Zwijndrecht (Nederland)

Zwijndrecht ( uitspraak (info·uitleg)) is een stad in de Nederlandse provincie Zuid-Holland. De stad ligt in de Zwijndrechtse Waard (een deel van IJsselmonde) en grenst aan Barendrecht, Ridderkerk, Hendrik-Ido-Ambacht en de rivieren Noord en Oude Maas. Het bekende 'Drierivierenpunt', het drukst bevaren punt in Nederland, ligt bij Zwijndrecht. De rivieren de Noord, de Beneden-Merwede en de Oude Maas komen hier samen.

In 2003 werd de gemeente Heerjansdam aan Zwijndrecht toegevoegd. Zwijndrecht fungeert al jaren als voorstad voor Dordrecht. Pogingen van die stad om via het Rijk een annexatie van Zwijndrecht gedaan te krijgen zijn echter steeds mislukt.

De gemeente telt 44.426 inwoners (1 februari 2008, bron: CBS) en heeft een oppervlakte van 22,77 km² (waarvan 2,28 km² water).

Inhoud [verbergen]
1 Geschiedenis
1.1 Zwin en drecht
1.2 Ambachtsheerlijkheden
1.3 Wijken
1.4 Gemeentelijke status
1.5 Bestaansbronnen
1.6 Gemeentewapen
2 Middelbare Scholen
3 Internationaal
4 Overige kernen
4.1 Kern Heerjansdam
5 Zetelverdeling
6 Partnersteden
7 Geboren en/of woonachtig (geweest)
8 Aangrenzende gemeenten
9 Externe links
10 Bronnen, noten en/of referenties



[bewerk] Geschiedenis
Het ontstaan van Zwijndrecht is nauw verbonden met de historie van de Zwijndrechtse Waard. De naam 'Suindrecht' voor het gebied van de Zwijndrechtse Waard komt voor het eerst voor in 1006, in een giftbrief waarmee Bisschop Ansfrid goederen schenkt aan een klooster nabij Amersfoort. De schenking omvatte onder meer de kerk van Zwijndrecht. Het afstaan van Suindrecht en zijn andere bezittingen door de Graaf van Leuven en Hui was een voorwaarde om Bisschop te worden. De gift wordt in een acte uit 1028 bevestigd, hiermee wordt ook bewezen dat het gebied toen al bewoond werd. Zwijndrecht heeft in de 15e eeuw gebloeid als belangrijke locatie voor de zoutwinningindustrie. In de 17e eeuw kreeg Zwijndrecht meer het karakter van een tuidersdorp en in de loop van de 19e eeuw kwamen er ook industriële vestigingen.


[bewerk] Zwin en drecht
De naam Zwijndrecht is een samenvoeging van het West-Frankische woord Suin (Zwin, Zwijn) en het woord drecht dat van het Latijnse trajectum afgeleid is. Zwin komt van 'Swinen' en kan worden vertaald als het weglopen van water als in het afnemen van diepte tijdens eb. Drecht betekent oversteekplaats, overvaart of veer. Zwijndrecht betekent dus letterlijk ‘getijdengeul waar kan worden overgestoken’. Deze uitleg doet vermoeden dat Zwijndrecht vroeger bij laag water aan Dordrecht vastzat, tijdens hoog water waren beide nederzettingen gescheiden. Een situatie die zou dateren van voor de twaalfde eeuw. Deze situatie zou hebben bestaan tot aan de Elisabethvloed in 1421.
De gelijknamige Vlaamse gemeente Zwijndrecht heeft dezelfde ligging ten opzichte van Antwerpen.

De benaming Zwijndrecht gold eerst voor de hele Zwijndrechtse Waard, die werd begrensd door de rivieren de Pelster, de Noord, de Oude Maas en het Waaltje, tussen Heerjansdam en Oostendam. Bewoners van dat gebied moeten al in de vroege Middeleeuwen (900 - 1300) hun land (beperkt) hebben bedijkt, als bescherming tegen veelvuldige overstromingen.


[bewerk] Ambachtsheerlijkheden
In 1322 vond een watersnood plaats waarbij velen het leven verloren. Dat was voor graaf Willem III van Holland aanleiding om bedijkingsplannen te ontwikkelen. In een oorkonde van 14 januari 1331 bepaalde hij dat ‘degenen die delen van de Zwijndrechtse Waard bedijkten, ambachtsheer werden van dat deel van de Waard’. Door die oorkonde ontstonden de ambachtsheerlijkheden, genoemd naar hun bedijkers. Schobbelands Ambacht, Heer Oudelands Ambacht, Groote en Kleine Lindt, Heerjansdam, Kijfhoek, Meerdervoort, Sandelingen Ambacht en Alewijns Ambacht.

In de periode na de bedijkingwerkzaamheden (na 1337), werden in de diverse ambachten woongemeenschappen gesticht. Inwoners van Rijsoord bouwden als eerste een kerk, rond 1395 volgden kerken in Heerjansdam, Hendrik-Ido-Ambacht, Kijfhoek en Heer Oudelands Ambacht. Nog later kwam daar de kerk van Schobbelands Ambacht bij. In Kleine Lindt stond geen kerk.


[bewerk] Wijken
Zwijndrecht kent zeven wijken. Dat zijn Noord, Centrum, Meerdervoort, Heer Oudelands Ambacht (Ook wel bekend als Oudeland), Kort Ambacht, Walburg, en Nederhoven.


[bewerk] Gemeentelijke status
De diverse woongemeenschappen, die onder bestuur stonden van ambachtsheren en erfgenamen, kregen in 1833 de officiële gemeentelijke status. In de tweede helft van de negentiende eeuw verenigden een vijftal dorpen zich tot het Zwijndrecht zoals dat tot eind 2002 bekend was. In 1855 werd Meerdervoort bij Zwijndrecht gevoegd, twee jaar later gingen Heer Oudelands Ambacht en Kijfhoek samen met Groote Lindt. Pas in 1881 werd Groote Lindt bij Zwijndrecht ingelijfd. Sinds 1 januari 2003 behoort ook de kern Heerjansdam tot de gemeente.


[bewerk] Bestaansbronnen
Door de eeuwen heen creëerden de bewoners van de Zwijndrechtse Waard allerlei bestaansbronnen. Leefden ze in de periode voor de bedijking vooral van de visserij, na de bedijkingwerkzaamheden ontwikkelden de inwoners van Zwijndrecht en omgeving eerst land- en later tuinbouwactiviteiten. Vanaf 1850 boden tuinders hun spullen aan op markten, begin twintigste eeuw verkochten ze hun producten op een veiling. Rond dezelfde tijd begon de export van groenten richting Duitsland en Engeland, per trein (vanaf 1872) en boot.

Inwoners van de Zwijndrechtse Waard verdienden daarnaast lange tijd een inkomen met zoutbereiding. In 1590 verleende de Dijkgraaf der Hoogheemraden een eerste vergunning voor het oprichten van een zoutkeet (ook wel zoutziederij genoemd), in de zeventiende en achttiende eeuw telde Zwijndrecht ruim veertig zoutketen. Na zoutvondsten in Boekelo, liep de productie in Zwijndrecht langzaam terug. In 1958 werd de laatste Zwijndrechtse keet gesloopt.

Halverwege de negentiende eeuw vestigden de eerste industrieën zich in Zwijndrecht; een glasblazerij, vensterglasfirma, bierbrouwerij en chocoladefabriek. Rond 1900 kwamen grotere productiebedrijven als rijstpellerij Euryza en chemische fabrieken als Hercules, Van de Bergh en Jurgens (het tegenwoordige Unimills) naar de gemeente. In de twintigste eeuw industrialiseerde Zwijndrecht gestaag.


[bewerk] Gemeentewapen
Het wapen van Zwijndrecht is volgens deskundigen een oud familiewapen, ooit gevoerd door een familie Van Zwijndrecht. Op 20 februari 1816 is bij besluit van de De Hooge Raad van Adel de gemeente Zwijndrecht in het bezit gesteld van dit wapen. Het bestaat het uit een gouden schild, beladen met drie zwarte ‘vuurijzers’ (heugels). Kenmerkend voor het wapen is de eerste heugel met negen tanden, terwijl de tweede en de derde heugel acht tanden hebben. Aanvankelijk werd aangenomen dat de heugels een symbool waren voor de vuurijzers waarmee zoutpannen boven het vuur werden gehangen in de vele zoutziederijen van Zwijndrecht. Dit is echter onwaarschijnlijk, omdat het wapen al in 1453 werd gevoerd, terwijl de zoutindustrie pas ontstond aan het einde van de zestiende eeuw. De herkomst van de heugels en van de familie Van Zwijndrecht is onbekend.


[bewerk] Middelbare Scholen
Zwijndrecht heeft twee middelbare scholen: het Develsteincollege en het Walburg college.


[bewerk] Internationaal
De gemeente Zwijndrecht onderhoudt een aantal internationale contacten aan voor het onderhouden, stimuleren en ontwikkelen van (bestaande) vriendschapsrelaties op het gebied van jumelageovereenkomsten, het bevorderen van handelscontacten, het organiseren van internationale uitwisselingsprogramma's op het gebied van cultuur, sport, onderwijs, economie en handel, en het bevorderen van internationale betrokkenheid en verantwoordelijkheid. Momenteel geldt dit in het bijzonder voor Norderstedt (Duitsland), Poprad (Slowakije) en Zwijndrecht (België).


[bewerk] Overige kernen
Heerjansdam en Kleine-Lindt.


[bewerk] Kern Heerjansdam
De kern Heerjansdam maakt sinds 1 januari 2003 deel uit van de gemeente Zwijndrecht. De naam Heerjansdam komt voor het eerst voor in 1323, in een document waarmee een Amersfoortse abdij haar grond in de Zwijndrechtse Waard verkocht aan graaf Willem III. Die kreeg daarmee de hele Waard in bezit, behalve Heren Heyenland (het latere Heerjansdam), dat eigendom was van Hendrik van Brederode. In 1325 sloten graaf Willem III en Hendrik van Brederode een verdrag om de Zwijndrechtse Waard samen te bedijken. Daardoor vormden zich na 1331 ambachtsheerlijkheden Schobbelands Ambacht, Heer Oudelands Ambacht, Groote en Kleine Lindt, Kijfhoek, Meerdervoort, Sandelingen Ambacht Alewijns Ambacht en Heerjansdam.


[bewerk] Zetelverdeling
PvdA 9 zetels
CDA 6 zetels
VVD 4 zetels
ChristenUnie-SGP 4 zetels
Algemeen Belang Zwijndrecht 3 zetels
GroenLinks 1 zetel
D66 1 zetel
Lijst Chris Moorman 1 zetel

[bewerk] Partnersteden
Norderstedt (Duitsland)
Poprad (Slowakije)
Zwijndrecht (België)

[bewerk] Geboren en/of woonachtig (geweest)
Anonymous Mis Postman (1975), artiest (Remon Stotijn)
Anouk (1975), zangeres (Anouk Teeuwe)
Mohammed Benzakour (1972), columnist, publicist, dichter en politicus (ex-lid Zwijndrechtse gemeenteraad)
Def Rhymz (1970), rapper (Dennis Bouman)
Everon Jackson Hooi (1982), acteur
Martine de Jager (1974), actrice, zangeres
Percy Isenia (1976), honkballer
Justine Pelmelay (1958), zangeres
Jeroen Sluijter (1975), honkballer
Arjan Snijders (1969), radio-dj en mediajournalist
Ramona Stook (1979), ritmisch gymnaste en gymnastiekcoach
Arnold Vanderlyde (1963), bokser en ondernemer
Ellemieke Vermolen (1976), fotomodel, presentatrice en actrice