hierbij kunnen patienten zijn die te kampen hebben met bepaalde geestelijke problemen, alleen mogen deze alleen onder inloed zijn van een bepaald entheogeen onder strikte supervisie, bijvoorbeeld iemand met psychiatrische kennis en vaardigheden. “Set” en “setting” spelen hierbij een nog belangrijkere rol.
Setting: de inrichting van de omgeving waarin het middel gebruikt wordt. Hierbij is het belangrijk dat de omgeving rustig is; er dient gekeken te worden dat de tripper niet afgeleid kan worden door telefoontjes of onverwacht bezoek. De sfeer is ook erg belangrijk; kaarsen, kleuren, geuren, schilderijen en religieuze beelden zijn voorbeelden die hier onderdeel van zijn. De lichttoon is een apart aspect; in een donkere ruimte kunnen hallucinaties intenser worden ervaren en de gebruiker richt zich in een donkere ruimte veelal op de buitenwereld. Wanneer het licht is dan zal de gebruiker zich eerder introvert gaan opstellen. Er kan ook gekeken worden of binnenshuis of de natuur geprefereerd word. De stad is mogelijk, maar het is alleen voor de ervaren psychonaut aan te raden aangezien er monsters, akelige demonen of andere enge beelden gezien kunnen worden. In de natuur worden de zomer of lente meestal geprefereerd maar ook winterse landschappen kunnen prachtige taferelen opleveren. De muziekkeuze is ook erg belangrijk, aangezien muziek op een trip heel intens, negatief of positief, overkomt. Veelal worden stijlen zoals ambient, spirituele maar ook klassieke muziek geprefereerd, al naar de smaak van de reiziger.
Een ander belangrijk aspect is de “sitter”, een soort van informele therapeut of sjamaan. Dit is de persoon met ervaring met het desbetreffende entheogeen, die voor de tripper zorgt. Hij heeft bepaalde omgangsvaardigheden, een noodzakelijke vereiste. Hij is het stuur die ervoor zorgt dat de tripper op het goede pad blijft. Hij kan de tripper helpen wanneer de dingen op geestelijk en fysiek niveau lastig worden, vooral in het begin van de ervaring wanneer het ego vernietigd wordt. Hierbij is het noodzakelijk dat de tripper(s) en de sitter een goede vertrouwensband met elkaar hebben. Op fysiek niveau kan de sitter de muziek veranderen wanneer de tripper dat wil, maar ook bepaalde dingen zoals tekenpapier of drinken overhandigen. Op een zeer zware trip kan de sitter, wanneer de tripper daarvoor kiest, de bardo Thidol ofwel het Tibetaanse dodenboek voorlezen. Dit boek is als een rode draad voor de tripper om door de verschillende stadia, die in dit boek beschreven worden, heen te komen Ook is het mogelijk dat de tripper dit boek van te voren leest om zo bepaalde dingen te herkennen die in een trip voorkomen.
De afwerkingsfase: het verwerken em intergreren van de vergaarde inzichten, ideeen en kennis uit de trip is- zoals gezien- erg belangrijk. Wanneer deze fase goed wordt doorlopen dan kunnen de beste inzichten worden ontplooid, en de relatief onbelangrijke inzichten van de tafel worden geveegd. Minimaal een dag wordt gereserveerd om het meeste te verwerken.

Een psychedelische hel?
Wanneer dit -ook bij goede voorbereiding- toch gebeurt, dan bestaat er de kans dat de persoon in een psychotische toestand verzeild raakt; negatieve projecties worden gigantisch opgeblazen. De gebruiker heeft het gevoel alsof alles tegen hem is, alsof alles een complot is met negatieve intensies jegens de persoon in kwestie. De gebruiker ervaart waarheid, maar de negatieve kan ervan, iets wat het oosten heeft erkent als de duivelse kant van verlichting. De oorzaak van een slechte trip is altijd dat de gebruik zich slecht weet af te stemmen; hij stribbelt tegen “het felle licht”, worstelt met zijn ego door er zichzelf mee te indentificeren, probeert miljarden hersenimpulsen, beelden en geluiden tegen te houden wanneer deze op hem afstormen in de periode dat het “tussenschot” probeert te verdwijnen. Dit hoeft lang niet altijd de hele ervaring door te gaan; meestal is het een korstondige paniekreactie die vlug verwijnt nadat de gebruiker zich het een en ander gerealiseerd heeft. Zo’n begin periode hoeft daarbij ook lang niet altijd te bestaan uit een paniekreactie; kenmerkend is dat vrijwel altijd een licht “vecht-of-vlucht” reactie optreedt, waarbij de gebruiker een lichte angstperiode doorstaat.
Misschien is het hierbij wel verstandig te onderzoeken of een “bad”- trip als zodanig genomen moet worden. In het artikel bad trips may be the best trips door Walter Houston Clark uit het tijdschrift FATE uit april 1976 lees ik dat: -“In my research with psychedelic drugs I often have found that the "bad trips" are the best trips, especially when handled properly.”- “Dr. Roquet deliberately sets up a bad trip to bring the patient's worst fears and problems to the surface although this may mean, and usually does, a visit to his own private underworld where madness lurks. For this reason Dr. Roquet refers to his technique as "psychodisleptic," meaning "temporarily disruptive of the mind's functions." The specific aim of this technique is to overwhelm the carefully built defenses that often make the patient's neurosis or psychosis invulnerable to a physician. Many conventional psychiatrists might argue that such violent methods may damage the psyche. The successful outcome for nearly 3,000 patients treated at the Instituto obviously best answers such objections.” Uit feiten als deze blijkt dat een “bad”-trip niet altijd als zodanig genomen kan worden; de patient of gebruiker doorstaat welliswaar gigantische prive-hellen, maar deze kunnen van betekenis zijn; “bad”-trips hebben een negatief karakter, maar bevatten waarheid. Ze laten bijvoorbeeld zien wat de patient of psychonaut zijn hele leven al fout heeft gedaan, dat hij zijn tijd in een soort van zelfgecreerde geestelijke gevangenis heeft gespendeerd zonder er zelf weet van te hebben.

De na-trip effecten
In the Psychedelic Experience van Timothy Leary beschrijft hij de na-trip effecten. Deze hebben allen een ding gemeen: de frequencie en intenciteit verminderen na verloop van tijd. Dit duurt meestal een ong. week, maar het kan rond een maand lang aanhouden. Wat volgt is een lijst van de na-trip effecten.
Het eerste na-effect is vervreemding; nadat het ego is vernietigd, en daarmee ook de ego-spelletjes van anderen is doorzien, wordt er vervreemding ervaren van niet-trippers: zij kunnen simpelweg niet door hun ego-spel zien. “Er zijn simpelweg belangrijkere dingen in het leven om je op te concentreren dan het verzamelen van postzegels, en elke dag urenlang aan de beeldbuis gekluisterd zitten”. Daarbij, sinds entheogenen illegaal “zijn”, moet de gebruiker constant op zijn hoede zijn; “wat zal mijn familie, baas, leraar er wel niet van vinden?” Als hij zijn mening toch heeft geuit dan bestaat de kans dat de gebruiker in een hoekje geduwd wordt omdat zijn mening sterk in tegenstrijd is met de mening van anderen.
Het tweede is desorientatie; na de trip moet er veel informatie verwerkt worden. De gebruiker komt voor de taak de puzzelen met antwoorden op vragen als: Wat is de betekenis van het leven? Wie ben ik? Wat ben ik? Waarom ben ik? Het concentreren op andere dingen, verplichtingen, kan lastig zijn wanneer de gebruiker voor deze taak staat. Zeldzaam: schuldgevoelens etc. kunnen ontstaan wanneer de gebruiker de vergaarde inzichten niet voldoende kan verwerken en integreren; het gevolg hiervan kan zijn dat de gebruiker in een nog grotere spiraal van negativiteit belandt.
Een derde is euforie (“ALLEMACHTIG WAT IS HET LEVEN PRACHTIG!”); dit is een na-effect waar niemand over zou moeten klagen, maar jammer genoeg duurt dit slecht enkele dagen. Een mildere vorm van euforie, wat Leary beschrijft als “de waardering van de algemene schoonheid van de dingen”, waarbij gedacht kan worden aan het in staat zijn te genieten van de blauwe hemel op een maandagochtend, kunnen maanden, jaren of zelfs een heel leven aanhouden.
Zeldzame na-trip effecten:
Het bi-polar syndroom; een emotionele achtbaan. Stemmingswisslingen tussen geluksgevoelens en somberheid treden zonder reden op. Dit kan een aantal dagen tot een week aanhouden.
Depressie; deze wordt vaak getriggerd door “bad”-trips, vooral de trips waarbij de gebruiker iets onplezierig leert over hem/haarzelf of anderen. Net zoals het bi-polar syndroom, verdwijnt het na ongeveer een week.
“flashbacks”: de meest bekende na-trip effect, en tegelijkertijd het meest verkeerd begrepen. Pathalogische flashback, waarbij voor een moment een deel van de ervaring wordt herbeleeft, en de soort waarnaar de media naar refereert, behoren tot de catergorie “zeer zeldzaam”. Het meest voorkomend is dat iets ervoor zorgt dat de gebruiker (positief) aan de trip wordt herinnert, zoals kunst, muziek, een geur e.d.
Psychotische episodes van 48 uur of langer; deze zijn zeer zeldzaam. Uit studie naar LSD blijkt dat slechts 8 op de 10.000 gebruikers deze episode doormaken. In deze gevallen hadden de gebruikers bijna allemaal een geschiedenis van geestelijke ziekte, maar er zijn uitzonderingen geweest. Een dergelijke episode hoeft niet te betekenen dat de gebruiker voor altijd “krankzinning” zal blijven.
Zelfmoord: tot het extreme zeldzaam. Deze worden niet direct door de drug getriggerd, maar indirect door zware depressie etc.
De Eraserhead Syndroom; een gebruiker kan ervoor kiezen ongecontroleerd veel entheogenen te gebruiken. Dit gaat vrijwel altijd gepaard met de keuze om lage dosissen te gebruiken, om de hele dag of het hele weekend in een roes te verkeren. Hierbij gaat men niet over “de line”, de grens tussen deze wereld en de andere, nieuwe wereld. Deze manier van gebruiken zorgt vrijwel altijd voor lichtelijke paranoide verschijnselen en/of depressie en/of “sufhoofdigheid”.
Een ander na-effect dat Leary niet vermeld is megalomanie; Peter ten Hoopen zegt in zijn boek King Acid dat dit een gevaar is bij een lage dosis LSD. Het ego zou er vandoor kunnen gaan met bepaalde inzichten, kennis en wijsheid, het kan zich ermee indentificeren. Het gevolg is dan dat het ego juist groter wordt, het tegenovergestelde van de bedoeling.

Een herziening
Na het wikken en wegen van de waarde van entheogenen vanuit verschillende perspectieven kom ik tot de slotsom: voor eigen baat hebben de regeringen “drugs” gedemoniseerd. Zij verdienen er geld mee en wijzen de beschuldigende vinger naar “drugs” om maatschappelijke problemen erachter te verstoppen. “Drugs” worden dus gedemoniseerd en zo ontstaat er ook verwarring, vooral over de waarde van entheogenen. Een herziening: entheogenen hebben een belangrijke rol gespeeld in de menselijke geschiedenis. Bewijs ligt voorhanden dat zij religie heeft onwikkelt of veroorzaakt. Zij heeft mogelijk het bewustzijn gekatalyseerd waaronder het vermogen om te spreken. Zij heeft creativiteit (het beeldend vermogen) gestimuleerd, en zij speelt tot op de dag van vandaag een belangrijke rol in cultuur. Van entheogenen zou gezegd kunnen worden dat zij de potentie hebben een geest op een positieve manier te wijzigen; zij kunnen zorgen voor een ervaring waarin de meest essentiele vragen beantwoord worden. Dit zorgt vervolgens voor gedragsverandering. Het hangt er zeer sterk van af hoe er mee wordt omgegaan: worden deze onverantwoord gebruikt, dan kunnen er onwenselijkheden optreden, onwenselijkheden die niet altijd verkeerd af hoeven te lopen, maar soms als waardevol kunnen worden beschouwd; de “bad”-trip. Worden zij verantwoord gebruikt, dan kunnen zij als zeer waardevol beschouwd worden voor onder andere de psychiatrie; hiermee kunnen de meeste geestelijke zieken, waaronder criminelen en alcoholisten, succesvol genezen worden. Wanneer er dan deskundig mee om wordt gegaan (zeker na evaluatie), dan zou gezegd kunnen worden dat de nadelen sterk te verwaarlozen zijn. Daarbij werken zij, anders dan de “uppers” en “downers” niet lichamelijk verslavend, en de kans op geestelijke verslaving is nihiel, erg nihiel.
Na de illegalisering van entheogenen is onderzoek hiernaar ook stopgezet. Bewijs ligt ruimschoots voor handen dat stoffen als LSD nuttig kunnen zijn voor de “wetenschap”; wellicht zouden entheogenen iedereen tot een wetenschapsman kunnen maken, of in in de ontzettende woorden van Simon Vinkenoog: “de psychedelica dwingen je filosoof te worden. Meer dan filosoof, psycholoog, bioloog, chemicus, fysicus-ieder onzer!”. Dit komt omdat energieprocessen (die worden opgemeten door de wetenschappen), dat wij leven noemen, persoonlijk ervaren kunnen worden.
De entheogene ervaring is veel meer dan een onmiddelijke psychotherapeutische
behandeling, veel meer dan een superaphrodisiac, veel meer dan een middel om met ideeen te komen of ter inspiratie voor kunst. Wat de psychedelische ervaring dus echt inhoudt, is dat er een deur geopend wordt naar een verloren continent in de menselijke geest, een continent waarvan we vrijwel helemaal zijn verbroken. De natuur van deze verloren wereld van de menselijke geest is de psychologische verbinding tussen mens en natuur. En continent waar we al zo lang naar op zoek zijn.
Na het breekpunt tussen mens en paddestoel, kon zij ook niet meer voor een symbiose zorgen tussen mens en natuur, en vinden beide partijen er nu nadeel onder. Dit zou opgelost kunnen worden met het partnerschapsmodel waarbij het gebruik van entheogenen net zo normaal en noodzakelijk is als eten en drinken.
Een toekomstvisie is hierbij moeilijk te maken. Misschien is het beter om te kijken wat vandaag de dag gaande is; twee partijen staan tegenover elkaar: de overheid en de drugsgebruikende jeugd. Degenen die met entheogenen hebben geexperimenteerd houden zich voornamelijk “koest”, er is een hele ondergrondse onstaan. Zij zijn degenen die hebben geleerd van de sixties. Deze ondergrondse- daarbij ook de sjamanen- wachten geduldig totdat de mens in een “zwakke positie” beland, waarop volgt dat deze nieuwe psychedelische-avantgarde als paddestoelen uit de grond zullen schieten. Niet om omver te werpen, maar om “het goede nieuws” te verspreiden. Een spannende wedloop, want, wie is er eerder? De totale ondergang van de planeet of de “reddende engel”? En wanneer deze zich dan zullen manifesteren in een groot festival voorbij de roes, is het dan al niet te laat? Wie zal het weten. Ik sluit hierbij af met de woorden van Sidney Cohen en zijn “interviewer”:

I believe, with the advent of acid, we discovered, new way, to think and
it had to do with, piecing together new thoughts of mind.
Why is it that people think it's so evil?
What is it about it that there is scares people so deeply?
Because they are afraid
that there is more
to reality
than they have ever confronted.
That there are doors
that they're afraid to go in and they don't want us to go in there either because
if we go in there we might learn something, that they don't know.
And that makes us a little out of their control.

You're introduced to LSD, an' it's not like taking some other drug for instance like marijuana or something, hm, well, you know, it's altogether a new thing, and you actually can have a religious experience, and, hm, and it can be even more important than reading the bible six times or becoming a pope or something like that, you know...

Noten:

Mckenna.T, Voedsel der Goden, de zoektocht naar de oorspronkelijke boom der kennis, Nijmegen 1998
Hakim.B e.a., psychedelische perspectieven, Amsterdam 2001
Mckenna.T, Voedsel der Goden, de zoektocht naar de oorspronkelijke boom der kennis, Nijmegen 1998
G.Plomp.H, Uit je bol : over wiet, XTC, paddestoelen en de nieuwste producten uit de smartshops, Amsterdam 2000
G.Plomp.H, Uit je bol : over wiet, XTC, paddestoelen en de nieuwste producten uit de smartshops, Amsterdam 2000
Hakim.B e.a., psychedelische perspectieven, Amsterdam 2001
Snelders.S. LSD-therapie in Nederland. De experimenteel-psychiatrische benadering van J.Bastiaans, G.W. Arendsen Hein en C.H. van Rhijn. Amsterdam 2000
Mckenna.T. Voedsel der Goden, de zoektocht naar de oorspronkelijke boom der kennis. Nijmegen 1998
Eisler.R, De kelk en het zwaard, Nijmegen 1997
Mckenna.T. Voedsel der Goden, de zoektocht naar de oorspronkelijke boom der kennis. Nijmegen 1998
Mckenna.T. Voedsel der Goden, de zoektocht naar de oorspronkelijke boom der kennis. Nijmegen 1998
Hakim.B e.a., psychedelische perspectieven, Amsterdam 2001
Internet: www.erowid.org. “Shamanism FAQ”
Mckenna.T. Voedsel der Goden, de zoektocht naar de oorspronkelijke boom der kennis. Nijmegen 1998
Lemaire. T, godenspijs of duivelsbrood. op het spoor van de vliegenzwam, Baarn 1995
Internet: Nicolas.S e.a., www.cps.org/nicholas/extract4.html. “In Search for the Ultimate High”, 2000
Hakim.B e.a., psychedelische perspectieven, Amsterdam 2001
Hakim.B e.a., psychedelische perspectieven, Amsterdam 2001
Hakim.B e.a., psychedelische perspectieven, Amsterdam 2001
Hakim.B e.a., psychedelische perspectieven, Amsterdam 2001
G.Plomp.H, Uit je bol : over wiet, XTC, paddestoelen en de nieuwste producten uit de smartshops, Amsterdam 2000
Hakim.B e.a., psychedelische perspectieven, Amsterdam 2001
Criticism of LSD Therapy and Rebuttal. Abram Hoffer en Humphrey Osmond, uit The Hallucinogens. 1967
Treatment of Alcoholism with Psychedelic Therapy. Abram Hoffer. Uit: Psychedelics, the Uses and Implications of Psychedelic Drugs.
Criticism of LSD Therapy and Rebuttal. Abram Hoffer en Humphrey Osmond, uit The Hallucinogens.
Snelders.S. LSD-therapie in Nederland. De experimenteel-psychiatrische benadering van J.Bastiaans, G.W. Arendsen Hein en C.H. van Rhijn. Amsterdam 2000
Treatment of Alcoholism with Psychedelic Therapy. Abram Hoffer. Uit: Psychedelics, the Uses and Implications of Psychedelic Drugs.
Snelders.S, LSD-therapie in Nederland. De experimenteel-psychiatrische benadering van J.Bastiaans, G.W. Arendsen Hein en C.H. van Rhijn, Amsterdam 2000
Cohen.S., Het buitenste binnen. Een studie over LSD. Een onderzoek van verleden, heden en toekomst van de middelen die het bewustzijn veranderen, Alphen aan den Rijn 1966
Criticism of LSD Therapy and Rebuttal. Abram Hoffer en Humphrey Osmond, uit The Hallucinogens.
D.P.M Osmond e.a. onder redactie van Solomon. D, Het voor en tegen van LSD, Antwerpen 1968
Snelders.S, LSD-therapie in Nederland. De experimenteel-psychiatrische benadering van J.Bastiaans, G.W. Arendsen Hein en C.H. van Rhijn, Amsterdam 2000
LSD- The problem Solving Psychedelic- P.G. Stafford en B.H. Golightly
Hakim.B e.a., psychedelische perspectieven, Amsterdam 2001
The Psychotometic Drugs: An Overview. Jonathan O. Cole M.D. en Marin M. Katz. PH.D.
from: Journal of the American Medical Association, vol 187, nummer 10, 7 maart 1964
Snelders.S, LSD-therapie in Nederland. De experimenteel-psychiatrische benadering van J.Bastiaans, G.W. Arendsen Hein en C.H. van Rhijn, Amsterdam 2000
Criticism of LSD Therapy and Rebuttal. Abram Hoffer en Humphrey Osmond, uit The Hallucinogens. 1967
Criticism of LSD Therapy and Rebuttal. Abram Hoffer en Humphrey Osmond, uit The Hallucinogens. 1967
The Consumers Union Report on Licit and Illicit Drugs. by Edward M. Brecher and the Editors of Consumer Reports Magazine, 1972
Snelders.S, LSD-therapie in Nederland. De experimenteel-psychiatrische benadering van J.Bastiaans, G.W. Arendsen Hein en C.H. van Rhijn, Amsterdam 2000
Albert Hofmann. LSD-My Problemchild
G.Plomp.H, Uit je bol : over wiet, XTC, paddestoelen en de nieuwste producten uit de smartshops, Amsterdam 2000
Cohen.S., Het buitenste binnen. Een studie over LSD. Een onderzoek van verleden, heden en toekomst van de middelen die het bewustzijn veranderen, Alphen aan den Rijn 1966
Snelders.S, LSD-therapie in Nederland. De experimenteel-psychiatrische benadering van J.Bastiaans, G.W. Arendsen Hein en C.H. van Rhijn, Amsterdam 2000
Criticism of LSD Therapy and Rebuttal. Abram Hoffer en Humphrey Osmond, uit The Hallucinogens. 1967
D.P.M Osmond e.a. onder redactie van Solomon. D, Het voor en tegen van LSD, Antwerpen 1968
Huxley.A, The Doors of Perception, Hammersmith 1956
Cohen.S., Het buitenste binnen. Een studie over LSD. Een onderzoek van verleden, heden en toekomst van de middelen die het bewustzijn veranderen, Alphen aan den Rijn 1966
Snelders.S, LSD-therapie in Nederland. De experimenteel-psychiatrische benadering van J.Bastiaans, G.W. Arendsen Hein en C.H. van Rhijn, Amsterdam 2000
Cohen.S., Het buitenste binnen. Een studie over LSD. Een onderzoek van verleden, heden en toekomst van de middelen die het bewustzijn veranderen, Alphen aan den Rijn 1966
Watts. A. E.a., Maatstaf LSD-25, Den Haag 1967
Watts. A. E.a., Maatstaf LSD-25, Den Haag 1967
G.Plomp.H, Uit je bol : over wiet, XTC, paddestoelen en de nieuwste producten uit de smartshops, Amsterdam 2000
D.P.M Osmond e.a. onder redactie van Solomon. D, Het voor en tegen van LSD, Antwerpen 1968
Hakim.B e.a., psychedelische perspectieven, Amsterdam 2001
G.Plomp.H, Uit je bol : over wiet, XTC, paddestoelen en de nieuwste producten uit de smartshops, Amsterdam 2000
internet: www.erowid.com
Snelders.S, LSD-therapie in Nederland. De experimenteel-psychiatrische benadering van J.Bastiaans, G.W. Arendsen Hein en C.H. van Rhijn, Amsterdam 2000
Watts. A. E.a., Maatstaf LSD-25, Den Haag 1967
Internet: www.erowid.com
Hakim.B e.a., psychedelische perspectieven, Amsterdam 2001
G.Plomp.H, Uit je bol : over wiet, XTC, paddestoelen en de nieuwste producten uit de smartshops, Amsterdam 2000
LSD-my Problemchild. Albert Hofmann
Leary T., The Politics of Ecstasy, Ronin 1968
Watts. A. E.a., Maatstaf LSD-25, Den Haag 1967
D.P.M Osmond e.a. onder redactie van Solomon. D, Het voor en tegen van LSD, Antwerpen 1968
Leary T., High Priest,Ronin 1968
Leary T., The Politics of Ecstasy, Ronin 1968
Leary T., The Politics of Ecstasy, Ronin 1968
internet: www.deoxy.org/l_acid.htm
Paddo's : onze kleine broeders : gids naar het rijk der verbeelding : starter voor magic mushroom psychonauten, Amsterdam 1997
G.Plomp.H, Uit je bol : over wiet, XTC, paddestoelen en de nieuwste producten uit de smartshops, Amsterdam 2000
Internet: www.erowid.org. Mckenna.T, “What happens when i smoke DMT”
G.Plomp.H, Uit je bol : over wiet, XTC, paddestoelen en de nieuwste producten uit de smartshops, Amsterdam 2000
Huxley.A, The Doors of Perception, Hammersmith 1956
G.Plomp.H, Uit je bol : over wiet, XTC, paddestoelen en de nieuwste producten uit de smartshops, Amsterdam 2000
G.Plomp.H, Uit je bol : over wiet, XTC, paddestoelen en de nieuwste producten uit de smartshops, Amsterdam 2000
G.Plomp.H, Uit je bol : over wiet, XTC, paddestoelen en de nieuwste producten uit de smartshops, Amsterdam 2000
Connolly.S, XTC, Harmelen 2002
G.Plomp.H, Uit je bol : over wiet, XTC, paddestoelen en de nieuwste producten uit de smartshops, Amsterdam 2000
G.Plomp.H, Uit je bol : over wiet, XTC, paddestoelen en de nieuwste producten uit de smartshops, Amsterdam 2000
G.Plomp.H, Uit je bol : over wiet, XTC, paddestoelen en de nieuwste producten uit de smartshops, Amsterdam 2000
Snelders.S, LSD-therapie in Nederland. De experimenteel-psychiatrische benadering van J.Bastiaans, G.W. Arendsen Hein en C.H. van Rhijn, Amsterdam 2000
G.Plomp.H, Uit je bol : over wiet, XTC, paddestoelen en de nieuwste producten uit de smartshops, Amsterdam 2000
Internet: Leary.T e.a., The Psychedelic Experience. 1964 HTML versie. http://www.erowid.org/library/books_online/psychedelic_experience/psychedelic_experience.shtml
Internet: Leary.T e.a., The Psychedelic Experience. 1964 HTML versie. http://www.erowid.org/library/books_online/psychedelic_experience/psychedelic_experience.shtml
Internet: Leary.T e.a., The Psychedelic Experience. 1964 HTML versie. http://www.erowid.org/library/books_online/psychedelic_experience/psychedelic_experience.shtml
T.L Vinkenoog S. De psychedelische avant-garde, Nederland 1972
T.L Vinkenoog S. De psychedelische avant-garde, Nederland 1972
Internet: http://www.druglibrary.org/schaffer/lsd/clark2.htm
G.Plomp.H, Uit je bol : over wiet, XTC, paddestoelen en de nieuwste producten uit de smartshops, Amsterdam 2000
Internet: Leary.T e.a., The Psychedelic Experience. 1964 HTML versie. http://www.erowid.org/library/books_online/psychedelic_experience/psychedelic_experience.shtml

Plan van aanpak:
- Doelstelling: graag zou ik meer willen weten over bepaalde drugssoorten. Ik zou dit onderwerp vanuit verschillende perspectieven willen benaderen.
- 1- Eerst ga ik een aantal tweedehandse boeken van internetmarktplaatsen kopen. Ze zijn er in overvloed zie ik.
- 2- Ook ga ik boeken kopen bij een tweedehands winkel
- 3- Een aantal boeken leen ik bij de bibliotheek
- 4- Kijken wat interessant is
- 5- Hoofdvraag bedenken
- 6- Perspectieven (deelonderwerpen) bedenken
- 7- informatie uitzoeken en ordenen
- 8- klad schrijven
- 9- ***gelijk de noten erbij!
- 10- net schrijven
- 11- plaatjes van comp. toevoegen
- 12- op school Robin laten uitprinten, en de kleurversie meenemen naar mondeling

Logboek:
- maandag: boeken gekocht bij tweedehands winkel. Geluk gehad; ik heb maatstaf LSD-25, en boeken van Simon Vinkenoog en Timothy Leary voor een goede prijs kunnen krijgen.
- Dinsdag: Reacties ontvangen op verzonden mails. Veel boeken van Aldous Huxley, en voor en tegen van LSD, een boek van Cohen en misschien ook een boek over mescaline. Sommige zijn duurder, dan weer goedkoop. Ik ga terugmailen.
- Biebboeken en boeken uit tweedehandswinkel doorgespit. Weet ongeveer al wat ik wil onderzoeken. Iets met “de waarde van”, gezien het hier bij veel boeken om draait (de waarde van LSD in de psychiatrie, religie, individu etc.)
- Maandag: vijf boeken ontvangen van internet, blij mee! Vooral met een nieuwe versie van LSD-25 maatstaf. Perfect in staat anders dan de vorige.
- Dinsdag; boeken doorgenomen
- Wat is de waarde van entheogenen?
- Deelonderwerpen: LSD in de psychiatrie, religie, kunst, evolutie, de geschiedenis van het gebruik van entheogenen door de sjamanen. Iets met “de omgang van de overheid met entheogenen, en de drugsoorlog.
- Klad aan het schrijven. Inleiding af, en ga nu eerst een ander onderwerp aanhalen; de begrippen. Ik zie dat dit erg belangrijk is, dat dit onderwerp in vrijwel ieder boek wordt aangehaald.
- Herziening: de waarde van entheogenen voor de maatschappij en het individu
- Bezig met klad, ik stop ermee. “Wat beters te doen”
- Woensdag: 7 uur sochtend’s (!) verder met kladversie
- Herziening deelonderwerpen (niet religie, een belangrijke persoon of personen erbij, het partnerschapsmodel, en psychiatrie onderverdelen; tegenargumenten en weerleggingen en wat onderzoeken.)
- Woensdagnacht 3 uur: kladversie af, en nog een aantal wijzingen aangebracht, vele pagina’s vele malen overgetypt; sommige stukken tekst wat belachelijk geschreven. Klopte geen fluit van. Nu wel, maar erg druk mee geweest. Tot nu toe ong. 30 uur mee bezig geweest.
- Donderdagavond; netversie, kom erachter dat de kladversie wel redelijk in elkaar steekt, gaande over de structuur en veelzijdigheid. Ben bezig met het onderwerp “begrippen”: INGEWIKKELD!! Elke schrijver zegt weer wat anders en komt met verschillende definities aanzetten. Zijn “drugs” nu wel of niet goed?:) Ik ga zelf het een ander formuleren, ik heb er al een idee van: “drugs” zijn “slecht”; zij werken verslavend en destructief, de “uppers” en “downers”. “stars” of “hallucinogenen” hebben aanzienlijk meer waarde.
- Ik ben klaar met de begrippen. 4 uur.
- Vrijdag: profielwerkstuk overgelezen. Een paar verbeteringen aangebracht en nog wat bij Timothy Leary geschreven; Leary’s game-filosofie. Geen tijd meer.
- Conclusie af. 8 uur (stoned, verliep traag, maar wel lekker, al loopt de conclusie niet soepel, het is wel waar! Idee: Cohen...
- Volgende week donderdag: ik had even geen tijd, heb nu de plaatjes erbij gezet. Na het overlezen nog een aantal verbeteringen aangebracht, en dan met name de spelling, formuleringen en zinsconstructies.
- Bij elkaar ongeveer 70 uur aan gespendeerd. Veertig pagina’s in totaal (zouden ze het tolereren? Vast wel, geef wel een verklaring!) en veertig pagina’s. (Ik had al het een en ander van mogen vernemen.)
- Ben er maar trots op! Leuk voor me kleinkinderen...