Werkstuk Economie : Ethiek in multinationals Shell & BP

Inleiding

Multinationals, word wel eens gezegd, gaan over lijken om de zo groot mogelijke winst te kunnen behalen. Zij maken zich geen zorgen over maatschappelijke, sociale, ethische of milieukwesties. Maar is dat eigenlijk wel zo, zijn de multinationals echt zo als hierboven beschreven word. Vroeger was misschien het geval, maar tegenwoordig besteden de echte multinationals veel aandacht aan maatschappelijke en milieu betreffende kwesties. Zij brengen jaarverslagen uit, die helemaal zijn gericht op dat soort kwesties.

De jaarverslagen gingen vroeger vaak alleen maar over de financiële kant van de organisatie en de maatschappelijke enz. lieten ze links liggen. Tegenwoordig kijkt de consument ook veel meer naar die kant van het verhaal, waardoor multinationals ‘gedwongen’ om er aandacht aan te besteden. Maar is dit wel allemaal wel zo, zijn de nieuwe multinationals echt zo gewillig om aandacht te besteden aan maatschappelijke kwesties, of is het maar allemaal en dekmantel voor hetgeen wat ze echt zijn, misschien is er wel niets veranderd, alleen brengen ze het nu veel meer in het nieuws.

Dat is het doel van dit verslag, om uit te zoeken of de twee uitgezochte multinationals nu echt ‘ethisch correct’ handelen of juist niet. De ondernemingen die in dit verslag onder de loep worden genomen zijn eerst BP, gevolgd door Shell. Dit zijn twee van de grotere oliegiganten en krijgen dan ook regelmatig te maken met ethische vraagstukken. Het doel van dit verslag is dan om te onderzoeken hoe zij daar mee omgaan. Aan het eind moet dan blijken of de ondernemingen, ethisch correct handelen, of dat het alleen een dekmantel is.

Om dit te kunnen onderzoeken worden er enkele vragen opgesteld om dit goed te kunnen onderzoeken. De hoofdvraag die aan het eind van het verslag beantwoord moet kunnen worden luidt;
Hoe gaan bedrijven om met Ethische vraagstukken?

Die hoofdvraag wordt opgesplitst in de volgende deelvragen;

1.Bestaat er binnen het bedrijf beleid op strategisch niveau?
2.Bestaat er binnen het bedrijf beleid op tactisch niveau?
3.Bestaat er binnen het bedrijf beleid op operationeel niveau?
A)Hoe word dit vorm gegeven?
B)In welke mate, en hoe bemoeien de volgende stakeholders zich ermee?
- Vakbonden
- Milieu- en natuurorganisaties
- Mensenrechtenorganisaties
- Ondernemingsraden
C) Wat is het resultaat van hun bemoeienissen?
4. Welke rol spelen onafhankelijke instanties/ bureaus bij het opstellen, controleren en verantwoorden van de gedragcodes?
5. Voldoen de codes aan de richtlijnen van de OESO?

Deze vragen worden niet letterlijk overgenomen als vragen in het verslag, maar bijvoorbeeld als; “Beleid op strategisch niveau” Ook worden er enkele extra aspecten behandeld, zoals het bekijken naar een onderneming vanuit de onderneming zelf, of uit de ogen van de stakeholders. Dit wordt allemaal duidelijk aangekondigd wanneer dat aan bod komt.

Sommige aspecten worden ook samengevoegd, zoals de vermelding van operationele doelstellingen en de vormgeving. Ook word bij de stakeholders apart uitgelegd wat hun invloed is en hoe vaak zij het gebruiken, waarna een aantal voorbeelden volgen van hun acties.

Ik hoop dat alles duidelijk is geworden, en anders gebeurt dat onderweg van het doornemen van het verslag wel. Veel plezier met het lezen van de analyse van BP en Shell, en het verslag begint met BP…
Onderneming BP

Algemene Informatie

Over BP

BP, ofwel British Petroleum, kan worden gerekend tot een van de grotere leveranciers van brandstoffen. De BP is gevestigd in meer dan honderd landen, en hebben meer dan 110.000 werknemers in dienst. Zij speelt een grote rol in de ontwikkeling van milieuvriendelijke energie. Zo is zij als enige buitenlandse onderneming door de Chinezen gekozen, om hen te helpen met China’s eerste LNG (liquefied Natural Gas) import terminal en daarbijbehorende pijplijn te ontwikkelen.

Milieubeleid

De BP is net als Shell een leverancier van brandstoffen. De voornamelijkste brandstoffen die zij leveren zijn de fossiele brandstoffen, maar zij doen ook sinds een bepaalde periode research om ook andere milieuvriendelijkere brandstoffen te kunnen gaan leveren. Sinds de aantallen van deze soorten brandstoffen niet vergelijkbaar zijn met de aantallen van de fossiele brandstoffen, beschouwen zij het ook een noodzaak om de milieuvriendelijkheid van de fossiele brandstoffen te verbeteren en om het verstandig omgaan met brandstof te stimuleren. Een van die milieuvriendelijkere fossiele brandstoffen is de Natural Gas. Dit is een gas die een lager koolstof gehalte dan het normale gas. BP heeft dan ook een LNG plant neergezet in Trinidad.

Zij wilt echter niet langs de zijlijn staan van de ontwikkeling van milieuvriendelijke brandstoffen en heeft daarom ook zelf initiatief getoond. Zij financieren verschillende projecten voor het opwekken van milieuvriendelijke energie. In 2001 hebben zij een project opgestart waardoor 150 kleine afgelegen dorpjes in de Filippijnen kunnen worden voorzien van zonne-energie. Verder is BP een van de grotere ondernemingen in het opzicht van zonne-energie, zij zijn verantwoordelijk voor bijna een vijfde deel van het totale zonne-energie.

Naast zonne-energie investeren zij ook nog windenergie. De Nederlandse Raffinaderij Nerefco profiteert van de hulp die BP hun aanbied.

De BP neemt de ethiek waarmee zij handelen serieus. Er bestaat een ethiekcode waarvan men verwacht dat hun staf zich daaraan houdt. Die regels zijn vastgelegd en m0eten worden nageleefd door het Ethiek comité. Dat is een apart comité die zich alleen bezig houd met ethiek. Hun standpunten zijn dan ook om hun visie te herzien volgens de ethiek, en om het leiderschap een hoger ethisch profiel te geven.
Beleid op Strategisch niveau

Statements

Het beleid op strategisch niveau bij BP heeft verschillende statements gemaakt die men hoopt waar te kunnen maken. Zij willen bijvoorbeeld een goede indruk achterlaten bij de mensen, door het milieu geen schade aan te richten. Verder willen zij ook nog hun leiderschap in de branche behouden. BP denkt dat het succes van de onderneming afhankelijk is van de relatie die zij heeft met haar klanten, partners, werknemers en de omgeving waarin zij werken.

Een voorbeeld van het laatstgenoemde vindt plaats in Mayaro Guayaguayare. Zij werken daar samen met de lokale bevolking, en hebben een fonds opgezet voor de educatie en kleine ondernemingen voor werkgelegenheid. Zo willen zij een goede relatie onderhouden met de lokale bevolking, wat vrij belangrijk is voor hen.

Vormgeving van het beleid

Bij BP worden de verschillende onderwerpen waarmee BP rekening moet houden van elkaar gescheiden. Als dat gedaan wordt, dan ontstaan er de volgende comités;

· Chairman’s Comité
Organisatie en successen planning, en algemene prestatie schatting.

· Ethics and Environment Assurance
Controleert alle niet- financiële aspecten van de Non- executive management activiteiten.

· Remuneration comité
Bepaalt contracten en beloningen voor de Group chief Executive en executive directors.

· Audit comité
Controleert alle financiële aspecten van de Non- executive management activiteiten.

· Nomination comité
Bestaat uit non-executive chairman, de group chief executive en de drie non-executive directors.

Het is een vrij ingewikkeld systeem, maar het gaat erom dat hun strategische beleid is ingedeeld in comités. Verder is het ook nog duidelijk dat er een apart comité is voor milieuzaken. Dat duidt aan dat het wel zeker serieus wordt genomen.

Het strategisch beleid maakt dus plannen voor over het lange termijn. De plannen die zij hebben bekend hebben gemaakt, gaan vrijwel allemaal over het leveren van schonere energie, of voor de ontwikkeling van de milieuvriendelijke brandstoffen. Zij vinden dat grote ondernemingen daarvoor verantwoordelijk zijn. Een van die strategische plannen is het maken van zonnepanelen in Madrid. Het moet een van Europa’s grootste zonnepanelen plants gaan worden. Ook het eerdergenoemde strategische plan om de eerste LNG plant neer te gaan zetten, wijst aan dat BP hun rol als verantwoordelijke voor het milieu serieus neemt.

Andere statements die door BP zijn gemaakt zijn dat
het voor hen de uitdaging is om erachter te komen
wat ze allemaal in de hand hebben, zodat zij een consistent goede prestatie kan leveren. Zij willen ook
een blijvende hoofdrol behouden in de vervoersindustrie. De schepen waarmee de brandstoffen vervoerd worden hebben een gemiddelde leeftijd van zeven a acht jaar, wat voldoet aan de ISO 140001-eisen.

Verder verklaren zij ook nog dat het hun streven is om een evenwicht te vinden tussen traditionele en vernieuwende bronnen. Zij willen de klant meer mogelijkheden bieden door schonere, veiligere en efficiëntere energie te leveren. Ook verklaren ze om de omstandigheden voor hun personeel te verbeteren. Het aantal sterfgevallen veroorzaakt tijdens en door het werk zijn al verminderd, maar zij verklaren pas tevreden te zijn als dat aantal op nul ligt. Het aantal sterfgevallen ligt nu op 16, en het jaar daarop op 23.

Veel van de doelstellingen die bekend zijn van BP hebben dus een oog op de toekomst. Het gaat er in de meeste gevallen om de brandstoffen minder milieuschadelijk te maken, of om de klant nog betere service te kunnen verlenen. Ook willen ze de werkomstandigheden verbeteren. Nergens verklaren ze echter dat ze de winst binnen een bepaalde periode met zoveel willen vermeerderen. Dat wilt natuurlijk niet beteken dat dat niet het geval is, maar het geeft aan waar hun prioriteiten liggen. Of het is zo, dat ze d.m.v. die statements de winst willen vergroten, wat waarschijnlijk het geval is. In ieder geval is het een goede zaak dat ze zich zo bezig houden met het welzijn van het milieu.
Beleid op tactisch niveau

Degene die verantwoordelijk zijn voor de tactische doelstellingen worden niet zo duidelijk vermeld als degene die verantwoordelijk zijn voor de strategische doelstellingen. Zij worden wel vermeld, samen met het feit dat zij ook in het strategische doelstellingen comité zitten. Zij spelen dus een dubbele rol. De group chief Executive en executive directors zijn zowel lid van het strategisch bestuur, als van het executive management. Volgens hun beleid dienen zij ervoor te zorgen dat het strategisch bestuur, voornamelijk uit non-executive directors bestaan. Dit is dan ook het geval.

Projecten in Tactische fase

Er lopen verschillende projecten in de tactische fase, zoals de verwerving van Veba Oil. De overeenkomst werd gesloten vroeg 2002, wat een gedeelte van een meer omvattend plan was. Het overnemen van Veba Oil van 51% was een belangrijke zet voor hun positie in Europa. Door deze overname heeft BP er nu 1.5 miljoen klanten per dag erbij, waardoor het de grootste brandstofkleinhandelaar in Duitsland is, en waardoor ze nu de capaciteit hebben om ook in Midden- Europa te gaan leveren.

Een ander plan dat in de tactische fase zit is het plan om LNG plants in Trinidad neer te gaan zetten. Er word verwacht dat deze gaat beginnen in laat 2002. De Horn berg, King’s Peak en de King velden in de golf van Mexico zijn ook projecten waarvan moet worden begonnen in laat 2002.

Operationele doelstellingen

De operationele doelstellingen zijn doelstellingen die ook bekend zijn bij het publiek, doordat die vaak in hun omgeving plaats vinden. Dit zorgt ervoor dat er positieve, maar ook negatieve reacties uit voort kunnen vloeien. Bij de strategische en tactische was het vrijwel alleen de onderneming zelf die er iets over kon zeggen. Daardoor kunnen we hier de positieve en negatieve van elkaar scheiden, de positieve vrijwel altijd door de onderneming zelf, en de negatieve vrijwel altijd door een vereniging e.d.

Operationele doelstellingen en vormgeving In negatief perspectief

Tibet

BP is betrokken bij de bouw van de Sebei-Lanzhou 953 km lange gas pijplijn. De Tibetaanse bevolking verwacht dat dit ernstig de bevolking en omgeving zal gaan aantasten, en protesteerden daarom tegen de bouw van deze constructie. Zij daagden BP’s reputatie als verantwoordelijke oliemaatschappij uit door tijdens een Speech van de Group Chief Executive van BP Amoco, Sir Browne, een spandoek uit te rollen waarop stond "BP Amoco and PetroChina: Get out of Tibet". Dit valt ook wel vrij te vertalen als; ‘BP Amoco en PetroChina, verlaat Tibet’.

Bedrog?

Shell blijkt een internationale faam te hebben op het gebeid van maatschappelijke en milieu bescherming. De organisatie Earth Day 2000 denken dat zij hier zo doorheen hebben geprikt. Al die reclame van BP als maatschappelijk bewust, en verantwoordelijk ondernemer is volgens hen allemaal een cover, om de grote aantallen te verbergen. Een voorbeeld hiervan is hun investering in Solarex, een leverancier van zonne-energie. Dit maakt Solarex op slag de grootste zonne-energieleverancier. Dit gebruikt BP natuurlijk handig als reclame. Wat zij echter niet rondbazuinen is het feit dat zij achter hun rug, 600 keer zoveel investeren in een oliemaatschappij.

Dit klinkt allemaal wel aardig, maar absoluut niet betrouwbaar. Waarom hebben ze bijvoorbeeld zoveel in die oliemaatschappij geïnvesteerd. Misschien wel om alles milieuvriendelijker te laten verlopen. Of was dat hun enige investering in een hele lange periode. Dit zijn allemaal zaken die zij achterwege laten. Het punt dat Earth Day 2000 wilt duidelijk maken is echter heel helder en duidelijk overgekomen. Natuurlijk zijn veel van dat soort investeringen een ‘dekmantel’ voor het grotere viezere werk. Maar misschien is dit niet altijd het geval, en dient men dan ook de informatie eerst te verifiëren, en hun volledige bevindingen vermelden ter voorkoming van onvolledige beeldvorming als dit.

Operationele doelstellingen en vormgeving
In positief perspectief

Baku-Tbilisi-Ceyhan en Azerbeidzjan

In Baku-Tbilisi-Ceyhan werkt BP aan een van hun operationele doelstellingen, namelijk de gas pijplijn. Deze pijplijn bij Baku-Tbilisi-Ceyhan moet een verbinding leggen tussen de Kaspische Zee, en de wereldmarkt. De plannen zijn hier al voor gemaakt, en de bouw is al begonnen. Dit moet werkgelegenheid gaan bieden in deze omgeving.

Ook heeft BP al voor toestemming gekregen van de overheden van Azerbeidzjan, Georgië en Turkije om nog een pijplijn aan te leggen, parallel aan die van Baku-Tbilisi-Ceyhan.

Naast de pijplijn in Baku-Tbilisi-Ceyhan. En de parallel daarvan, heeft BP nog vele andere projecten klaarstaan om het milieu en maatschappij te verbeteren. Hieruit volgen een aantal voorbeelden;

· BP lanceert meer dan 300 nieuwe ‘connect sites’ met behulp van de nieuwste technologieën.
· De schonere brandstoffen van BP, in een groeiend aantal steden verkopen. Kenmerkend voor die brandstof; gemakkelijk, schoon en lage kosten.
· Het plan om Europa’s grootste zonnecellenplantage in Madrid te gaan plaatsen.
· BP investeert in Nerefco raffinaderij, die zorgt voor windenergie.

And the winner is…

BP stimuleert zoals eerder vermeld, het ontwikkelen van talenten. Ten behoeve van deze visie hebben zij een prijsuitreiking voor de beste Scheikundeleraar ter beschikking geopend. Scheikundedocenten uit Engeland, Wales en Noord Ierland kunnen worden opgegeven om een kans te maken op de prijs. Iedereen kan zo’n kanshebber inschrijven; collega’s, (ex)leerlingen of ouders. Dit als viering van hun dertigste jaar van Steun aan vele scholen in dit gebied.

Stakeholders, hun mate en resultaten van bemoeienissen

Vakbonden

Vakbonden proberen hun leden dagelijks te helpen met individuele problemen. Hun mate van invloed is dus eigenlijk dagelijks. Verder worden heel algemene en veelomvattende aspecten jaarlijks (of over een langere periode) besproken in de CAO. Hierin gaan de vakbonden dan overleggen met de vakbonden en directie van de werkgevers waarin overlegt word over bijvoorbeeld loon of werkdruk. Zij helpen dus op dagelijkse basis, maar ook op jaarlijkse basis of langer. De CAO die voor Shell werd bepaald gold anderhalf jaar ofwel 18 maanden.

Hun mate van invloed is vrij groot. De werknemers hebben het recht om zich aan te sluiten bij een vakbond, waardoor het aantal leden van een vakbond aanzienlijk groot is. Hierdoor kunnen de vakbonden veel invloed uitoefenen op de werkgever omdat ze spreken voor veel leden, voor een grote groep mensen of het kan ook zijn dat een vakbond spreekt voor hun gehele aantal werknemers van die werkgever. Dan hebben de werkgevers er zeker belang bij om aandacht te besteden aan de vakbonden, want het betreft hun gehele werkvloer.

acties

Ook bij BP is het voor de werknemers mogelijk om zich aan te sluiten bij een vakbond. Een aantal voorbeelden uit waar zij uit kunnen kiezen zijn; Australian Workers Union (AWU), the Australian Manufacturers Workers Union (AMWU), the Transport Workers Union ( TWU), the National Union of Workers (NUW) and the Communications, Electrical, Electronic, Energy, Information, Postal, Plumbing & Allied Services Union of Australia (CEPU).

BP heeft enige regels ten opzichte van zichzelf opgesteld waarin de volgende aspecten worden behandeld;

· Zij willen blijven werken binnen het kader van de werknemers wetgeving en vereisten van de werkvloer Act 1996.
· Het recht van de vakbonden te accepteren om te mogen onderhandelen over verscheidene zaken, inclusief de onderhandelingen voor Collectieve overeenkomsten, de CAO.
· Om ook met de vakbonden te onderhandelen wanneer dat de wens is van de werknemer.

Dankzij deze ‘afspraken’ is de relatie tussen werknemer en werkgever duidelijk verbeterd. Dankzij deze afspraken kunnen andere kwesties worden opgelost, het aantal ontevredenen is beduidend lager, de prestaties zijn gestegen. Dit is allemaal te zien in het lage aantal vrijwillige ontslagen en de gemiddelde duur van een werknemer bij BP. Deze is namelijk bij BP 13,6 jaar en dat is een hoge waarde.

Milieu en Natuurorganisaties

Milieuorganisaties, zoals bijvoorbeeld Greenpeace, proberen alleen invloed op een onderneming te maken wanneer zij dat nodig achten. Als er onvoorzichtig word omgesprongen met de natuur, dan zullen deze organisaties zich verantwoordelijk voelen om in te grijpen. Des te meer een organisatie als Shell dus in hun ogen onverantwoord optreedt, des te vaker zullen zij die acties gaan bestrijden en zal hun mate van bemoeienissen groter zijn dan als bij een onderneming die dat minder doet. Hun mate van bemoeienissen hangt dus af van de mate waarin de onderneming verkeerd handelt.

De invloed van de organisatie hangt af van de grootte van de milieuvereniging en de bekendheid die zij in de tussentijd verworven hebben. Des te groter die bekendheid is, des te groter hun publiek is die zij willen bereiken. Dit is dan een nadeel voor de onderneming, want zij raken dan ook een groter deel van hun doelgroep, en zal dit dus proberen te voorkomen.

Acties

Een voorbeeld van een actie uitgevoerd door bijvoorbeeld een natuurorganisatie was de confrontatie met Sir Browne. Tijdens zijn speech stonden twee milieuactivisten op, en ontvouwden hun spandoek waarop stond dat ze Tibet moesten verlaten. Sir Browne besloot na deze actie om een reis naar Tibet te reserveren.

Een andere actie kwam van een aantal leden van Greenpeace. Met een groep protesteerden zij tegen het ‘Arctic Drilling’. BP heeft een site opgezet in Arctica (Noordpool) waar zij volgens de Greenpeace demonstranten het broeikaseffect stimuleerden. Zij droegen spandoeken waarop stond; “Global Warming Starts Here”. Later verklaarden ze ook dat het de omgeving zou aantasten. Een beetje dubbelzinnige verklaring, want als het echt het broeikasaffect zou veroorzaken, dan tast het inderdaad de omgeving aan, en de rest van de planeet erbij.

Zij werden weggejaagd door de lokale politie, die ook volgens de woordvoerder van Greenpeace hun filmmateriaal probeerde in te nemen. Dit duidt volgens hen op BP’s slechte geweten. Zij weten dat waar zij aan het drillen zijn, reacties zou gaan opleveren, en hielden het daarom liever in de doofpot.

De actie van de Greenpeace leden heeft echter wel effect gehad. BP heeft daarna een verklaring afgelegd over de milieu-, veiligheids- en voorzorgsmaatregelen die allemaal genomen waren. Er bestond daarom geen enkele manier waarop dit project het broeikaseffect zou veroorzaken en/ of versterken.

Oliegiganten, waarvan onder andere Shell en BP, hebben een M16 gebruikt om verschillende milieuorganisaties te kunnen bespioneren. Zij waren voornamelijk bang voor Greenpeace waarvan zij verwachtten dat zij een aanslag zouden gaan plegen. Shell en BP hebben allebei toegegeven te hebben geweten van dit project, zij deden dit echter voor de veiligheid van hun personeel. Verder wisten ze ook niet dat deze tactieken zouden worden gebruikt.

Mensenrechtenorganisaties

De mensenrechtenorganisaties treden alleen in actie wanneer zij dat, net als de milieuorganisaties, nodig achten. Des te vaker de onderneming te ver gaat in hun ogen, des te vaker zullen de verenigingen optreden.

De mate van invloed hangt af van de hoeveelheid leden zo’n organisatie heeft verwerft. Wanneer een organisatie veel leden heeft, raakt het een groot gedeelte van de ondernemingsdoelgroep wanneer zij hun in het licht zetten. Dan zal de onderneming proberen om hen te vriend te houden.

Acties

Een van de bekendere mensenrechtenorganisaties is Amnesty. Zij strijd voor het bevrijden van Politieke gevangenen, maar richt zich ook op de controle van de handhaving van de Verklaring van de Mensenrechten. Onlangs hebben zij zich tegen BP gekeerd vanwege hun acties in Colombia. BP is betrokken bij het verschaffen van dodelijke training aan de Colombiaanse politie. Dit zou volgens Amnesty leiden tot ernstige overtredingen van de Verklaring van de Mensenrechten van de lokale bevolking daarvan. Amnesty heeft inmiddels contact opgenomen met BP en wacht op correspondentie.

Een andere klacht over de gang van zaken in Colombia is afkomstig van de organisatie ‘Human Rights Watch’. Deze hebben opgemerkt dat BP weinig tot niets doet aan de omstandigheden van hun werknemers. Zij schijnen niet te beseffen dat het leger waar ze mee te maken hebben de meeste mensenrechtenschendingen hebben begaan. De werknemers van BP lopen dan ook regelmatig het risico gekidnapt te worden. ‘HRW’ ziet graag betere werkomstandigheden voor de werknemers, maar ook acties tegen het leger daar. Met de invloed van BP, hebben zij de mogelijkheid een onderzoek hiernaar te laten opzetten, en eventuele vervolging mogelijk te maken. Verder staan er in de brief nog vele schendingen van de mensenrechten, die op de een of andere manier te maken hebben met BP.

BP verklaart zelf dat zij de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens volledig steunen, en dus ook dat er bewaking moet zijn voor de handhaving van de mensenrechten en fundamentele vrijheid voor iedereen, ongeacht, ras, huidskleur, taal of geloof. Verder erkennen zij ook nog de rol en verantwoordelijkheden van de overheid.

Naast de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, verklaart BP dat zij ook de Internationale Arbeidersorganisatie; ‘'Tripartite declaration of Principles Concerning Multinational Enterprises and Social Policy' and the OECD 'Guidelines for Multinational Enterprises’.

Ondernemingsraden

De ondernemingsraden treden op wanneer zij dat nodig achten. Als er in hun ogen onrecht plaats vindt zullen zij in grijpen. Er worden ook vaste data gepland waarin de ondernemingsraad hun zegje kan doen, en zo kan opkomen voor de werknemers.

Hun invloed is groot, maar niet consequent groot. Het verschilt per zaak hoeveel invloed zij op de beslissing hebben zij een soort veto recht. Dat betekent dat als zij er tegen zijn, het dan ook niet door gaat. Maar er zijn ook gevallen waarin ze alleen mogen adviseren en verder geen andere inbreng in de kwestie hebben.

Acties

Ondernemingsraden kunnen het o.a. hebben over de werkomstandigheden van de werknemers. Als deze onder peil is, dan kunnen zij proberen om daar verandering in te krijgen. Verder kunnen zij ook nog de beslissing bepalen wanneer hun stem telt. Bepaald de ondernemingsraad dat een bepaald voorstel maar niet door moest gaan, dan gaat hij ook niet door. Dit is echter niet bij alle kwesties het geval. Soms hebben zij alleen maar aanspraak op het adviesrecht, waardoor hun stem maar weinig meetelt. Voorbeelden hiervan kunnen zijn, het bepalen van een nieuwe vestigingslocatie e.d.

Verder is het niet mogelijk om concrete voorbeelden te geven, want het was niet mogelijk om die te kunnen verkrijgen van BP. Ook staan er geen voorbeelden van zaken waar de ondernemingsraad invloed op heeft gehad, in het jaarverslag, op hun sites of ergens anders. Hierdoor is het onmogelijk om deze vraag goed te kunnen beantwoorden.

Onafhankelijke instanties

BP is een van de drie ondernemingen die haar sociale, maatschappelijke en/o ethische jaarverslagen laat controleren door een extern advies/ accountantsbureau. Dit laten zij doen door Ernst & Young. Na een verzoek via de e- mail hebben ze mij een procedure toe kunnen sturen van hoe zij jaarverslagen controleren. Dit proces is opgesplitst in vier fasen namelijk;

Fase 1 In de eerste fase van het proces stelt de onderneming samen met Ernst & Young de doelstelling van de opdracht vast.

Fase 2 De tweede fase bestaat uit het onderzoeken en vaststellen van de bedrijfs- en jaarrekeningrisico’s.

Fase 3 In fase drie reageren ze op de risico’s en dit is dan ook de fase waarin ze een toegevoegde waarde leveren op basis van de wensen en behoeften van de onderneming.

Fase 4 In de afsluitende fase vindt de evaluatie van de opdracht plaats, waarin de kwaliteit van de geleverde diensten centraal staan.

Deze controle wordt niet zomaar gestart, er vinden heuse voorbereidingen plaats, om te kunnen bepalen
waar de aandacht echt aan moet worden besteedt. Dit gebeurt via voorbereidende gesprekken. Daaruit
komen ze tot een sterk-zwak analyse, wat verduidelijkt waar de aandacht op moet worden gevestigd.
Dit kunnen financiële en fiscale aspecten zijn, maar ook maatschappelijke en sociale aspecten. Hier
word dan wel doorverwezen naar een ander onderdeel van Ernst & Young waar de specialisten voor
dat onderwerp zijn.

De richtlijnen van OESO

Informatieverstrekking

De informatieverstrekking bij BP verliep niet helemaal zoals het behoorde te verlopen voor een onderneming met die omvang. Het nummer van de klantenservice van BP was uitermate moeilijk te vinden. Op de site kun je wel telefoonnummers vinden, maar niet van de goede departementen. Zo belde ik een van de aanwezige nummers, en kreeg ik BP Solar, een onderdeel van BP die zich bezighoud met zonne-energie. Dat was op zich niet zo erg, misschien hadden zij wel jaarverslagen liggen, wat later niet bleek te zijn. Toen vroeg ik om een nummer waar ik die wel kon opvragen bijvoorbeeld van de klantenservice. Daar kon hij me ook niet mee helpen, en toen ik later om het nummer vroeg van het hoofdkantoor van BP bleek dat die in Spanje lag. Later bleek daar het hoofdkantoor van die afdeling te liggen, een klein communicatiefoutje dus. Toen ben ik gewoon Scoot gaan bellen, een soort opvraagbaar telefoonboek. Daar kreeg ik het nummer van BP Nederland Hoofdkantoor, gevestigd te Den Haag als ik het me goed herinner. Daar kon ik wel geholpen worden, en het jaarverslag lag binnen een paar gaden bij mij thuis.

Het jaarverslag dat me echter toegestuurd werd, was bijzonder klein en in het engels want ze waren er niet in het Nederlands. Ik was op dat moment blij met alles wat me toegeworpen werd, en had eindelijk wat ik nodig had. Het jaarverslag is echter meer plaatjes dan lettertjes en alles wat word gezegd is of erg veel lof over henzelf, of al zo’n drie keer eerder vermeld. Dit maakte het erg lastig om er een uitgebreid verslag van te maken en heb ik dus veel informatie van het internet af moeten halen. Als er soms rare stukken in zitten, dan komt dat omdat dat ook allemaal in het engels was. En met engels had ik geen probleem, dacht ik. Ongelooflijk, wat kunnen zij lange zinnen maken!

De vereiste informatie die in het jaarverslag dient te staan, was wel aanwezig maar allemaal in mondjesmaat. Er was wel informatie over structuur, maar niet veel. Er was wel informatie over hun omvang, maar niet veel. Hierdoor heb ik veel informatie vanuit andere bronnen moeten gebruiken.

De controle van de jaarverslagen was mij ook compleet onbekend, totdat ik ergens in een klein hoekje een verklaring van de aanwezigheid van Ernst & Young zag. Daardoor wist ik dat BP hun jaarverslag heeft laten controleren. Toen heb ik op de site van Ernst & Young gekeken (www.ey.nl) en daar het stappenplan opgevraagd. Allemaal te omslachtig voor een onderneming met de omvang van BP. De informatie als Naam, vestiging enz. was dan weer wel aanwezig.

Andere informatie dan de bezoldiging, ondernemingsdoelstellingen en ingrijpende kwesties waren wel aanwezig, maar in kleine mate.

BP besteed wel veel aandacht aan de openbare verklaringen van hun waarden en gedragcodes. Verder wordt er ook veel aandacht besteed aan hun reputatie als verantwoord ondernemer. Ook worden er cursussen gegeven aan hoge topmanagers om ze wat ethiek bij te brengen. Hun relaties met werknemers en belanghebbenden worden ook uitvoerig vermeld.

Conclusie Informatieverstrekking

Sinds alles wel aanwezig is, zou je de informatieverstrekking voldoende kunnen achten. De informatie die er over een onderwerp aanwezig is, is er echter in (zeer) kleine mate. Daardoor is het wel in orde. , maar eigenlijk hoort een onderneming van die omvang meer te doen dan het minimum.

Werkgelegenheid en Arbeidsverhoudingen

´we recognize, consistent with local legislation, the right of every employee to form or join trade unions’

Het bovenstaande is een citaat uit de gedragcodes van BP. Er staat dat de werknemers het recht hebben, indien overeenkomstig met de lokale wetgeving, om vakbonden op te richten, of om er bij een aan te sluiten. Verder is BP tegen Kinderarbeid, want het erkent de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens verklaren ze in de gedragcodes. Ook erkennen ze de international arbeidersorganisatie en de OECD.

Verder is er ook nog samenwerking tussen de werknemer en gever om zo goed mogelijke prestaties te behalen. Dit wordt ook wel kracht bijgezet door de volgende twee citaten uit de gedragcodes;

· ‘everyone will have the opportunity to give feedback to their team leaders to enable them to improve their leadership performance without fear of victimization’
· ‘leaders will initiate and encourage open and timely two-way dialogue with their teams on all issues relating to business performance’
De informatieverstrekking over de verwachtingen van de werkgever over de werknemer staan ook allemaal vastgelegd in de gedragcodes, zelfs onder een apart kopje. Ook word het behoud van de gezondheid van de werknemers serieus genomen, en word ook op dezelfde manier behandeld in de gedragcodes. De talenten en mogelijkheden van de werknemer worden zoveel mogelijk gestimuleerd om zich te ontwikkelen.

BP staat verder open voor eventuele onderhandelingen met vakbonden. Zij bieden hiervoor de benodigde middelen aan.

Conclusie Werkgelegenheid en Arbeidsverhoudingen

Dit was beter dan de informatieverstrekking. Hier was voldoende over te vinden op andere bronnen waardoor het mogelijk werd om er een oordeel van te maken, en die is dan ook hierbij goed.

Bestrijding van Corruptie

In de gedragcodes wordt maar een klein stukje gegeven aan het onderwerp corruptie. Daar staat eigenlijk in wat je ervan zou verwachten dat erin staat, namelijk dat zij tegen corruptie zijn, en dat dat zal worden bestraft. Verder helemaal niets erover.

Wel werden er ergens anders voorbeelden gegeven van zaken waarin corruptie zich voordoet. Een daarvan speelde zich af in een land in het Midden Oosten. Een technisch manager zou £1000 ontvangen als hij een bepaald product zou aanbevelen. Zo staan er nog een aantal voorbeelden van corruptie en wat er daarna volgde. Deze technische manager had het bod niet aangenomen en had de kwestie gemeld bij het hoger management.

Maar verder niets over tussenpersonen of ondernemingsbeleid in de gedragcodes. Het zal vast wel allemaal vastgelegd zijn, maar ik kon het niet vinden, in ieder geval niet een uitgebreidere versie van wat ik wel heb kunnen vinden in de gedragcodes.

Conclusie Bestrijding van Corruptie

Dit was echt onvoldoende, er was geen informatie te vinden over de bestrijding van Corruptie in het jaarverslag. En ook de klantenservice kon me hier niet mee helpen. Daarom is dit onderdeel onvoldoende, zeker voor een onderneming met de omvang van BP.

Consumentenbelangen

Hier is het hetzelfde geval als bij bestrijding van Corruptie. Er is haast geen informatie over te vinden en als het wel aanwezig is, dan is het maar in kleine mate. In de gedragcode word wat gezegd over het leveren van de beste kwaliteit voor de laagste kosten, en daarmee rekening houdend met het milieu enz. Over de informatie vermeld op het product word weinig vermeld maar dat hoort waarschijnlijk allemaal bij het behouden van de gezondheid van de consument. Waarschijnlijk horen ook de beschermingsprocedures daarbij en de samenwerking met de overheid.

Conclusie Consumentenbelangen

Ook hier weer hetzelfde, de informatie is wel aanwezig, maar te kleine mate.

Verwerking onderneming Shell

Algemene Informatie

Shell

Hetgeen wat alle 9OO werkmaatschappijen over de wereld met elkaar verbind, is dat ze zich bezig houden met activiteiten die in ieder geval iets met energie of petrochemie te maken hebben. Shell heeft in totaal zo’n meer dan 9O.OOO mensen in dienst, waarvan er ongeveer 1O.OOO in Nederland werken. Wereldwijd opereren er bijna 48.OOO tankstations, die per dag, door ongeveer 2 miljoen klanten worden bezocht. Shell levert aan voornamelijk wegverkeer, maar ook aan andere afnemers zoals de industrie, scheepsvaart, het luchtverkeer, elektriciteitscentrales, de landbouw. Verder levert brandstoffen voor de verwarming van huizen, fabrieken, kantoren en instellingen. Shell is groot geworden als oliemaatschappij, maar sinds het vandaag de dag ook gas en elektriciteit produceert, omschrijven zij zich liever als energiemaatschappij. Verder houden zij zich ook nog bezig met wind- en zonne-energie, om de voorziening van groene energie te bevorderen

Ontstaan van Shell

Het bedrijf ‘Shell’ bestaat niet, het is een verzamelnaam voor een reeks bedrijven die samen de Koninklijke/ Shell Groep van Maatschappijen vormen. De koninklijke/ Shell Groep is ontstaan uit de samenwerking tussen een Nederlandse en Engelse onderneming. De Engelse onderneming hield zich vooral bezig met de handel in Oosterse artikelen als sierschelpen die destijds erg gewild waren. Later kwam daar de handel in lampolie bij, waarna ook de ruwe olie en het transport ervan volgden. Deze business overvleugelde al snel de handel in sierschelpen. In 1897 ging Samuel Marcus naar de beurs en kreeg daar de naam The Shell Transport and Trading Company toegekend, waardoor de schelp voortleefde in naam en beeldmerk.

Zeven jaar daarvoor werd de ‘Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot Exploitatie van Petroleumbronnen in Nederlandsch- Indië’ opgericht. Nederlandse zakenlieden hadden olie ontdekt in het oerwoud van Sumatra. De olie daar werd gezuiverd tot lampenolie, die leidde tot het ontstaan van de eerste raffinaderij van de ‘Koninklijke’.

Later kwamen de ‘Koninklijke’ en ‘Shell Transport’ elkaar tegen als concurrenten, maar ook als concurrenten van Rockefellers ‘Standard Oil’ vanuit het Verre Oosten. De ‘Koninklijke’ was vooral sterk in het winnen van olie, en ‘Shell Transport’ was vooral sterk in het vervoer ervan waardoor ze elkaar perfect konden aanvullen. Zij zagen een gezamenlijke tegenstander in ‘Standard Oil’, wat leidde tot de alliantie in 19O7. De regeling hield in dat de ‘Koninklijke’ 6O% van de winst zou krijgen, en ‘Shell’ 4O%. ‘Koninklijke’ en ‘Shell’ worden tegenwoordig ook wel de Groep genoemd. Er behoort echter nog steeds onderscheid te worden gemaakt tussen de Koninklijke en Shell. De ‘Groep’ behoort nu tot de drie grootste energiemaatschappijen ter wereld.

Shell schenkt veel aandacht aan hun milieubeleid. De groep is in de tweede helft van de jaren negentig opgedeeld in 5 divisies, waarvan een van die divisies; ‘Hernieuwbare Energie’ is. Verder hebben zij ook verschillende projecten opgestart ten behoeve van het milieu. Een voorbeeld daarvan is het financieren van het onderzoek naar de Grijze walvissen bij Sachalin, een Russisch Eiland waarvan men dacht dat het platform van Shell daar de populatie van de Grijze walvissen zou benadelen. Uit het onderzoek is echter gebleken dat dit niet waar is.

Strategische doelstellingen

Shell’s Doel

Shell verklaart dat het hun doel is om wereldleider te zijn op het gebied van energie en petrochemie. Om dat doel te kunnen bereiken moeten ze te allen tijde voldoen aan de basiseisen van een goede bedrijfsvoering. Dat zijn volgens hen; investeringsdiscipline, portfoliobeheer, operationeel excelleren tegen de laagste kosten en persoonlijke verantwoordelijkheid. Verder is hun strategie om het doel te kunnen bereiken; ”Shell in waarde laten groeien door robuuste winstgevendheid en optimaal benutten van onze concurrentievoorsprong”(Shell Report 2001).

Verantwoordelijke voor Strategische beslissingen

De Koninklijke word bestuurd door een directie, bestaande uit twee of meer directeuren. Zij worden, uit een selectie gekozen door de AVA, door de algemene vergadering van Aandeelhouders benoemd, en blijven op hun functie zitten totdat zij in pensioen treden, of worden ontslagen door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders.

Naast de directie is er ook nog de Raad van Commissarissen. De Raad van Commissarissen heeft als taak toezicht te houden op het beleid uitgevoerd door de directie. Zij controleert de algemene gang van zaken en adviseert wanneer nodig is. De raad van Commissarissen bestaat uit minstens 5 personen, en word net als de directie, gekozen uit een selectieve groep die door henzelf is opgericht. Zij treden af na 1O jaar in functie te hebben gezeten, of als de leeftijd van 7O jaar is bereikt. Het streven van de Raad is, om de Raad uit een meerderheid van buitenstaanders te laten bestaan. Dit om dubbele functies, en eigenbelang in onderneming te voorkomen.

Indeling

Zoals eerder vermeld heeft de Koninklijke/ Shell Groep een reorganisatie gehouden in midden jaren negentig. De reorganisatie hield in dat de koninklijke/ Shell Groep werd ingedeeld in vijf divisies, namelijk;

· Exploratie & Productie
Het opsporen, aanboren en produceren van gas en olie.

· Olieproducten
Het transporteren, raffineren en verkopen van olieproducten

· Downstream Gas & Elektriciteit
Het bewerken - soms vloeibaar maken – van aardgas plus transport en marketing ervan en de opwekking – met aardgas – van elektriciteit.

· Chemie
De productie en marketing van petrochemische producten en van kunststoffen polipropyleen en polyethyleen

· Hernieuwbare Energie
Het ontwikkelen, maken en verkopen van hernieuwbare energiebronnen.

Strategische doelstelling per divisie

Shell valt als energieonderneming onder te verdelen in vier grote segmenten, namelijk;
· Exploratie & Productie
· Gas & Elektriciteit
· Olieproducten
· Chemie
In elk van deze vier grootste worden strategieën vastgelegd. Die zullen in dit gedeelte worden besproken.

Exploratie & Productie

De strategische doelstelling van de Exploratie en Productiesegment valt te omschrijven als het bereiken van een blijvende groei van de lange termijn waarde. Dit willen ze bereiken d.m.v. het behouden van een ‘gezonde’ winstgevendheid. De winstgevendheid willen ze realiseren door de laagste kosten, excellent opereren, investeringsdiscipline, actief portfoliobeheer en productiegroei te gebruiken. Verder willen ze de winstgevendheid ook nog bereiken door gebruik te maken van de voordelen van de groep. Deze houden in de kwaliteit van de relaties, reputatie, kennis, medewerkers en werkmethoden van E & P.

Gas & Elektriciteit

Bij Gas en Elektriciteit willen ze hoge winstgevendheid bereiken door middel van toonaangevende technologieën en de toegang tot de markten optimaal te benutten. Verder behoort daartoe ook bij;

· Behouden van leidende positie in LNG en vloeibare producten uit gas.
· Voldoen aan de groeiende vraag naar elektriciteit door ontwikkeling van nieuwe elektriciteitscentrales + gas levering en verkoop en handelsactiviteiten en deze dan ook uit te breiden.

Olieproducten

De strategie van dit segment is om ook hier te voldoen aan de vraag naar olieproducten. Ook willen ze een breder aanbod van producten geven door snelle introductie van nieuw ontwikkelde producten en diensten. Verder zullen ze hun aandacht blijven vestigen op de kostenverlaging van hun product, op hun milieubeleid en op de ontwikkeling van de talenten van de medewerkers van Shell.

Chemie

Het segment Chemie wilt belangrijke petrochemische grondstoffen leveren aan grote industriële afnemers tegen de laagste kosten. Dat willen ze bereiken met behulp van vereenvoudigde wereldwijde processen die worden ondersteund door een netwerkorganisatie waarin de nadruk ligt op teamwork en creativiteit. De prestaties van de werknemer weten te verhogen door gebruik te maken van hun wereldwijde aanwezigheid, technologie en mogelijkheden van E- business voor Chemie.

Dat waren de vier grootste segmenten waarin je Shell kunt indelen, met hun strategieën. Naast deze vier zijn er nog andere segmenten, met een minder grote omvang. Dat betekent echter niet dat ze minder belangrijk zijn. Hieruit volgen een paar voorbeelden.

Shell Hydrogen

Een daarvan is Shell Hydrogen. Shell Hydrogen houdt zich bezig met de mogelijkheid om waterstof tot een reguliere brandstof te maken. Dat houdt in dat vele auto’s zullen lopen op water. Een voordeel daarvan is dat de schadelijke stoffen extreem gereduceerd worden, en ook het geluid verdwijnt vrijwel helemaal. Shell houd zich dan ook bezig met de ontwikkeling van waterstof als brandstof en richten zich op de bestaande technologie, maar ook met veelbelovende startende ondernemingen die zich ermee bezig houden.

Shell en duurzame Energie

Shell houd zich, naast waterstof als energiebron, ook nog bezig met andere energiebronnen, namelijk met de duurzame energiebronnen. De grootste segmenten in deze markt zijn die van de zonne-energie en die van de windenergie. Een strategische doelstelling van dit segment was om het 67% grote belang te verkrijgen in de samenwerkingschap met Siemens en EON op het gebied van zonne-energie. Het is een (veel) minder grote markt dan die van de fossiel brandstoffen, maar de zonne-energie markt is een markt die met 25% per jaar groeit. ‘Daardoor is het een goede investering in de toekomst’, zo verklaart Shell in hun Shell report ‘01.

Tactische Doelstellingen

Bij de Shell word niet aangegeven wie er verantwoordelijk zijn voor het bepalen van de doelstellingen op tactisch termijn. Dit valt ook niet af te leiden vanuit de titels van personen, zoals dat bij de verwerking van de onderneming BP het geval was.

Het aantal dodelijke ongelukken tijdens werktijd was bij Shell bij in 2001 42. Dat is het laagst ooit bij Shell. Zij willen dit aantal echter nog verder terugdringen. Na onderzoek blijkt dat in 72% van de gevallen het verkeer er een grote rol in speelt. Voornamelijk in ontwikkelingslanden, waar de verkeersomstandigheden heel slecht zijn. Ze hebben er dan ook een tactische doelstelling van gemaakt om de verkeersomstandigheden veiliger te maken voor hun personeel via verschillende procedures.

Verder worden er weinig tactische doelstellingen vermeld. Strategische doelstellingen zijn vroege voorspellingen van hetgeen wat eens zal komen, en operationele doelstellingen zijn al bijna een feit. Wat daartussen komt blijkt dus niet interessant te zijn om naar buiten te brengen.

Operationele doelstellingen

Ook hier is het mogelijk om de positieve en de negatieve reacties van elkaar te onderscheiden. De negatieve komen wederom vak van verenigingen, de positieve soms ook door verenigingen, maar vaker door de onderneming zelf. Hier volgen een voorbeelden uit;

Operationele Doelstellingen en vormgeving
In negatief perspectief

Soedan

Een van de strategische doelstellingen van Shell, was dus om het mogelijk te maken om aan de groeiende vraag van de consument toe te komen. Shell heeft dus extra olie nodig om daaraan te kunnen voldoen. Dit bleek echter geen probleem te wezen, want de scheepslading werd al gevonden. Waar het vandaan kwam is echter een ander verhaal. De oliescheepsladingen komen van Soedan. Soedan zit al 44 jaar, met een onderbreking van 12 jaar, in een burgeroorlog tussen de overheid en de rebellen in het zuiden. De rebellen in het zuiden hebben de oliebronnen in hun bezit, maar zij krijgen echter niets van de opbrengst die daaruit voortvloeit. Die winst gaat allemaal naar de overheid van Soedan, die dat stopt in materialen voor de oorlog. Zo gaat er in totaal zo’n miljoen dollar per dag in de oorlog.

De olie die uit de oliebron in het zuiden van Soedan komt, zorgt dus voor de financiering van de oorlog. Shell heeft hier net twee complete scheepsladingen van gekocht. Zij waren de eerste die de ‘schaamte’ hebben overwonnen, want zij krijgen de eer de allereerste te zijn, die de olie opkopen. Hiermee financieren zij dus eigenlijk dus de oorlog in Soedan.

Zij financieren niet alleen de oorlog hiermee, maar ook de slavenhandel die daar plaats vind. Door de oorlog is het niet mogelijk voor de Soedanese regering om ook rekening te houden met de slavenhandel waardoor deze ongestoord en ongestraft verder kan gaan.

Pesticiden

Een van de andere uitgangspunten van Shell was om de producten tegen de laagst mogelijke prijs te leveren. Dit betekent dat zij zo weinig mogelijk kosten moeten maken om de prijzen te kunnen drukken. Beleid is hetgeen wat je doet, maar ook wat je niet doet, en dat is hier het geval. Shell was tussen 1952 en 199O ongeveer de enigste leverancier van de zeer giftige drins als Endrin, Dieldrin en Aldrin. Deze drins zijn vandaag de dag opgeslagen in oude gammele opslagplaatsen waarvan het gevaar groot is dat het naar buiten ontsnapt. Of via de lekken in de opslagplaatsen, of via de lichamen van de mensen die er heel ziek door kunnen worden, het komt sowieso via de een of andere manier naar buiten.

Shell heeft wel al de drins uit een aantal opslagplaatsen in Afrika verwijderd, maar zij beschouwen het niet als hun verantwoordelijkheid om alle aanwezige drinsopslagplaatsen op te ruimen. Deze drins zijn inmiddels verboden geworden> omdat dit product verboden is geworden, dient de producent ervan ook voor de vernietiging te zorgen, waardoor het dus geboden is dat Shell hun oude voorraden pesticiden in ontwikkelingslanden verwijderen en volledig vernietigen. Shell heeft deze verantwoordelijkheid echter nog niet erkend.

Operationele Doelstellingen en vormgeving
In positief perspectief

Black Empowerment Programme

Een van de operationele doelstellingen die is vastgelegd bij Shell, en door de Shell bekendgemaakt, is hun ondersteuning van het door de overheid opgerichte Black Empowerment Programme. Dit zorgt ervoor dat Shell ten hoogste 25% van haar verkopen in Zuid Afrika uit voert aan de Thebe Investment Corporation.

Solar Dew

Een ander operationele doelstelling die zich bij Shell voordoet, vloeit voort uit het strategische plan om nog meer aandacht te gaan schenken aan het welzijn van de natuur. Wanneer er olie uit de bodem van een oceaan wordt gehaald komt er ook vuil water mee omhoog. Tot vandaag koos men ervoor om dat water weer te herinjecteren. Shell heeft echter samen met andere ondernemingen technieken ontworpen waardoor dat water kan worden gereinigd, en worden gebruikt voor de duurzame watervoorziening in de woestijn. Dankzij een nieuw ontwikkelde techniek, Solar Dew genaamd, is dit mogelijk.

Broeikaseffect

Shell neemt het broeikas effect hoog op. Als bijlage bij het jaarverslag zat een verslag van wat zij van de klimaatveranderingen vonden, en van hun aanpak tegen het broeikaseffect. Om dit enigszins beknopt te houden zal ik er een voorbeeld uit pakken van hun plannen rond klimaatveranderingen.

Het broeikaseffect wordt veroorzaakt door de uitstoot van CO2. Shell pakt het probleem bij de wortels aan en gaat de uitstoot van CO2 proberen te drukken. Dit doen zij met behulp van een nieuw ontwikkelde techniek ook wel “gas- fired Power Generation” genoemd. Deze elektriciteit word opgewekt door gas, en niet door kolen wat de hedendaagse methode is. De uitstoot van CO2 daarvan is de helft minder.
Biobrandstof

Biobrandstof is brandstof gemaakt uit landbouwstoffen. Biobrandstoffen op zich zijn koolstof neutraal maar de productie ervan vergt veel energie. In het totaal genomen bevat de landbouwstof minder broeikasgasemissies dan de traditionele brandstoffen. De kosten ervan zijn echter vier keer zo duur, waardoor de productie ervan alleen mogelijk en rendabel is wanneer er subsidie wordt verschaft. De EU heeft een voorstel gedaan om de brandstoffen verplicht per 2OO5 minstens 2% biobrandstof te laten bevatten. In 2O1O moet dit 6% zijn. Shell verricht veel onderzoek naar de biobrandstof en steunt de ontwikkeling ervan. Zij verkopen al brandstof met biologische delen in Brazilië, Zweden, de verenigde Staten en Frankrijk.

Stakeholders, hun mate en resultaten van bemoeienissen

Vakbonden

Hier is hetzelfde verhaal als bij BP. De vakbonden hebben bij ieder bedrijf ongeveer evenveel recht van spreken. Dit staat namelijk vrijwel allemaal wettelijk vastgelegd waardoor de invloed van een vakbond niet variabel kan zijn.

Hoe vaak zij die invloed uitoefenen is ook weer hetzelfde verhaal. Des te vaker de onderneming iets verkeerd doet in de ogen van de vakbond of werknemer, zullen zij zich verantwoordelijk gaan voelen om iets te ondernemen.
Acties

De vakbonden houden zich bezig met de belangen van de werknemers. Een bekend voorbeeld waar de vakbonden zich voor inzetten is de CAO, ofwel de Collectieve Arbeidsovereenkomst. Ook dit jaar hebben deze vergaderingen zich voorgedaan en wel tussen de directies van Shell Nederland Raffinaderij, Shell Nederland Chemie en de vakbonden FNV en CNV. Zij hebben op 17 in de vijfde ronde van het overleg een principeakkoord bereikt over een CAO met een looptijd van 18 maanden; van 1 april dit jaar tot 1 oktober 2003.

De CAO bevat een salarisverhoging van 3,6% op 1 april dit jaar, en 1,65% op 1 april 2003. verder ontvangen de werknemers ook nog een extra 300,- Euro vanwege de goede prestaties van de onderneming.

Verder heeft Shell ook nog toegestemd tot een Tino- onderzoek naar de werkdruk op de werkvloer om te kijken naar eventuele verbeteringen.

Het resultaat van hun bemoeienissen hier zijn dus dat het loon is gestegen, zij krijgen een extra vrije dag, een bonus plus de mogelijkheid tot vermindering van de werkdruk.

Milieu en natuurorganisaties

Milieu en natuurorganisaties zullen alleen ingrijpen wanneer zij vinden dat de onderneming iets doet wat in hun ogen moreel, maatschappelijk en/ of sociaal onverantwoord is. Des te vaker de onderneming iets dergelijks onderneemt, de vaker krijgen zij daar een respons van door de milieu en natuurorganisaties.

Acties

De milieu en natuur organisaties hebben invloed in de onderneming door het in de publiciteit brengen van zaken waar zij, en vermoedelijk vele andere mensen, het niet mee eens zijn. Dit is een negatieve publiciteit voor de onderneming wat uiteindelijk zichtbaar zal zijn in de afzet van hun product. De negatieve publiciteit zorgt ervoor dat mensen er over gaan twijfelen om hun product te kopen, als de productie, werving e.d. niet moreel verantwoord uitgevoerd is. Ondernemingen zullen er veel voor doen om dit te kunnen voorkomen. Dit is goed zichtbaar de laatste tijd, het is een must voor de grote multinationals om bijvoorbeeld milieuverslagen uit te brengen. Ook Shell doet hieraan mee, zij brengen samen met hun Shell Report een ‘Planet, People & Profits’ verslag mee waarin allemaal ethische zaken staan. Shell blijft echter niet uit de roos van de milieuorganisaties. Er zijn verschillende zaken waar zij mee in strijd gaan, en die dan naar buiten brengen om ervoor te zorgen dat ze ermee de bestreden activiteiten staken. Voorbeelden hiervan zijn vermeld bij de operationele doelstellingen. Een voorbeeld hiervan is de strijd van Greenpeace tegen de opslag van zeer giftige pesticiden. Zij strijden ertegen om die voorraden te laten vernietigen. Hun overtuigingskracht is echter niet zo groot, want de opslagplaatsen van Drins liggen er namelijk nu nog. Greenpeace wilt meer invloed in deze kwestie in deze, en in andere kwesties, waardoor zij meer invloed nodig hebben om de uiteindelijke uitkomst te kunnen beïnvloeden. Daarom hebben zij besloten om in de AVA van Shell te komen. Wanneer zij daar in komen te zitten krijgen zij meer invloed op de beslissingen.

Een positief voorbeeld van de invloed van de natuurorganisaties is verricht bij Shell Canada. Een voorbeeld daarvan komt uit Shell Canada. Zij hebben een initiatief genomen omtrent klimaatveranderingen die de vermindering van broeikasgasemissies moet stimuleren. Zij hielden in dat de broeikasgasemissies van 2OOO op hetzelfde niveau moeten liggen als van 199O. Dit gedeelte van het uitgangspunt is inmiddels gehaald (!). Wanneer dit bereikt werd, dan zou de volgende doelstelling zijn om op 2OO8 het niveau 6% lager te krijgen.

Mensenrechtenorganisaties

Hier is hetzelfde verhaal als bij milieuorganisaties, zij treden alleen op wanneer de betreffende onderneming in hun ogen iets verkeerd doet.

Ook de hoeveelheid invloed die zij op een onderneming kunnen uitoefenen hangt af van de grootte van de organisatie. Des te meer leden ze hebben, des te groter is hun stem en dus hun invloed.

Acties

Een voorbeeld van de invloed van mensenrechtenorganisaties is te vinden in het beleid van Shell tegenover kinderarbeid. Ook hier heeft Shell een fel beleid tegenop gevoerd. Alle Shell medewerkers zijn ouder dan de wettelijke minimumleeftijd voor werknemers. In landen waar kinderarbeid voorkomt en waar het gevaar bestaat dat het er plaats kan vinden, worden er controleprocedures toegepast door verschillende onafhankelijke instanties.

Shell onlangs in conflict gestaan met Pax Christi en Amnesty International. Shell had volgens hen in Ogoniland, Nigeria de Verklaring van de Mensenrechten geschonden. Shell heeft na deze prikkel van Pax Christi en Amnesty International besloten om de 'Verklaring van Algemene Beleidsuitgangspunten' aan te passen. Hierin zal dus expliciet worden verwezen naar de Verklaring van de Mensenrechten. “Dit was een hele serieuze stap in de goede richting” verklaren Pax Christi en Amnesty International, “maar wel de eerste. Pax Christi en Amnesty International verwachten dat ook de tweede stap door Shell zal worden uitgevoerd. Deze zal bestaan uit het opzetten van een effectief systeem tegen het schaden van de mensenrechten”. Pax Christi en Amnesty International spraken hun hier op aan via allerlei documenten. Shell was bereid om mee te werken met de communicatie, wat ertoe heeft geleid dat de gehele conversatie tussen Shell en Pax Christi en Amnesty International zijn gepubliceerd op het internet (www.paxchristi.nl/com -> zoek naar; Shell). Zij verklaren dan ook dat zij waardering hebben voor Shell’s medewerking, en verklaren in hun verslag dat Shell een van de eerste is die op de goede weg is geraakt. De conversatie heeft dan ook geleid tot veranderingen in het beleid van Shell, welke ook officieel zijn vastgelegd.

Ondernemingsraden

De ondernemingsraden treden net als bij BP alleen op wanner zij, of hun werknemers, dat nodig achten. Vaak wordt om de bepaalde periode sowieso een vergadering gehouden waarin de gang van zaken worden uiteengelegd. Maar zij kunnen ook zelf een vergadering het leven in roepen om een kwestie in het licht te brengen.

Hun mate van invloed is geregeld. In sommige kwesties is hun antwoord beslissend, en in andere kwesties hebben ze alleen maar een adviesgevende rol.

Shell heeft na het vele contact opnemen nog steeds niets losgelaten over hun ondernemingsraad. De reden ertoe wilden ze niet vermelden. Alle ondernemingen met meer dan 35 werknemers zijn verplicht een ondernemingsraad te hebben, en sinds Shell ongeveer 9O.OOO werknemers heeft, zijn zij verplicht een ondernemingsraad te hebben. Ze willen er echter niets over kwijt, waardoor het onmogelijk is om er iets over te kunnen zeggen.

Onafhankelijke instanties

Shell word gecontroleerd door twee onafhankelijke accountantskantoren/ adviesbureaus, namelijk KPMG en PricewaterhouseCoopers. Dit houdt in dat bijvoorbeeld de jaarverslagen worden gecontroleerd op waarheid en betrouwbaarheid. Hier moet dan een verklaring worden afgelegd die in het jaarverslag zal worden geplaatst. Ze controleren niet alleen hetgeen wat in het jaarverslag staat, ook wat er niet in vermeld word, word gecontroleerd door de accountantsbureaus. De controlering van het jaarverslag is vastgelegd volgens richtlijnen die moeten worden gevolgd. Een van de drie ondernemingen die een maatschappelijk jaarverslag uitgeeft, laat het ook controleren door een externe deskundige zoals een accountantskantoor. Shell is dus daar dus een van, want aan het begin van het People, Planets & Profits verslag staat een verklaring van KPMG dat de informatie die hierin staat door hen is gecontroleerd, en wat hun bevindingen zijn. In dit geval verklaarde ze dat er in het jaarverslag geverifieerde, en niet geverifieerde informatie stond.

Verder verklaart KPMG de controle volgens de officiële richtlijnen hebben uitgevoerd. De controle moeten zodanig worden gepland en uitgevoerd dat men er zeker van kan zijn dat er geen al te belangrijke fouten in blijven zitten. Voor de controle moeten ook de financiële zaken van het jaarverslag worden bekeken en gecontroleerd worden. Ook moet er een algehele beoordeling van de jaarrekening worden gemaakt. Deze worden achter hetgeen geplaatst waar het over gaat. Iedere verklaring van de accountants van de Koninklijke/ Shell groep worden geplaatst achter het onderdeel waar zij betrekking op hebben. In elk onderdeel van het jaarverslag was goed gerekend door KPMG en PricewaterhouseCoopers.

De richtlijnen van OESO

Informatieverstrekking

Sinds Shell een echte multinational is, zou hun niveau van jaarverslagen heel hoog moeten liggen. Het informatiebeleid moet immers zijn afgestemd op bijvoorbeeld de grootte van een onderneming. Dit is in ieder geval allemaal goed geregeld bij Shell. In het begin heb ik alle benodigde jaarverslagen aangevraagd per e-mail. Dit werd echter geen succes, want de jaarverslagen bleven maar uit. Toen heb ik enige tijd later de klantenservice nummer gebeld van Shell. Dit nummer was makkelijk te verkrijgen op de site van Shell. Daar kreeg ik een behulpzame vrouw opgestuurd die mij meelevend kon meedelen dat er binnenkort jaarverslagen op mijn deurmat zouden liggen. Het begin was goed, alleen dat laatste stuk niet echt.

De belofte die zij had gemaakt kwam niet uit. Drie dagen later heb ik weer gebeld om te vragen waar de jaarverslagen bleven. Ik kreeg (vermoedelijk) weer dezelfde vrouw aan de telefoon die de situatie geduldig aan mij uitlegde. De jaarverslagen waren namelijk op, wat zij niet wist. Ze hadden nieuwe aangevraagd en die lagen al voor me klaar. Ze kon me meedelen dat er al een pakketje voor me klaar lag. Ik heb er toen nog wat extra jaarverslagen toegevoegd, en ook dat verliep prima. In totaal kreeg ik;

· Verslag over 2001 Nederlandstalig
· People, Planets and Profits;The Shell Report 2001 Engelstalig
· People, Planets and Profits; samenvatting van “The Shell Report” Nederlandstalig
· Climate Change What does Shell think and do about it?Nederlandstalig
· Shell in Nederland Nederlandstalig
· Klein boekje; Voorstel tot wijziging van de Statuten Nederlandstalig
· Brief aan aandeelhouders inzake AVA Nederlandstalig
· Tell Shell formulier, mogelijkheid tot mening geven op jaarverslag Nederlandstalig

De informatie die door Shell word verstrekt via jaarverslagen, word gecontroleerd door twee accountantsbureaus, namelijk KPMG en PricewaterhouseCoopers. Zij controleren zowel het financiële, als het sociale en maatschappelijke gedeelte van het verslag. Dit geeft een zegel van betrouwbaarheid over het verslag. In het jaarverslag worden ook de nodige aspecten vermeld als de naam van de onderneming, vestigingsplaats, telefoonnummer enz.

De inhoud van de jaarverslagen bevatten alle vereiste informatie volgens de OESO richtlijnen. De financiële resultaten, ondernemingsdoelstellingen, leden van Raad van Bestuur en hun bezoldiging (voor de bezoldiging is er zelfs een heel apart hoofdstuk voor uitgetrokken), ingrijpende kwesties en deels de bestuursstructuur en beleid enz. Hiermee voldoen zij aan OESO richtlijn onderdeel III informatieverstrekking artikel 4 lid a).
De gedragscodes die leven bij de Koninklijke/ Shell groep worden niet via media zoals tv of kranten weergegeven. De gedragscodes van Shell zijn te bezichtigen op hun site, namelijk www.shell.com. Die zijn dan te downloaden op de computer waarmee je de gehele gedragscodes kunt bekijken, in volle versie, maar ook in een verkorte versie.

Naast de gedragscodes wordt er heel veel aandacht besteed aan bijvoorbeeld maatschappelijke, sociale en ethische vraagstukken. Zoals boven te zien is, zijn drie van de acht jaarverslagen volledig gericht op sociale, maatschappelijke of ethische vraagstukken. Ook worden er tussendoor bij de andere jaarverslagen dit soort onderwerpen behandeld, waardoor je kunt spreken van grote aandacht voor de informatieverstrekking van dat soort zaken. Wat er echter niet wordt vermeld, zijn de aparte ondernemingen die waaraan die van toepassing zijn. Dat kan komen vanwege het grote aantal ondernemingen, en het daarom te veel ruimte inneemt om erin te verwerken.

De verklaringen en de gedragscodes inzake het ondernemingsgedrag waren te vinden in het jaarverslag. Zij zijn hierop beoordeeld en het bleek dat Shell aan de voorhoede stond met nog een aantal ondernemingen van de MVO, ook wel de Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen genoemd. Dit betekent dat zij kunnen worden gezien als; “Zeer transparante bedrijven; noemen concrete activiteiten, de resultaten daarvan, incl. wettelijke verplichtingen en onafhankelijke toetsing.”(bron ‘Reader Bedrijfsethiek’ samenstelling; R. Niamat & H. Semeijn. Datum publicatie: april 2002)

Ook wordt er informatie gegeven over het controleren van de naleving van de wetten. De systemen die zij gebruiken voor het beheersen van risico’s worden echter niet vermeld. Informatie over hun relatie met werknemers en belanghebbenden worden dan weer wel uitgebreid besproken.

Conclusie Informatieverstrekking

Zoals hierboven te zien is, voldoet Shell aan bijna alle eisen van de OESO richtlijnen. Er ontbreken een paar aspecten die er wel behoren te zijn volgens de OESO, maar de hoeveelheid in vergelijking met de rest van het onderdeel is te weinig om het onvoldoende te kunnen noemen. Punt vijf was echter wel een belangrijk onderdeel, maar aan de andere twee onderdelen van punt twee, voldoet Shell wel.

Werkgelegenheid en arbeidsverhoudingen

“ To employees
To respect the human rights of their employees, to provide their employees with good and safe
conditions of work, and good and competitive terms and conditions of service, to promote the
development and best use of human talent and equal opportunity employment, and to encourage the
involvement of employees in the planning and direction of their work, and in the application of
these principles within their company It is recognised that commercial success depends on the
full commitment of all employees.”

Dit is een citaat uit de gedragcodes. Hier staat onder andere in dat zij voor goede en veilige werkomstandigheden zorgen. Ook verklaren zij dat de talenten van de werknemers uitgebreid de kans zullen worden gegeven om zich verder te kunnen ontwikkelen. Zij willen de werknemers betrekken bij de planning en vorming van hun werk, en bij het toepassen van deze regels. Het succes van een onderneming ligt in de handen van de volle overgave van de werknemers aan het bedrijf.

In de gedragscode staat dus niets vermeld over het mogen aansluiten bij een vakbond. Alle werknemers van de Koninklijke/ Shell Groep hebben echter wel het recht om zich aan te sluiten bij een vakbond. Daardoor kunnen zij via de vakbond aanspraak maken op een loonsverhoging. Dit is te zien in ‘De stakeholders; Vakbonden’. Omdat de werknemers bij een vakbond zijn aangesloten, zullen zij dus ook niet zo snel ontslagen kunnen worden. Shell zal de vakbonden “binnen redelijk termijn” waarschuwen over de mogelijke menselijk arbeid vervangende ontwikkelingen. Dus ook de mogelijkheid van Shell om te kunnen dreigen met verhuizen van onderdeel, is hiermee uitgesloten. Shell heeft dit zelf onmogelijk gemaakt door het mogelijk maken van vakbonden.

De Koninklijke/ Shell groep voert beleid tegen kinderarbeid. Een onafhankelijke instantie is daar verantwoordelijk voor. Zo is geen van Shell’s werknemers ouder dan het wettelijke minimum leeftijd voor werknemers, en er dus nergens kinderarbeid afspeelt. Ook is er geen sprake van gedwongen- of dwangarbeid.

Het is bij het aanstellen van topfunctionarissen onmogelijk om discriminatie te vermijden. De directie en Raad van Commissarissen –de twee grotere onderdelen van Shell bestuur– worden tijdens de Algemene Vergadering van Aandeelhouders gekozen. Als zij ‘kwaad wil’ hebben, dan is daar weinig aan te doen. De kans dat deze gebeurtenis zich voordoet is echter klein, sinds de AVA vrij groot is.

De werknemers hebben dus recht op een vakbond, maar niet alleen dat. Shell werkt ook hard aan verbetering van de werkomstandigheden. Het aantal doden in werktijd bedraagt 42 en het is dan ook een streven van Shell om dat aantal naar beneden te halen. De maatregelen om de veiligheid van hun werknemers te waarborgen is dus aanwezig, maar of zij doeltreffend zijn, dat is onbekend. De vele doden zijn voornamelijk veroorzaakt door de slechte infrastructuur in veel arme landen (72% van de werknemers zijn daardoor omgekomen). Wanneer dit onderdeel van het probleem wordt aangepakt, zal het aantal waarschijnlijk dalen en is het dus zeker wel effectief.

Een van de strategische doelstellingen van de Koninklijke/ Shell groep was om alle talenten uit haar werknemers te halen. Ook worden er werkprojecten opgezet in landen waar een behoefte is aan werkgelegenheid. Een voorbeeld hiervan is het opgezette project in Malampaya. De benodigde pijpleiding die daar zal worden aangelegd, zal voor waarschijnlijk 20 jaar werkgelegenheid zorgen.

Conclusie Werkgelegenheid en Arbeidsverhoudingen

Ook hier is het vrijwel allemaal in orde. Sommige aspecten worden niet in de gedragcode vermeld maar dat zijn er niet aanzienlijk veel. Verder wordt goed rekening gehouden met de werknemers, die hierdoor onder goede arbeidsomstandigheden goed en kwalitatief sterk werk kunnen afleveren.

Bestrijding van Corruptie

Natuurlijk is er ook bij Shell sprake van Corruptie. In 2OO1, waren er 13 gevallen van omkoping bekend. Negen van die zaken werden afgewezen en gemeld bij Shell. De andere drie waren bewezen dat ze zich hadden laten omkopen. De laatste case is nog in onderzoek.

Om dit soort situaties te vermijden heeft de Shell de “Dealing with Bribery and Corruption” management opgericht. Zij houden zich bezig met et controleren van eventuele omkopingen en corruptie.

Ook in hun “Business Principles” worden hun standpunten van Omkoperij en Corruptie opgenomen. Deze visie wordt dan ook jaarlijks aan alle werknemers in elk land van de Koninklijke/ Shell groep gegeven, zodat zij zich deze principes blijven herinneren. Zij spreken dus publiekelijk tegen omkoping en afpersing. Er wordt ook de mogelijkheid gemaakt tot conversaties met de samenleving via de ‘Ethics and Compliance Helpline’. Hier hebben de mensen de mogelijkheid om vermoedelijke corruptie of omkoping aan te geven.

De externe accountantskantoren moeten ervoor zorgen dat transacties buiten de boeken blijven. Zij controleren of er geen geld word achtergehouden of andere onwettige financiële bijdragen. Wanneer dit wel het geval is, dient dit meteen te worden doorgegeven aan het hoger management.

Conclusie Bestrijding van Corruptie

Bij dit onderdeel word minder vermeld dan bij andere onderdelen. Het werd niet genoemd in de gedragcodes. Ze staan echter wel in de uitgebreide Business Principles wat ook voldoende is. Dit onderdeel had wat uitgebreider gemoeten.

Consumentenbelangen

“To win and maintain customers by developing and providing products and services which offer value interms of price, quality, safety and environmental impact, which are supported by the requisite
technological, environmental and commercial expertise”.

Dit is een citaat uit de gedragcodes van Shell. Hier staat in feite dat zij het zien als hun verantwoordelijkheid om service te geven die van goede prijs, kwaliteit, veiligheid en milieuvriendelijkheid zijn. Dit is te bereiken via technologische, milieukundige en commerciële ervaring.

Alle andere genoemde delen die in de OESO vereisten vallen zijn in dit stuk vermeld. De verschaffing van duidelijke informatie (safety) enz. Als conclusie kan dus worden gezegd dat het in orde is.

Conclusie

Hoofdvraag: Hoe gaan bedrijven om met ethische vraagstukken?

In feite is dit een heel moeilijke vraag om te beantwoorden, want het ligt er heel erg aan, welke informatie je hebt verzameld. Een onderneming kan de hele wereld laten geloven dat zij alleen maar ethisch verantwoorde handelingen verrichten, terwijl ze achter de rug snode plannetjes hebben om bijvoorbeeld de Amazone weg te kappen. Ze investeren in een zonne-energiebedrijf en de wereld is tevreden. Kijk maar naar de analyse van Earth Day 2000 waarom BP volgens hen investeerde in Solarex.

Toch krijg je bij Shell het idee dat ze het toch wel enigszins serieus nemen. In de gedragcodes wordt meer aandacht besteed aan de vereiste zaken. Van BP kreeg ik een Engelstalig boekje, van Shell kreeg ik een achttal jaarverslagen. De vereiste informatie werd dus door Shell veel uitgebreider behandeld dan bij BP.

Bij Shell kreeg je dan ook veel meer het idee dat zij veel aandacht besteedde aan ethische vraagstukken dan BP, hoewel ik niet zeker weet of dat wel zo is. Bij Shell hadden ze veel meer concrete voorbeelden dan BP, want die verklaarden alleen hoe goed zij wel niet zijn met ethische vraagstukken, maar geen een voorbeeld.

Shell had veel meer positieve reacties op hun handelingen dan BP. Natuurlijk waren er ook negatieve bij, maar de positieve kwamen niet alleen van de kant van Shell, maar ook bijvoorbeeld van Amnesty en Pax Christi. Daardoor krijgt hun reputatie als maatschappelijk verantwoord ondernemer een veel geloofwaardiger karakter. BP daarentegen had minder in hun gedragcodes, het jaarverslag was te klein en er werden geen concrete voorbeelden gegeven.

Als conclusie kan dus worden gezegd dat Shell flink haar best doet om haar reputatie als maatschappelijk verantwoord ondernemer hoog te houden via de vele informatie te vinden in hun gedragcodes, site en jaarverslagen. Hier komen de positieve reacties ook van de stakeholders, en niet alleen van zichzelf. Ook komt Shell goed door de OESO vereisten. BP heeft ook wel informatie over hun behandeling van ethische vraagstukken maar in veel kleinere mate. En ook de OESO vereisten halen ze minder makkelijk. Blijkbaar besteedt Shell meer aandacht aan ethische vraagstukken, en gaan ze er zorgvuldiger mee om via goede communicatie en behandeling. BP besteed ook wel aandacht aan de communicatie en behandeling van de stakeholders, maar in mindere mate dan Shell.

Bronnenlijst

De volgende bronnen heb ik gebruikt voor het maken van het verslag;

Telefoonnummers

· Shell klantenservice 0900 202 2710
· BP solar 020 463 8788
· Scoot 0800 7007
· Hedendaagse Scoot 0900 0700
· BP Nederland klantenservice 0104175063

Internetsites

· www.shell.com naar jaarverslagen en info gezocht
· www.bp.com naar jaarverslagen en info gezocht
· www.amnesty.nl naar info over mensenrechten gezocht
· www.greenpeace.nl naar info over milieukwesties gezocht
· www.oneworld.nl naar info over mensenrechten gezocht
· www.corpwatch.nl naar info over mensenrechten en milieukwesties gezocht
· www.hrw.com naar mensenrechten gezocht
· www.paxchristi.nl naar mensenrechten gezocht

Jaarverslagen

Shell

· Verslag over 2001 Nederlandstalig
· People, Planets and Profits;The Shell Report 2001 Engelstalig
· People, Planets and Profits; samenvatting van “The Shell Report” Nederlandstalig
· Climate Change What does Shell think and do about it?Nederlandstalig
· Shell in Nederland Nederlandstalig
· Klein boekje; Voorstel tot wijziging van de Statuten Nederlandstalig
· Brief aan aandeelhouders inzake AVA Nederlandstalig
· Tell Shell formulier, mogelijkheid tot mening geven op jaarverslag Nederlandstalig

BP

Van BP heb ik gekregen en gebruikt het Annual Report 2001.

Van beide ondernemingen heb ik ook nog de gedragcodes gebruikt. Verder heb ik ook nog gebruik gemaakt van de Reader bedrijfsethiek.

Mening

Dit was een leuk verslag om te schrijven, mede vanwege het ontdekken van de echte gezichten van de multinationals. Het blijkt dat ze toch nog wel eens onverantwoord ondernemen, wat niet meer werd verwacht vanwege de dekmantel er omheen.

Het lastige van deze PO was toch wel de goede informatie verkrijgen. Soms wilden ze niet meewerken, en soms waren ze wel bereid om te helpen, maar sturen ze de verkeerde informatie. Zo kreeg ik bij Shell ‘People, Planets & Profits’ drie keer. Beter te veel dan te weinig, maar wat als het laatste het geval was. Verder was het bellen wel een leuke ervaring, dat had ik namelijk nog niet zo vaak gedaan tot nu toe.

Het verwerken van de informatie verliep ook niet altijd zoals het moest. Het jaarverslag van BP was geheel in het Engels. Na de verwerking van BP ben ik alles nog eens een keer na gaan lopen voor fouten, waarbij ik vele kromme zinnen tegenkwam. Als er dus nog een enkele aanwezig is, dan komt dat door mijn vertalingfout. Ook was ‘People, Planets & Profits’ in het Engels.

Verder was het verslag wel aardig te doen. De vragen wilden nog wel eens lastig zijn vanwege informatiegebrek, maar daar kon ik verder niets aan doen.

Voor mensenrechten moet ik naar www.amnesty.nl, daar staat namelijk iets waardevols over Shell, en er staat iets nuttigs over het milieubeleid van BP op www.greenpeace.nl.

Plan van Aanpak

De hoofdvraag van deze PO zal worden uitgesplitst in een vijftal deelvragen. De hoofdvraag zal als volgt zijn; “Hoe gaan bedrijven om met ethische vraagstukken?”.

De hoofdvraag wordt opgesplitst in de volgende deelvragen;

1. Bestaat er binnen het bedrijf beleid op strategisch niveau?
2. Bestaat er binnen het bedrijf beleid op tactisch niveau?
3. Bestaat er binnen het bedrijf beleid op operationeel niveau?
A) Hoe word dit vorm gegeven?
B) In welke mate en hoe bemoeien de volgende stakeholders zich ermee?
- Vakbonden
- Milieu- en natuurorganisaties
- Mensenrechtenorganisaties
- Ondernemingsraden
D) Wat is het resultaat van hun bemoeienissen?
4. Welke rol spelen onafhankelijke instanties/ bureaus bij het opstellen, controleren en verantwoorden van de gedragcodes?
5. Voldoen de codes aan de richtlijnen van de OESO?

Noodzakelijke deelactiviteiten met bronnenlijst

Noodzakelijke deelactiviteiten zullen zijn het aanvragen van jaarverslagen via de Shell en BP klanten of jaarverslagenservice. Van Shell is dat; 0900 202 2710. Van BP heb ik niet echt een klantenservice nummer kunnen vinden, daarom bel ik een departement van BP die mij misschien kunnen helpen, namelijk die van zonne-energie; 020 463 8788 of die van Gas; 010 417 5128. Als die mij niet kunnen helpen kan ik me altijd nog richten tot hulpmiddelen als Scoot; 08007007. Verder moet er ook nog worden gekeken in de gedragcode en voor andere informatie op het internet. De gedragcodes zijn allebei te vinden op de site van de desbetreffende onderneming namelijk www.bp.com en www.shell.com.

Voor mensenrechten moet ik naar www.amnesty.nl, daar staat namelijk iets waardevols over Shell, en er staat iets nuttigs over het milieubeleid van BP op www.greenpeace.nl.

Planning

Week 20 Selecteren van nuttige informatie uit jaarverslagen, sites en gedragcodes
Week 21 Afronden BP t/m vraag 3
Week 22 Afronden BP
Week 23 Afronden Shell t/m vraag 3
Week 24 Afronden Shell + maken van bronvermelding, inleiding en conclusie voorkant enz.
Week 25 Inleveren PO.

Zwieselberg

Zwieselberg is een gemeente en plaats in het Zwitserse kanton Bern, en maakt deel uit van het district Thun. Zwieselberg telt 261 inwoners.

Zwiggelte

Zwiggelte is een klein dorp in de provincie Drenthe, behorend tot de gemeente Midden-Drenthe. Het dorp ligt ten noordwesten van Westerbork.

Zwijg Kleine

Zwijg Kleine is een theaterkomedie geschreven door Fitzgerald Kusz. De komedie werd geproduceerd door het Vlaamse productiehuis Studio 100 en speelde in zaal Elckerly in Antwerpen dat eigendom is van datzelfde productiehuis van 7 november 2008 tot en met 28 december 2008.

Zwijgplicht

De zwijgplicht is de verplichting die mensen opgelegd wordt, of zelf op zich nemen, om te zwijgen. Ze mogen dus niets verklappen of doorvertellen aan anderen.

Art. 458 Strafwetboek (België)
Geneesheren, heelkundigen, officieren van gezondheid, apothekers, vroedvrouwen en alle andere personen
die uit hoofde van hun staat of beroep kennis dragen van geheimen die hun zijn toevertrouwd,
en deze bekendmaken buiten het geval dat zij geroepen worden om in rechte (of voor een parlementaire onderzoekscommissie)
getuigenis af te leggen en buiten het geval dat de wet hen verplicht die geheimen bekend te maken, worden gestraft met
gevangenisstraf van acht dagen tot zes maanden en met geldboete van honderd frank tot vijfhonderd frank.
Vrijwilligers (België) Vrijwilligers (vooral degene die actief zijn in de socio-culturele en paramedische sector) zijn gebonden door de wettelijke zwijgplicht - volgens artikel 458 van het Strafwetboek -

Zwijgplicht: Als er geen geval van nood is (voor de persoon zelf, andere leden lopen geen gevaar,…), moet je het geheim bewaren (niet tegenover de ouders). Aan de politie mag je dus niks zeggen. Enkel een rechter kan je verplichten te spreken, indien hij dit nodig acht. Als je je niet aan de zwijgplicht houdt kan je vervolgd worden. Bij vrijwilligers houdt men wel rekening met het feit dat men vaak niet goed op de hoogte is van wat kan en wat niet kan. Dit wordt soms gezien als verzachtende omstandigheid, als deze regels je niet werden duidelijk gemaakt door de vereniging waarvoor je als vrijwilliger optrad.


Andere : Bepaalde criminele genootschappen zoals de maffia kennen een strikte zwijgplicht Omerta . Ook geheime of besloten genootschappen zoals vrijmetselaarsloges leggen hun leden een zwijgplicht op om over dat wat hen binnen de beslotenheid wordt toevertrouwd bekend te maken. Ook in studentenverenigingen wordt dit beginsel soms toegepast, maar dan vooral over hetgeen er in de vereniging gebeurt zoals bv. de intiatie-riten. In slotkloosters kan het een leefregel zijn.

Een verwant begrip is het beroepsgeheim, dat is dan vooral een beroepsethiek gebonden materie zoals voor dokters, advocaten, edm.

Caleidoscoop:Boedts, Marc, Strafbare handelingen: begeleiding en sancties. Verslag van de ICOR-studiedag

Zwijgrecht

Het zwijgrecht is het recht van een verdachte om te zwijgen op vragen van de gerechtelijke autoriteiten.

Men heeft echter niet het "recht om een leugen te vertellen". Wanneer men dus geen gebruik van het zwijgrecht wenst te maken, wordt men geacht de waarheid te vertellen.

Het zwijgrecht vloeit voort uit het beginsel van nemo tenetur prodere se ipsum, wat letterlijk "niemand is gehouden tegen zichzelf (bewijs) te leveren" betekent en het beginsel van 'nemo cogitur' wat "niemand wordt gedwongen (tegen zichzelf bewijs te leveren)" betekent.


[bewerk] Situatie in Nederland
In Nederland heeft elke verdachte het recht te zwijgen op vragen van de politie en het OM, tijdens verhoor of het onderzoek ter terechtzitting.

Hierop is een uitzondering van toepassing:

Een verdachte moet meewerken wanneer er sprake is van "een aan de wil van de verdachte onafhankelijk goed". Zo moet een verdachte bijvoorbeeld meewerken aan een bloedproef (bij een verdenking van alcoholgebruik in het verkeer). Of de verdachte moet meewerken aan het afstaan van bijvoorbeeld wangslijm, huidschilfers of haar ten behoeve van een DNA-test. Een dergelijke DNA-test kan alleen gedaan worden op verzoek van de Officier van Justitie en op bevel van de Rechter-commissaris. Tevens moeten er ernstige bezwaren bestaan jegens deze verdachte en moet voorlopige hechtenis voor het vermeende delict op te leggen zijn.

Zwijgspiraal

De Zwijgspiraaltheorie is een theorie uit de communicatiewetenschappen, ontwikkeld door de Duitse wetenschapster Elisabeth Noelle-Neumann. De theorie van de zwijgspiraal gaat uit van de grote macht van de media. Volgens Neumann moet men zoeken naar de effecten van alle boodschappen en niet naar de effecten van enkele boodschappen. Zij zette zich af tegen het heersende model, gebaseerd op het model van Klapper (1960).

Dat onderzoekers er in het algemeen niet in slaagden de grote effecten van de media aan te tonen, kwam volgens haar door de onderzoekers die onvoldoende rekening hebben gehouden met het feit dat communicatie trapsgewijs plaatsvindt. Aangezien tv-kijkers hun verworven kennis en meningen overbrengen op de niet-kijkers, konden onderzoekers geen verschillen vinden tussen beide, en konden zij de veronderstelde effecten van de televisie op het publiek niet aantonen.

Dat televisie geen invloed zou hebben op het publiek vergelijkt Neumann met een gecamoufleerde olifant. De effecten zijn zo gigantisch groot dat we ze juist daarom niet kunnen waarnemen.

Inhoud [verbergen]
1 Uitgangspunten van de zwijgspiraaltheorie
2 Drie factoren
3 Essentie van de zwijgspiraaltheorie
4 Zie ook
5 Externe link



[bewerk] Uitgangspunten van de zwijgspiraaltheorie
Mensen zijn irrationeel; zij gaan op hun gevoelens af;
De macht van de media is groot, voornamelijk als het type medium selectief gebruik bemoeilijkt, zoals bij televisie, wat volgens Neumann een non-selectief medium is (er zijn meer kranten waar de consument kan uit kiezen, dan dat er televisiezenders zijn);
De invloed van de media is slecht en verwerpelijk;
Mensen leven voortdurend met de angst voor sociale isolatie. Een mening uiten die niet door het merendeel van de bevolking gedeeld wordt, zou sociale isolatie kunnen veroorzaken. Daaruit groeit de neiging zich aan te sluiten bij de heersende opvattingen.

[bewerk] Drie factoren
Volgens de Zwijgspiraaltheorie zijn er 3 factoren: cumulatie, consonantie en openbaarheid, die de werking van de media bepalen en haar zo machtig maken.

Cumulatie: mediaboodschappen worden steeds herhaald (een onderwerp komt in de krant, op televisie, op internet). De kans dat iemand het bericht niet gehoord heeft, is klein aangezien de berichtgeving ook op regelmatige tijdstippen herhaald wordt (elk uur een nieuwsbulletin).
Consonantie: mensen conformeren zich aan de heersende opvattingen uit angst voor sociale isolatie, ze spannen zich in om in de pas te blijven met de publieke opinie, zoals zij die waarnemen. Dit geldt ook voor de zenders, want zij houden rekening met de opinie, journalisten beslissen welke onderwerpen nieuwswaarde hebben en welke niet. De selectiecriteria van journalisten zijn vaak gelijklopend en zij passen zich ook aan de heersende opvattingen, waardoor de verslaggeving over bepaalde gebeurtenissen in de verschillende media in grote mate overeenstemt. ‘Pack journalism’ duidt op dit verschijnsel.
Openbaarheid: De mens is volgens Neumann sterk afhankelijk van zijn omgeving. Het individu vormt een eigen mening met behulp van de informatie over deze omgeving, die ze verkrijgt via de massamedia. Doordat de media in de openbaarheid opereren en een steeds groeiend aantal mensen bereiken, kunnen ze een zwijgspiraal in gang zetten en voeden. Wie denkt dat zijn mening aansluit bij de heersende opvattingen zal eerder geneigd zijn, zijn mening in de openbaarheid te brengen dan zij, die daar niet van overtuigd zijn.

[bewerk] Essentie van de zwijgspiraaltheorie
Mensen zijn bang voor sociale isolatie;
Om isolatie te voorkomen, houden ze het opinieklimaat in hun omgeving nauwkeurig in de gaten
Informatie over het opinieklimaat in de omgeving verkrijgen zij uit twee bronnen: a) persoonlijke observatie/interpersoonlijke communicatie b) de massamedia, met name de televisie
De massamedia verspreiden en vrij synchroon beeld van de werkelijkheid
Na verloop van tij zullen nog maar enkele mensen een mening blijven verkondigen, die tegen de heersende publieke opinie ingaat. Mensen vormen de harde kern. Zij kunnen een nieuw spiraalproces op gang brengen.

Zwijnaarde

Zwijnaarde is een dorp in de Belgische provincie Oost-Vlaanderen en een deelgemeente en wijk van de stad Gent. Zwijnaarde telt telde 6822 inwoners (31 december 2007) op een oppervlakte van 1204 ha.

Zwijnaarde ligt op 6,5 km van Gent-centrum. Het is ten noorden begrensd door Sint-Denijs-Westrem en Gent-centrum, ten oosten door de Schelde en Merelbeke, ten zuiden door Schelderode en ten westen door Zevergem en De Pinte.

Inhoud [verbergen]
1 Geschiedenis
2 Demografische ontwikkeling
3 Patrimonium
4 Beroemde inwoner
5 Externe links



[bewerk] Geschiedenis
De oudste vermelding (12e eeuw), "Suinarde", zou etymologisch afkomstig zijn van "Zwin" (kreek of moerassige grond) en "aarde", of aan overstromingen onderworpen grond.

Zwijnaarde was van 1344 tot 1696 in het bezit van de abten van de Sint-Pietersabdij te Gent. Ze noemden zich de heren van Zwijnaarde en lieten er een buitenverblijf bouwen (heden het zogeheten "Kasteel van Zwijnaarde). Dit kasteel werd sedert 1420 gebruikt als verblijfplaats voor de Graven van Vlaanderen, de nacht voor ze in de Sint-Pietersabdij de investituur ontvingen en hun blijde intrede deden te Gent. O.m. ook tijdelijke woonplaats van Isabella van Oostenrijk, zuster van Karel V en echtgenote van Christiaan II, koning van Denmarken. Ze stierf er op 15 januari 1526.

Het kasteel werd verwoest tijdens de beeldenstorm van 1578 en wederopgebouwd in de 17e eeuw door Joachim Arseen Schayck, abt van de Sint-Pietersabdij. In 1797 werd het door de Fransen openbaar verkocht.

Sinds de 19e eeuw is het eigendom van de familie della Faille d' Huysse. Een afstammeling uit deze adellijke familie, baron Etienne della Faille d' Huysse (1892-1975), was gedurende 53 jaar burgemeester van Zwijnaarde, van 1921 tot 1975. In ca. 1836 werd het kasteel herbouwd in neo-classicistische stijl, verwoest tijdens de Eerste Wereldoorlog in 1918 en nogmaals wederopgebouwd in 1922, in neo-roccoccostijl.

Hetis sinds de fusie in 1977 één van de 14 deelgemeenten van Gent.


Demografische ontwikkeling



Bronnen: NIS en Stad Gent - Opm:1806 t/m 1970=volkstellingen; 1976, 1990, 2000 en 2007=inwonertal op 31 december

Patrimonium

De Sint-Niklaaskerk te ZwijnaardeAanvankelijk was Zwijnaarde een zeer landelijke gemeente. Er liep een Romeinse heirbaan door die Gent via Oudenaarde met de Franse stad Bavay verbond. Sedert de 20e eeuw wordt het dorp doorkruist en versnipperd door belangrijke verkeerswegen: de autosnelwegen A10/E40) Oostende-Brussel (1950) en de A14/E17 naar Antwerpen (1970), met de verkeerswisselaar van Zwijnaarde ten noorden van de dorpskom; de Ringvaart (1969) in het noorden en ten slotte de expresweg Gent-Oudenaarde-Valenciennes als rechttrekking van het oude tracé van de voornoemde Romeinse heirbaan (1971).

Het zuidelijk en westelijk deel van de gemeente bleef vrij landelijk met nog verschillende kastelen met omringende parken, o.m. Rijvissche (16e eeuw met 18e eeuwse uitbreiding), 't Nieuwgoed (1928), het Predikherenhof (1909) en 't Hoedje, nu kasteel "De Klosse" (1845).

Ertussen komen steeds meer verschillende verkavelingen voor (Rijvisschepark, Hekers, Vogelheide, Ten Bos). In de N.O.-hoek van de gemeente werden verschillende industrieën ingeplant (industriepark Domo, enz.) alsook nieuwe sociale woonwijken (o.m. 't Roosje, 1960). Grootschalige diensten zijn er in de Tramstraat en de universitaire campus annex "Technologiepark" Ardoyen, waar o.a. bedrijven als Innogenetics gevestigd zijn.

De Sint-Niklaaskerk dateert van 1775. De toren werd in november 1918 opgeblazen en in 1920 heropgebouwd. De pastorie is van 1790. De kiosk op het dorpsplein is van 1903. Op de hoek Heerweg-Noord en Tramstraat staat een stenen beltmolen (ca.1700), oorspronkelijk oliemolen, later ook graanmolen met molenaarshuis, sedert 1945 beschermd monument en in 1971-72 gerestaureerd.


[bewerk] Beroemde inwoner
Een van de beroemdste inwoners van Zwijnaarde was de dichter Karel van de Woestijne (1878-1929). Hij vestigde zich in 1925 in "La Frondaie" op de Oude IJzerenweg 2 (nu Leebeekstraat) waar hij overleed op 24 augustus 1929.

Zwijndrecht (België)

Zwijndrecht is een plaats en gemeente in de provincie Antwerpen. De gemeente telt ruim 18.000 inwoners.

De huidige gemeente Zwijndrecht ontstond op 1 januari 1977 door de fusie van de kerngemeente Zwijndrecht met de toen opgeheven gemeente Burcht. Zwijndrecht en Burcht maken pas sinds 31 maart 1923 deel uit van de provincie Antwerpen. Daarvoor was de Schelde de grens en behoorden beide toenmalige gemeenten tot de provincie Oost-Vlaanderen. In het zelfde jaar werden ook de voormalige Borgerweertpolder en de Sint-Annaparochie op het Vlaams Hoofd (Sint-Anneke) van Zwijndrecht losgemaakt en het geheel onder de naam Linkeroever bij de stad Antwerpen gevoegd.


Heilig kruiskerk in het centrum van Zwijndrecht


Inhoud [verbergen]
1 Geografie
1.1 Kernen
1.2 Buurgemeenten
2 Politiek
2.1 Uitslagen van de Zwijndrechtse gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976
3 Evolutie van het inwonertal
3.1 19e eeuw
3.2 20e eeuw tot aan herinrichting gemeenten
3.3 Na de gemeentelijke herinrichting
4 Verkeer en vervoer
4.1 Openbaar vervoer
5 Sport
6 Partnersteden
7 Geboren
8 Externe link



[bewerk] Geografie

[bewerk] Kernen
Zwijndrecht en Burcht; op 1 januari 1977 werden Burcht en Zwijndrecht tot de fusiegemeente Zwijndrecht samengevoegd.


[bewerk] Buurgemeenten
Antwerpen
Kruibeke
Beveren

[bewerk] Politiek

[bewerk] Uitslagen van de Zwijndrechtse gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976
Partij 11 oktober 1976
25 zetels
10 oktober 1982
25 zetels
9 oktober 1988
25 zetels
9 oktober 1994
25 zetels
8 oktober 2000
25 zetels
8 oktober 2006
25 zetels

VB 3 5
VB - VLOTT 6
VLD 2 3 1
CVP 12 8 6 4
CD&V - N-VA 4
GEM 8
VU 7 10 9
VU&ID 2
LDO 1
VOLUIT 2
SP 5 5 5 6 4
sp.a 4
KPB 1 1
KP 1
agalev 1 3 4 7
Groen! 10


[bewerk] Evolutie van het inwonertal

[bewerk] 19e eeuw
Jaar 1806 1816 1830 1846 1856 1866 1876 1880 1890
Inwonertal 1730 1803 1967 2287 2452 2443 3135 3315 4619
Opmerking:resultaten volkstellingen op 31/12


[bewerk] 20e eeuw tot aan herinrichting gemeenten
Jaar 1900 1910 1920 1930 1947 1961 1970 1976
Inwonertal 5836 7308 7424 6194 7035 8804 9581 9936
Opmerking:resultaten volkstellingen op 31/12 tot en met 1970 + 31/12/1976


[bewerk] Na de gemeentelijke herinrichting
Jaar 1977 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2006
Inwonertal 16.710 16.474 16.996 18.271 17.983 17.801 18.104 18.239
Opmerking:Inwonertal op 01/01 - Bron:NIS


[bewerk] Verkeer en vervoer

[bewerk] Openbaar vervoer
Zwijndrecht heeft een station aan de spoorlijn 59 tussen Antwerpen en Sint-Niklaas. Dit station Zwijndrecht wordt doordeweeks eenmaal per uur per richting aangedaan door een L-trein.

De Antwerpse tramlijn 3 rijdt vanuit Merksem door Antwerpen en Zwijndrecht naar de Park+Ride bij de grens met Melsele (Oost-Vlaanderen)


[bewerk] Sport
Volgende sportverenigingen zijn actief in Zwijndrecht:

Atletiek

't Swin
Atletica '84
Voetbal

Sporting Burcht
Verbroedering Zwijndrecht
Badminton

BC Zwijndrecht ('t Fortje)

[bewerk] Partnersteden
Idstein (Duitsland)
Zwijndrecht (Nederland)

[bewerk] Geboren
Alfred Ost (1884), kunstschilder
Leo Tindemans (1922), politicus
Kobe Ilsen (1982), televisiepresentator en reportagemaker

Zwijndrecht (Nederland)

Zwijndrecht ( uitspraak (info·uitleg)) is een stad in de Nederlandse provincie Zuid-Holland. De stad ligt in de Zwijndrechtse Waard (een deel van IJsselmonde) en grenst aan Barendrecht, Ridderkerk, Hendrik-Ido-Ambacht en de rivieren Noord en Oude Maas. Het bekende 'Drierivierenpunt', het drukst bevaren punt in Nederland, ligt bij Zwijndrecht. De rivieren de Noord, de Beneden-Merwede en de Oude Maas komen hier samen.

In 2003 werd de gemeente Heerjansdam aan Zwijndrecht toegevoegd. Zwijndrecht fungeert al jaren als voorstad voor Dordrecht. Pogingen van die stad om via het Rijk een annexatie van Zwijndrecht gedaan te krijgen zijn echter steeds mislukt.

De gemeente telt 44.426 inwoners (1 februari 2008, bron: CBS) en heeft een oppervlakte van 22,77 km² (waarvan 2,28 km² water).

Inhoud [verbergen]
1 Geschiedenis
1.1 Zwin en drecht
1.2 Ambachtsheerlijkheden
1.3 Wijken
1.4 Gemeentelijke status
1.5 Bestaansbronnen
1.6 Gemeentewapen
2 Middelbare Scholen
3 Internationaal
4 Overige kernen
4.1 Kern Heerjansdam
5 Zetelverdeling
6 Partnersteden
7 Geboren en/of woonachtig (geweest)
8 Aangrenzende gemeenten
9 Externe links
10 Bronnen, noten en/of referenties



[bewerk] Geschiedenis
Het ontstaan van Zwijndrecht is nauw verbonden met de historie van de Zwijndrechtse Waard. De naam 'Suindrecht' voor het gebied van de Zwijndrechtse Waard komt voor het eerst voor in 1006, in een giftbrief waarmee Bisschop Ansfrid goederen schenkt aan een klooster nabij Amersfoort. De schenking omvatte onder meer de kerk van Zwijndrecht. Het afstaan van Suindrecht en zijn andere bezittingen door de Graaf van Leuven en Hui was een voorwaarde om Bisschop te worden. De gift wordt in een acte uit 1028 bevestigd, hiermee wordt ook bewezen dat het gebied toen al bewoond werd. Zwijndrecht heeft in de 15e eeuw gebloeid als belangrijke locatie voor de zoutwinningindustrie. In de 17e eeuw kreeg Zwijndrecht meer het karakter van een tuidersdorp en in de loop van de 19e eeuw kwamen er ook industriële vestigingen.


[bewerk] Zwin en drecht
De naam Zwijndrecht is een samenvoeging van het West-Frankische woord Suin (Zwin, Zwijn) en het woord drecht dat van het Latijnse trajectum afgeleid is. Zwin komt van 'Swinen' en kan worden vertaald als het weglopen van water als in het afnemen van diepte tijdens eb. Drecht betekent oversteekplaats, overvaart of veer. Zwijndrecht betekent dus letterlijk ‘getijdengeul waar kan worden overgestoken’. Deze uitleg doet vermoeden dat Zwijndrecht vroeger bij laag water aan Dordrecht vastzat, tijdens hoog water waren beide nederzettingen gescheiden. Een situatie die zou dateren van voor de twaalfde eeuw. Deze situatie zou hebben bestaan tot aan de Elisabethvloed in 1421.
De gelijknamige Vlaamse gemeente Zwijndrecht heeft dezelfde ligging ten opzichte van Antwerpen.

De benaming Zwijndrecht gold eerst voor de hele Zwijndrechtse Waard, die werd begrensd door de rivieren de Pelster, de Noord, de Oude Maas en het Waaltje, tussen Heerjansdam en Oostendam. Bewoners van dat gebied moeten al in de vroege Middeleeuwen (900 - 1300) hun land (beperkt) hebben bedijkt, als bescherming tegen veelvuldige overstromingen.


[bewerk] Ambachtsheerlijkheden
In 1322 vond een watersnood plaats waarbij velen het leven verloren. Dat was voor graaf Willem III van Holland aanleiding om bedijkingsplannen te ontwikkelen. In een oorkonde van 14 januari 1331 bepaalde hij dat ‘degenen die delen van de Zwijndrechtse Waard bedijkten, ambachtsheer werden van dat deel van de Waard’. Door die oorkonde ontstonden de ambachtsheerlijkheden, genoemd naar hun bedijkers. Schobbelands Ambacht, Heer Oudelands Ambacht, Groote en Kleine Lindt, Heerjansdam, Kijfhoek, Meerdervoort, Sandelingen Ambacht en Alewijns Ambacht.

In de periode na de bedijkingwerkzaamheden (na 1337), werden in de diverse ambachten woongemeenschappen gesticht. Inwoners van Rijsoord bouwden als eerste een kerk, rond 1395 volgden kerken in Heerjansdam, Hendrik-Ido-Ambacht, Kijfhoek en Heer Oudelands Ambacht. Nog later kwam daar de kerk van Schobbelands Ambacht bij. In Kleine Lindt stond geen kerk.


[bewerk] Wijken
Zwijndrecht kent zeven wijken. Dat zijn Noord, Centrum, Meerdervoort, Heer Oudelands Ambacht (Ook wel bekend als Oudeland), Kort Ambacht, Walburg, en Nederhoven.


[bewerk] Gemeentelijke status
De diverse woongemeenschappen, die onder bestuur stonden van ambachtsheren en erfgenamen, kregen in 1833 de officiële gemeentelijke status. In de tweede helft van de negentiende eeuw verenigden een vijftal dorpen zich tot het Zwijndrecht zoals dat tot eind 2002 bekend was. In 1855 werd Meerdervoort bij Zwijndrecht gevoegd, twee jaar later gingen Heer Oudelands Ambacht en Kijfhoek samen met Groote Lindt. Pas in 1881 werd Groote Lindt bij Zwijndrecht ingelijfd. Sinds 1 januari 2003 behoort ook de kern Heerjansdam tot de gemeente.


[bewerk] Bestaansbronnen
Door de eeuwen heen creëerden de bewoners van de Zwijndrechtse Waard allerlei bestaansbronnen. Leefden ze in de periode voor de bedijking vooral van de visserij, na de bedijkingwerkzaamheden ontwikkelden de inwoners van Zwijndrecht en omgeving eerst land- en later tuinbouwactiviteiten. Vanaf 1850 boden tuinders hun spullen aan op markten, begin twintigste eeuw verkochten ze hun producten op een veiling. Rond dezelfde tijd begon de export van groenten richting Duitsland en Engeland, per trein (vanaf 1872) en boot.

Inwoners van de Zwijndrechtse Waard verdienden daarnaast lange tijd een inkomen met zoutbereiding. In 1590 verleende de Dijkgraaf der Hoogheemraden een eerste vergunning voor het oprichten van een zoutkeet (ook wel zoutziederij genoemd), in de zeventiende en achttiende eeuw telde Zwijndrecht ruim veertig zoutketen. Na zoutvondsten in Boekelo, liep de productie in Zwijndrecht langzaam terug. In 1958 werd de laatste Zwijndrechtse keet gesloopt.

Halverwege de negentiende eeuw vestigden de eerste industrieën zich in Zwijndrecht; een glasblazerij, vensterglasfirma, bierbrouwerij en chocoladefabriek. Rond 1900 kwamen grotere productiebedrijven als rijstpellerij Euryza en chemische fabrieken als Hercules, Van de Bergh en Jurgens (het tegenwoordige Unimills) naar de gemeente. In de twintigste eeuw industrialiseerde Zwijndrecht gestaag.


[bewerk] Gemeentewapen
Het wapen van Zwijndrecht is volgens deskundigen een oud familiewapen, ooit gevoerd door een familie Van Zwijndrecht. Op 20 februari 1816 is bij besluit van de De Hooge Raad van Adel de gemeente Zwijndrecht in het bezit gesteld van dit wapen. Het bestaat het uit een gouden schild, beladen met drie zwarte ‘vuurijzers’ (heugels). Kenmerkend voor het wapen is de eerste heugel met negen tanden, terwijl de tweede en de derde heugel acht tanden hebben. Aanvankelijk werd aangenomen dat de heugels een symbool waren voor de vuurijzers waarmee zoutpannen boven het vuur werden gehangen in de vele zoutziederijen van Zwijndrecht. Dit is echter onwaarschijnlijk, omdat het wapen al in 1453 werd gevoerd, terwijl de zoutindustrie pas ontstond aan het einde van de zestiende eeuw. De herkomst van de heugels en van de familie Van Zwijndrecht is onbekend.


[bewerk] Middelbare Scholen
Zwijndrecht heeft twee middelbare scholen: het Develsteincollege en het Walburg college.


[bewerk] Internationaal
De gemeente Zwijndrecht onderhoudt een aantal internationale contacten aan voor het onderhouden, stimuleren en ontwikkelen van (bestaande) vriendschapsrelaties op het gebied van jumelageovereenkomsten, het bevorderen van handelscontacten, het organiseren van internationale uitwisselingsprogramma's op het gebied van cultuur, sport, onderwijs, economie en handel, en het bevorderen van internationale betrokkenheid en verantwoordelijkheid. Momenteel geldt dit in het bijzonder voor Norderstedt (Duitsland), Poprad (Slowakije) en Zwijndrecht (België).


[bewerk] Overige kernen
Heerjansdam en Kleine-Lindt.


[bewerk] Kern Heerjansdam
De kern Heerjansdam maakt sinds 1 januari 2003 deel uit van de gemeente Zwijndrecht. De naam Heerjansdam komt voor het eerst voor in 1323, in een document waarmee een Amersfoortse abdij haar grond in de Zwijndrechtse Waard verkocht aan graaf Willem III. Die kreeg daarmee de hele Waard in bezit, behalve Heren Heyenland (het latere Heerjansdam), dat eigendom was van Hendrik van Brederode. In 1325 sloten graaf Willem III en Hendrik van Brederode een verdrag om de Zwijndrechtse Waard samen te bedijken. Daardoor vormden zich na 1331 ambachtsheerlijkheden Schobbelands Ambacht, Heer Oudelands Ambacht, Groote en Kleine Lindt, Kijfhoek, Meerdervoort, Sandelingen Ambacht Alewijns Ambacht en Heerjansdam.


[bewerk] Zetelverdeling
PvdA 9 zetels
CDA 6 zetels
VVD 4 zetels
ChristenUnie-SGP 4 zetels
Algemeen Belang Zwijndrecht 3 zetels
GroenLinks 1 zetel
D66 1 zetel
Lijst Chris Moorman 1 zetel

[bewerk] Partnersteden
Norderstedt (Duitsland)
Poprad (Slowakije)
Zwijndrecht (België)

[bewerk] Geboren en/of woonachtig (geweest)
Anonymous Mis Postman (1975), artiest (Remon Stotijn)
Anouk (1975), zangeres (Anouk Teeuwe)
Mohammed Benzakour (1972), columnist, publicist, dichter en politicus (ex-lid Zwijndrechtse gemeenteraad)
Def Rhymz (1970), rapper (Dennis Bouman)
Everon Jackson Hooi (1982), acteur
Martine de Jager (1974), actrice, zangeres
Percy Isenia (1976), honkballer
Justine Pelmelay (1958), zangeres
Jeroen Sluijter (1975), honkballer
Arjan Snijders (1969), radio-dj en mediajournalist
Ramona Stook (1979), ritmisch gymnaste en gymnastiekcoach
Arnold Vanderlyde (1963), bokser en ondernemer
Ellemieke Vermolen (1976), fotomodel, presentatrice en actrice