Zygmunt Bauman

Zygmunt Bauman (Poznań, Polen, 19 november 1925) is een Joods-Pools-Britse socioloog. In de jaren tachtig verwierf hij bekendheid met zijn boeken over moderniteit. Bauman was professor in de sociologie in Warschau, Tel Aviv en Leeds. Daarnaast wat hij gastprofessor aan de universiteiten van Berkeley, Yale, Canberra, St. John's en Kopenhagen.

Inhoud [verbergen]
1 Jonge jaren
2 Vertrek uit Polen
3 Interesses
4 Holocaust
5 Postmodernisme
6 Moderne vloeibare tijd
7 Prijzen
8 Werken



[bewerk] Jonge jaren
Bauman wordt geboren een Joods gezin in Polen dat het joodse geloof echter niet praktiseert. Als in 1939 de Nazi’s Polen binnenvallen, vlucht het gezin naar de Sovjet-Unie. Bauman zal later dienen in het Poolse leger aan het einde van de Tweede Wereldoorlog en maakt de verdrijving van de Nazi's mee. Na de oorlog studeert hij sociologie aan de Universiteit van Warschau. In 1954 gaat hij lesgeven aan dezelfde universiteit. In het kader van zijn functie bezoekt hij regelmatig het Westen. Tijdens een verblijf aan de London School of Economics bereidt hij zijn dissertatie voor met als onderwerp het Brits socialisme. Deze dissertatie wordt in 1959 gepubliceerd.

Na zijn dissertatie heeft Bauman de smaak te pakken en publiceert hij vaker. Zijn eerste boek voor een breed publiek verschijnt in 1964: Sociology for everyday life. Bauman is in die tijd nog een overtuigd communist, maar zijn denkbeelden worden meer en meer liberaal. Hij wordt ‘besmet’ met het liberale denken door zijn bezoeken aan het Westen en de kennismaking met werken van Antonio Gramsci and Georg Simmel.


[bewerk] Vertrek uit Polen
In 1967 laait het antisemitisme in Polen weer op, aangezet en gestimuleerd door het communistische regime. Vanaf het einde van de Tweede Wereldoorlog tot 1967 was het antisemitisme in Polen latent aanwezig. Het sluimerende antisemitisme steekt, handig gemanipuleerd door het regime, in 1967 de kop op en leidt in 1968 tot de Poolse Politieke Crisis van 1968. Deze crisis verdrijft verreweg de meeste nog resterende Joden uit Polen. Voor WO II telde Polen 3,3 miljoen Joodse inwoners, na de oorlog nog 40.000 en na 1968 nog 5.000. Door de Poolse crisis verliest Bauman zijn leerstoel aan de universiteit. Hij vertrekt naar Israël waar hij les gaat geven aan de Universiteit van Tel Aviv. In 1971 wordt hij gevraagd door de Universiteit van Leeds, daar zal hij tot 1990 blijven. Vanaf zijn aanstelling in Leeds publiceert Bauman vooral in het Engels.


[bewerk] Interesses
Bauman is in aanvang vooral geïnteresseerd in de stratificatie van de maatschappij – stratificatie staat voor ‘gelaagdheid’. Hoe ontstaan hogere en lagere klassen? En wat houdt ze in stand? Ook de arbeidersbeweging interesseert hem – in hoeverre emancipeert deze beweging de arbeiders of houdt deze beweging de verdeling in de maatschappij juist in stand? Van stratificatie en emancipatie van lagere klassen, verschuift zijn interesse meer en meer richting globalisering en moderniteit.


[bewerk] Holocaust
Rond zijn pensionering en daarna gaat Bauman niet achter de geraniums zitten. Deze tijd zal zijn meest productieve worden, Bauman voelt zich nu vrij om te publiceren wat hij wil. In 1989 verschijnt een boek dat hem ook buiten wetenschappelijke kringen bekendheid brengt: De moderne tijd en de Holocaust(Modernity and the Holocaust). In dit boek vraagt Bauman zich af hoe het komt dat wij – mensen – zo weinig hebben geleerd van de Holocaust. Zijn conclusie luidt kortgezegd: ‘Omdat we de Holocaust buiten de normale gang van de geschiedenis hebben geplaatst.’ De Holocaust wordt – zo betoogt Bauman – door bijna iedereen gezien als een abnormaliteit. Iets dat niet bij de mensheid past, de Holocaust is daarmee als een soort unicum op een zijspoor geplaatst. Als we er al naar kijken, dan is dat als een aberratie maar niet als iets als dat ‘natuurlijk’ is en waar mensen lering uit kunnen trekken. ‘Want zoiets gebeurt eens maar nooit weer’. Daarmee kan de Westerse mens zijn geweten sussen: ‘Het was een eenmalige gekte, die nooit meer zal voorkomen’. Ook voor de Joden biedt het voordelen: ze zijn slachtoffer geworden van het meest gruwelijke dat een volk ooit kon overkomen. Bauman bestrijdt dat en wijst op genociden elders in de wereld, ook in de dan huidige tijd. Wat de Holocaust onderscheidt van andere genociden is de bureaucratie waarmee de Holocaust gepaard ging. Maar dat betekent nog niet dat de Holocaust een unieke gebeurtenis was – de drang om mensen die afwijken van onszelf onschadelijk te maken is bijna inherent aan de mens zelf. Juist daarom hadden we meer moeten en kunnen leren van de holocaust.


[bewerk] Postmodernisme
Vanaf 2000 publiceert Bauman over het postmodernisme. Hij verhaalt over een wereld die voortgedreven wordt door economisch gewin, waarin het menselijke van onderschikt belang is. In zijn boek Wasted Lives (ondertitel: Modernity and its Outcasts’) beschrijft Bauman hoe elke uithoek van de wereld wordt beïnvloedt door globalisering. Door toegenomen communicatie kan iedereen kennisnemen van het leven (en soms de luxe) in andere werelddelen. Dat brengt enerzijds migratie op gang van het Zuiden naar Noorden en van het Oosten naar het Westen, maar in de meer ontwikkelde landen zien we tegelijkertijd protectionisme ontstaan: de ontwikkelde landen verdedigen hun eigen systeem. Mensen die niet kunnen meekomen in de vaart der volkeren leiden een ‘wasted live’. Bauman schets geen optimistisch beeld, volgens hem is de politiek – die lokaal is georganiseerd – niet bij machte de economische globale krachten in andere banen te leiden.


[bewerk] Moderne vloeibare tijd
De laatste jaren heeft Bauman zich toegelegd op het bestuderen en het beschrijven van de moderne vloeibare tijd en de moderne vloeibare samenleving. De Belgische cultuurwetenschapper Christophe Andrades heeft zich toegelegd op het verder analyseren van deze Baumaniaanse analyse van de westerse samenleving aan het begin van de 21ste eeuw.


[bewerk] Prijzen
Bauman ontving voor zijn werk in 1992 de Europese Amalfi Prijs voor Sociologie en Sociale Wetenschappen en de Theodor W. Adorno Prijs in 1998.


[bewerk] Werken
De namen van de werken zijn opgenomen in Engels. Voor ISBN nummer wordt verwezen naar de Engelse Wikipedia.

1959: British Socialism
1960: Class, Movement, Elite: A Sociological Study on the History of the British Labour Movement
1961: Questions of Modern American Sociology
1962: The Party Systems of Modern Capitalism
1962: The Society We Live In
1962: Outline of Sociology. Questions and Concepts
1964: Outline of the Marxist Theory of Society
1964: Sociology for Everyday Life.
1965: Visions of a Human World: Studies on the social genesis and the function of sociology
1966: Culture and Society, Preliminaries
1972: Between Class and Elite. The Evolution of the British Labour Movement. A Sociological Study
1973: Culture as Praxis
1976: Socialism: The Active Utopia
1976: Towards a Critical Sociology: An Essay on Common-Sense and Emancipation.
1978: Hermeneutics and Social Science: Approaches to Understanding
1982: Memories of Class: The Pre-history and After-life of Class
1985 Stalin and the peasant revolution: a case study in the dialectics of master and slave
1987: Legislators and interpreters - On Modernity, Post-Modernity, Intellectuals
1988: Freedom
1989: Modernity and The Holocaust
1990: Paradoxes of Assimilation
1990: Thinking Sociologically. An introduction for Everyone
1991: Modernity and Ambivalence
1992: Intimations of Postmodernity
1992: Mortality, Immortality and Other Life Strategies
1993: Postmodern Ethics
1995: Life in Fragments. Essays in Postmodern Morality
1996: Alone Again - Ethics After Certainty
1997: Postmodernity and its discontents
1998: Work, consumerism and the new poor
1998: Globalization: The Human Consequences
1999: In Search of Politics
2000: Liquid Modernity
2001: Community. Seeking Safety in an Insecure World
2001: The Individualized Society
2001: Conversations with Zygmunt Bauman
2002: Society Under Siege
2003: Liquid Love: On the Frailty of Human Bonds
2003: City of fears, city of hopes
2004: Wasted Lives. Modernity and its Outcasts
2004: Europe: An Unfinished Adventure
2004: Identity: Conversations with Benedetto Vecchi
2005: Liquid Life
2006: Liquid Fear
2007: Liquid Times: Living in an Age of Uncertainty
2007: Consuming Life